Blankamaska jakutingo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 24:
La '''Blankamaska jakutingo''' (''[[Pipile cumanensis]]'') estas [[sudameriko|sudamerika]] kokoforma [[birdo]] de la [[familio]] [[Kracedoj]]. Ĝi kaj aliaj tri [[specio]]j apartenas al la [[genro]] [[Pipilo]] (latine [[Pipile]]).
==Kompono, teritorio kaj habitato==
Estas du subspecioj de Blankamaska jakutingo, ''Pipile cumanensis cumanensis'' kaj ''Pipile cumanensis grayi''. La unua [[subspecio]] ''P. c. cumanensis'' (Jacquin, 1784) troviĝas en [[Gujanoj]], ĉe la rivero [[Orinoko]] en [[Venezuelo]], sudorienta [[Kolombio]], suden al nordokcidenta Amazonio en [[Brazilo]] kaj en sudorienta [[Peruo]]. Tie kaj eble en norda [[Bolivio]] ĝi interreproduktiĝas kun la pli granda ''P. c. grayi'' ([[August von Pelzeln|Pelzeln]], 1870), nome la alia subspecio kiu loĝas en norda kaj centra [[Bolivio]], norda kaj orienta [[Paragvajo]] kaj [[Mato Grosso]] de [[Brazilo]].<ref name=Blake>{{cite book | last = Blake | first = Emmet R. | year = 1977 | title = Manual of Neotropical Birds. Volume 1: Spheniscidae (Penguins) to Laridae (Gulls and Allies) | publisher = University of Chicago Press | page = 416 | isbn = 0-226-05641-4 | url = http://books.google.com/books?id=YP0AX3LW8jYC&pg=RA2-PA416&dq=pipile+grayi&ei=YYYZR_m7G6jA7AKohdWTBQ&sig=1VYy74uUZzrXJsM_TAnScStvTJo | accessdate = 2007-10-20}}</ref> Tiu specio loĝas surloke en arbaroj: en Kolombio kaj Venezuelo, humidaj arbaroj de malaltaj teroj (foje tiom alte kiom ĝis 1000 m) ĉu laŭsezone inundataj aŭ ne, kaj ĉe [[ĉeriveraj arbaroj]]. Ĝi preferas la bordojn kie la arbaro kuniĝas al malferma tero aŭ rivero.<ref name=Hilty>{{cite book | last = Hilty | first = Steven L. | year = 2003 | title = Birds of Venezuela | publisher = Princeton University Press | pages = 261–262 | isbn = 0-691-09250-8 | url = http://www.amazon.com/dp/0691092508/ | accessdate = 2007-10-06}}</ref><ref name=H&B>{{cite book | last = Hilty | first = Steven L. | coauthors = Brown, William L. | year = 1986 | title = A Guide to the Birds of Colombia | publisher = Princeton University Press | isbn = 0-691-08371-1 | pages = 66 | url = http://books.google.com/books?vid=ISBN069108372X | accessdate = 2007-10-20}}</ref>
==Aspekto==
[[File:Pipile cumanensis -Parque das Aves, Foz do Iguacu, Brazil-8a.jpg|right|thumb|Ĉe [[Parque das Aves]], Foz do Iguacu, Brazilo]]
La Blankamaska jakutingo estis priskribita kiel "strange 'prahistoria' (reptilieca)" sed "bela".<ref name=Hilty/> Ĝi averaĝe estas 69 cm longa, inklude ĝisjn kolon kaj voston, ambaŭ longaj, la kolo kaj la kapo disproporcie fajnaj kaj malgrandaj, la vosto disproporcie granda. Plej el la plumaro estas nigra kun verdeca brilo — blueverdeca ĉe ''cumanensis'', oliveca ĉe ''grayi''. Ĝi havas grandan blankan makulon ĉe ĉiu flugilo, blankajn makuletojn ĉe la flugilkovriloj kaj brusto, blankan makulon superokulan, kaj blankan aŭ sablokoloran nukon (kaj supran nukon ĉe ''grayi''). Ambaŭ subspecioj havas mallongan blankan aŭ sablokoloran kreston; ĉe ''cumanensis'' ĝi estas krispa kaj preskaŭ solidkolora; ĉe ''grayi'' ĝi estas hareca, kaj la plumobordoj estas nigraj, kaj tio aspektas kvazaŭ strioj. La beko estas helblua ĉe la bekobazo kaj kobalto-blua ĉe la pinto. Ambaŭ subspecioj havas bluajn nudajn karnaĵojn ĉe gorĝo kun brido ĉe ''cumanensis'' kaj pendanta karunklo ĉe ''grayi.'' La kruroj estas ruĝaj.<ref name=Blake/><ref name=Hilty/><ref name=H&B/>
