Juda problemo: Malsamoj inter versioj

Tamen, spite ke dum la klerisma epoko multe kvietiĝis la malamikeca etoso rilate judojn, restis tamen subkonscie antisemitismo kiu eksplodis, eĉ pli feroca, en sinsekvaj jarcentoj: en [[Caro|Cara]] [Rusio]] okazis violentaj kontraŭjudaj tumultoj kiuj ricevis la nomon [[pogrompogromo]] (el la rusa Погром kiu signifas ''detruo''), ofte instigitaj de la politikaj aŭtoritatoj (laŭ iuj historiistoj) por veeehiklivehikli la popolan malkontenton de la jaroj de la revolucioj de [[1905]] kaj [[1917]] favore de la neindulgemo kontraŭ religio. La plej feroca kaj violenta persekuto kiun la juda popolo suferis estis planita de la [[Nazia Germanio]] de [[Adolf Hitler]] kaj estas konata kiel ''"[[Fina solvo]]"''. Naziismo profitis, pro sia propagando, de la fakto ke la komenca reĝimo komunista rusa estis praktike regata de judoj kaj ke la unuaj provoj de komunismo en Germanio estis, kvankam malsukcesaj, ĉefdirektitaj de judoj.