Johannes Hevelius: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 38 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q57963) |
Rotlink (diskuto | kontribuoj) e fixing dead links |
||
Linio 10:
|Loko de morto = [[Dancigo]]
}}
'''Johannes HEVELIUS''' ([[latina lingvo|latinigite]] laŭ siaj verkoj), [[germana lingvo|germane]] ''Johannes Hevel'' aŭ ''Johann Hewelcke'', [[pola lingvo|pole]] ''Jan Heweliusz'', esperantigita kiel ''Johano Hevelio''<ref>[http://archive.is/20120529003413/peranto.posterous.com/johano-hevelius-hevelio Johano Hevelius (Hevelio) en Esperanta Retradio]</ref> (naskiĝis la {{daton|28|januaro|1611}} en [[Dancigo]] (nuntempe [[Gdansko]] en [[Pollando]]), mortis la {{daton|28|januaro|1687}} samloke) estis grava [[astronomo]], rigardata kiel la unua [[kartografo]] de la [[Luno]] kaj [[urbestro]] de Dancigo.
Hevelius estis filo de germanlingva protestanta [[Patricio|patricia]] familio de bier-faristoj. Jam frue li interesiĝis pri astronomio kaj parencaj sciencoj. Post la tiuepoke kutima ''peregrinatio academica'' (plurjara akademia stud-vojaĝo) kaj studoj en [[Lejdeno]] ([[Nederlando]]), [[Anglio]] kaj en [[Francio]], li revenis al Dancigo en 1641. Tie li fondis privatan stel-observejon, ekipitan grandparte per memfaritaj instrumentoj.
Linio 16:
Grava merito de Hevelius estas la eldono de la unua mapo pri la [[Luno]], ''Selenographia sive Lunae Descriptio ....'' (1647). Krome li observis la [[Suno|sunon]], [[Kometo|kometojn]], kelkajn [[Planedo|planedojn]] kaj la ĉefajn lunojn de [[Jupitero]]. Lia stel-katalogo, kiu interalie determinis kelkajn novajn [[Konstelacio|konstelaciojn]], eldoniĝis en 1690, do post lia morto. Li estas malkovrinto de la konstelacio ''[[Ŝildo]]'' (latine: ''Scutum Sobiescianum''), kiun li nomis laŭ la pola reĝo [[Johano la 3-a Sobieski]]. La "ŝildo" rememorigas la venkon en la batalo apud [[Vieno]], kiam Sobieski, venkante [[Turkujo]]n, malhelpis ties ekspansi-povon en Eŭropo.
Hevelius malkovris kvar [[kometo]]jn, en 1652, 1661 (probable [[kometo Ikeya-Zhang]]), 1672 kaj 1677, kaj observadis sume sep, inter kiuj la fama [[kometo de Halley]]. Li ankaŭ hipotezis, ke kometoj moviĝas per kurvaj, parabolaj linioj, kion baldaŭ konfirmis ankaŭ [[Isaac Newton]], kaj kion pli frue kontraŭis [[Keplero|Kepler]]<ref>[http://archive.is/20120529003413/peranto.posterous.com/johano-hevelius-hevelio Esperanta Retradio]</ref>.
== Verkoj (elekto) ==
Linio 37:
{{referencoj}}
== Eksteraj ligiloj ==
* [http://archive.is/20120529003413/peranto.posterous.com/johano-hevelius-hevelio Johano Hevelius (Hevelio)], en Esperanta Retradio.
{{projektoj|commons}}
| |||