Dum la reprodukta sezono ĝi estas bruema. Mateniĝe ĝi elsendas "pepecan" alvokon de 6 aŭ pli malpli mallaŭtaj malaltatonaj klaraj fajfoj, "iomete ascendaj laŭ tono, ''puuii, puuii, puuii,…''", similaj al tiuj de la [[Skvamdorsa formikulo]]. Ties fluga memmontrado, mateniĝe aŭ dumtage, inkludas "2 rapidajn flugilfrapojn (ofte apenaŭ aŭdeblaj), poste 2 zumaĵojn per fluigloj," el kiuj la dua kontraŭas la unuan kiel ĉe kartomiksado (Kolombio kaj Venezuelo). Ĉe aliaj sezonoj ĝi estas kutime silentema.<ref name=Hilty/>
==Kutimaro==
Tiu specio loĝas en paroj dum la reprodukta sezono kaj laŭ pli grandaj grupoj, tiom multaj kiom ĝis 12, aliepoke. Ĝi piediras lerte aŭ saltetas helpe de siaj flugiloj en la kanopeo aŭ subkanopeo de la arbaro, ĉefe en arboj kun floroj aŭ fruktoj kiujn ili manĝas. Por trapasi klareĵojn ĝi ekflugas per rapida flugilfrapado kaj poste glitadas, faronta alian flugilfrapadon se necesas por teni sian alton. Kaze ne esti [[ĉasado|ĉasata]] ĝi estas sufiĉe komuna kaj facile videbla.<ref name=Hilty/><ref name=H&B/>
Oni konas malmulte pri ties reproduktado. En Kolombio ĝi estis observita en reprodukta kondiĉo en Februaro kaj ovodemetanta en Majo. Unu nesto estis konstruita el bastonetoj en densa vegetaĵaro en la kanopeo kaj ĝi enhavis tri flavecblankajn ovojn.<ref name=H&B/>
==Taksonomio==
Anstataŭ specio, la Blankamaska jakutingo estis foje konsiderita du subspeciojn de la ''[[Pipile pipile]]'',<ref name=Blake/><ref name=Hilty/><ref name=H&B/> nomo kiu tie ĉi estas limigita al la Blumaska jakutingo aŭ [[Trinidada jakutingo]]. Kelkaj fakuloj malkonsentas, kiel faras ĵusa pruvaro. Genetika studaro sugestas disigon,<ref>Grau, Erwin T.; Pereira, Sérgio Luiz; Silveira, Luís Fábio; Höfling, Elizabeth & Wanjtal, Anita (2005): [http://individual.utoronto.ca/sergiolp/pdf/MPE2005.pdf Molecular phylogenetics and biogeography of Neotropical piping guans (Aves: Galliformes): ''Pipile'' Bonaparte, 1856 is synonym of ''Aburria'' Reichenbach, 1853.] (pdf) ''Molecular Phylogenetics and Evolution'' '''35''': 637-645. {{doi|10.1016/j.ympev.2004.12.004}}</ref> sed libera interreproduktado inter tiu specio (''grayi'') kaj la [[Kujubio]] en orienta Bolivio, kreante "hibridan svarmon", sugestas kunigon.<ref>del Hoyo, Josep; Motis, Anna, updated chapter in {{cite book | last = Delacour | first = Jean | coauthors = Amadon, Dean | year = 2004 | title = Curassows and Related Birds | publisher = Lynx Edicions in association with the American Museum of Natural History | pages = 321–476 | isbn = 84-87334-64-4}} Cited by Remsen, J. V., Jr., C. D. Cadena, A. Jaramillo, M. Nores, J. F. Pacheco, M. B. Robbins, T. S. Schulenberg, F. G. Stiles, D. F. Stotz, kaj K. J. Zimmer. Version 20 October 2007. [http://www.museum.lsu.edu/~Remsen/SACCBaseline.html A classification of the bird species of South America. American Ornithologists' Union.]</ref>
==Referencoj==<!-- FieldianaZool37:9. -->
{{reflist}}
==Eksteraj ligiloj==
{{Commons category|Pipile cumanensis}}
* [http://www.hbw.com/ibc/phtml/votacio.phtml?idVideo=12385&Pipile_cumanensis Filmeto] kaj [http://www.hbw.com/ibc/phtml/votacio.phtml?idVideo=9928&Pipile_cumanensis alia] el Internet Bird Collection. Konsultita la 2007-10-20.
{{Portalo Birdoj}}
| |||