Historio de Etiopio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 221:
=== Hajle Selasie la 1-a ===
[[Dosiero:Addis Ababa-8e00855u.jpg|thumb|250px|Imperiestro Hajle Selasie en 1942.]]
En [[1930]], post la morto de la imperiestrino, '''Ras Tafari Makonnen''' estis kronita kiel imperiestro laŭ la nomo de [[Hajle Selasie]]. En [[1931]] adoptis [[konstitucio]]n kiu establis [[absolutismo|reĝimon absolutisman]] en kiu la imperiestro ricevas la tutan povon el dia rajto, kun Privata Konsilantaro kaj [[Parlamento]] [[duĉambra]] de karaktero nur konsulta integrata de Senato kaj DiputitaroDeputitaro. Por eviti la italajn postulojn, li subskribis komercajn traktaĵojn kun [[Japanio]] kaj [[Usono]] por allogi ties protekton.
 
''' Itala okupado '''
Linio 227:
Dum la 1930-aj jaroj Etiopio estis kolonio de [[Italio]] ([[Itala Orienta Afriko]]).
 
Pli precize el 2-a al [[3-a de oktobro]] de [[1935]], trupoj de Italio dum reĝimo [[faŝista]] devenaj de [[Itala Eritreo|Eritreo]] [[Invado de Etiopio|invadis Etiopion]]. La ĉefurbo, [[Adis-Abebo]], estis konkerita de la italoj la [[5-a de majo]] de [[1936]]. Italio aneksigisaneksis formale Etiopion la [[9-a de majo]] de [[1936]], kaj kreis satelitan ŝtaton nome [[Itala Orienta Afriko]], kaj faris serion de politikaj kaj kulturaj reformoj, fondoj de vilaĝoj kaj konstruado de nombraj verkoj de infrastrukturo.
 
La imperiestro ekziliĝis en [[Britio]]n kaj la [[Ligo de Nacioj]] ne solvis la konflikton favore al la etiopiaj interesoj spite la reklamoj de [[Francio]] kaj Britio.
 
Post kvin jaroj, en 1941, en la kunteksto de la [[Dua Mondmilito]], la italoj estis venkitaj de la britoj, kaj estis forpelitaj el Etiopio, Eritreo kaj Somalio. Hajle Selasie rekuperis la povon, kaj aneksiigisaneksis la teritorion de Eritreo.
 
''' Periodo de postmilito '''
 
En [[1955]] oni adoptis konstitucian modelon pli modernan, kun agnosko de la [[Universala voĉdonrajto]], kvankam ''de facto'' pluis la absolutisma reĝimo. La unio federala kun [[Eritreo]] en [[1952]] kaj ties posta aneksiigoanekso en [[1962]] favoris la movadon de rezisto kaj sendependendismosendependismo. La problemoj dum tiu tempo devenis ne nur el interno. [[Germanio]], Francio, Britio el [[Eŭropo]], Usono kaj [[Sovetunio]] el respektivaj sintenoj dum la [[Malvarma Milito]] kaj la najbaraj [[Sudano]] kaj [[Somalio]] defiis pri [[internacia politiko]] pri la etiopa teritorio. Tio devigis la imperiestron klopodi resti ekvilibre inter ambaŭ potencoj.
 
La definitiva socia krizo okazis post la sekeco de la unua duono de la [[1970-aj jaroj]] kiam ĉirkaŭ 450.000 personoj mortiĝismortis pro malsatego kaj soifo en la lando. La protestoj ĝeneraliĝis: [[sindikato]]j, studantoj, opoziciantoj kaj parto de la armeo kontraŭis reĝimon [[feŭdismo|preskaŭ feŭda]] kiu ne povis respondi al necesojdenecesoj de la nova socio, kaj la imperiestro estis elpostenigita en septembro de [[1974]].
 
==Socialisma epoko (1974-1991)==