Metonimio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 50 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q41966)
precizigo de interrilatoj kun aliaj tropoj
Linio 1:
La '''metonimioMetonimio''' ([[greke]] ''μετωνυμία'', ''metonymía – nominterŝanĝo aŭ renomigo '', [[latine]] ''metonymia'', ''denominatio'', ''transnominatio'') estas [[stilo|stila]] [[parolfiguro]] de [[retoriko]]. Ĝi apartenaskonsistas en tio, ke nomon de unu nocio oni anstataŭigas per nomo de alia objekto aŭ fenomeno, kiu havas klaran kaj konatan rilaton (logikan, spacan, tempan ktp) al la unua nocio. En tia okazo la anstataŭaĵo funkcias kiel [[tropo]]j, la formoj de nerekta esprimo, ĉe kiu havas diferencon intermalsamas la laŭvorte dirita informolaŭvorta kaj la fakte celitacelata enhavosignifoj.
 
Ekzemple en la frazo
La funkcio de metonimio plej simple priskribeblas en komparo al [[metaforo]] kaj [[sinekdoĥo]].
{{citaĵo|la milito estis longedaŭra inter la domo de Saul kaj la domo de David|2Sam 3:1}}
la vorto «domo» indikas ne konstruaĵon, sed familion, klanon (la domanojn).
 
Metonimion oni distingu disde [[metaforo]] (ofte oni konfuzas tiujn du tropojn). Metaforo baziĝas sur simileco («la muĝo de vento»: vento sonas simile al besta bleko); dum «la domo de David» en la ĉi-supra parolfiguro aludas ne ion arĥitekture similan, sed ion logike rilatan, nocion ''koneksan''.
La rilato inter la laŭvorte dirita informo kaj la fakte celita enhavo en metaforo baziĝas je fakta simileco – ekzemple "la hurlado de vento" (= en sono simila al la hurlado de besto aŭ homo) – kaj en sinekdoĥo estas rilato inter speciala ero kaj la ĝenerala tuto - "perlabori sian panon" (= perlabori la monon por ĉiaj personaj bezonoj, inter alie ekzemple la ĉiutaga pano). Kontraŭe en metonimio temas pri rilato de simila signifogrupo, aŭ de fakta ligiteco de la dirita kaj celita fenomenoj.
 
OftajUnu formojel la plej oftaj specoj de metonimio estas: [[sinekdoĥo]].
<!-- La rilato inter la laŭvorte dirita informo kaj la fakte celita enhavo en metaforo baziĝas je fakta simileco – ekzemple "la hurlado de vento" (= en sono simila al la hurlado de besto aŭ homo) – kaj en sinekdoĥo estas rilato inter speciala ero kaj la ĝenerala tuto - "perlabori sian panon" (= perlabori la monon por ĉiaj personaj bezonoj, inter alie ekzemple la ĉiutaga pano). Kontraŭe en metonimio temas pri rilato de simila signifogrupo, aŭ de fakta ligiteco de la dirita kaj celita fenomenoj. -->
 
Menciindaj formoj de metonimio estas:
 
* Kaŭzo esprimiĝas sed efiko celiĝas, ekzemple produktisto staras por produktaĵo, la nomo de verkisto por sia verko ("Necesus legi Zamenhofon"), aŭ inverse efiko esprimiĝas sed kaŭzo celiĝas ("bruo" anstataŭ "kverelo").
Linio 12 ⟶ 17:
* Posedanto esprimiĝas sed posedaĵo celiĝas, aŭ komandisto dum armeo aŭ popolo celiĝas ("Hanibalo konkeris Romon").
 
Se la rilato ankaŭ rigardeblas iugrade rilato inter parto kaj tuto, povas esti malsamopinioj ĉu pli temas pri metonimio aŭ sinekdoĥo. Krome povas ekzisti kombino inter metonimia kaj metafora anstataŭigo, se ekzemple eco de persono uziĝas metonimie por la homo de tiu eco kaj same uziĝas metafore por funkcioj de tiu homo aŭ por abstraktaĵo reprezentata de ĝi ("[[krono]] kaj [[tiaro]]" por la institucioj de [[imperiestro]] kaj [[papo]]). En la lingvistiko la kuna uzado de metonimio kaj metaforo foje nomatas "metaftonio" (''Metaphtonie'', Jan Goosens).
 
== Literaturo ==