Lumsensilo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Vergoĉelo ---> Bastonetĉelo; Konĉelo ---> Konuseto laŭ NPIV
Kurboj pri sensivecoj de homaj lumkaptaj ĉeloj; ne plu ĝermo
Linio 1:
[[Dosiero:Spectre_absorption_des_cones.svg|thumb|300px|[[Lumintensa funkcio|Lumintensaj funkcioj]] de fotoreceptoroĉeloj en la homa retino; [[ondolongo]] esprimitas en [[nanometro]]j (nm). La koloraj kurboj rilatas al la tri tipoj de konusetoj per iliaj respektivaj kolorosensivecoj, la nigra kurbo rilatas al la bastonetoj.]]
'''Lumkapta ĉelo''', aŭ pli komplike kaj neologie ''Fotoreceptoro[[ĉelo]]'', estas speciala speco de [[neŭrono]] troviĝanta en la [[retino]] de la okulo, kiu estas kapabla je fototransmeto. La granda [[biologio|biologia]] graveco de fotoreceptoroj estas, ke ili konvertas [[lumo]]n (elektromagneta ondo) en signalojn, kiuj povas stimuli biologiajn procezojn. Pli specife, fotoreceptoro[[proteino]]j en la ĉelo sorbas [[fotono]]jn, ekigante ŝanĝon en la membranopotencialo de la ĉelo.
 
La du klasikaj tipoj de fotoreceptoroĉeloj estas [[bastoneto (ĉelo)|bastoneto]]j kaj [[konuseto]]j, ĉiuj kontribuas al informoj uzitajuzataj de la vida sistemo por formi reprezentadon de la vida mondo, nome [[Vidkapablo|vidaĵo]]. La bastonetĉeloj estas pli mallarĝaj ol la konusetĉeloj kaj distribuantaj alimaniere trans la [[retino]], sed la kemia procezo per kiu oni subtenas la fototransmeton estas similajsimila.<ref>"eye, human." Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010.</ref> EstasBastonetoj estas multe pli nombraj ol la konusetoj; sed estas neniu bastonetĉelo en la centra parto (surfaco je 0,6 mm diametro) de la [[foveo]]. Estas tri specialigitaj sortoj de konusetoj, ĉiu estas aparte sensiva al unu el la tri koloroj: [[ruĝa]], [[verda]] kaj [[blua]] (vidu bildon).
 
Tria klaso de lumkaptaj ĉeloj estis malkovrita dum la [[1990-aj jaroj]]:<ref name=Foster>{{cite journal|last1= Foster|first1= R.G.|last2= Provencio|first2= I.|last3= Hudson|first3= D.|last4= Fiske|first4= S.|last5= Grip|first5= W.|last6= Menaker|first6= M.|title= ''Circadian photoreception in the retinally degenerate mouse (rd/rd)'' (Taga fotoreceptoro en degenera retino de muso)|journal= Journal of Comparative Physiology A|volume= 169|issue= 1|year= 1991|doi= 10.1007/BF00198171|language=angle}}</ref> nome la lumsentemaj ''ganglioĉeloj''. Tiuj ĉeloj ne kontribuas al vido rekte, sed supozeble apogas tago-noktajn ritmojn kaj [[pupilo|pupilan]] reflekson.
 
Ekzistas gravaj funkciaj diferencoj inter la bastonetĉeloj kaj konusetĉeloj. Bastonetoj estas multe pli nombraj ol la konusetoj, kaj estas ekstreme sentemaj, tiamaniere ke ili povas esti ekigataj per tre malmulto da fotonoj (preskaŭ nur unu).<ref name=Hecht>{{cite journal|last1= Hecht|first1= S.|last2= Shlar|first2= S.|last3= Pirenne|first3= M.H.|title = ''Energy, Quanta, and Vision'' (Energio, kvantummo kaj vidado)|journal= Journal of General Physiology|volume= 25|pages= 819–840| year= 1942|doi=10.1085/jgp.25.6.819|pmid=19873316|pmc=2142545|language=angle}}</ref> SurPri tre malaltaj lumaj niveloj, vida sperto estas kalkulita sole de la bastonetosignalo, pro tio ke la konusetoj ne estas sufiĉe sentemaj. Tio klarigas kial koloroj ne povas esti vidataj surĉe malaltaj lumoniveloj: nur unu speco de lumkapta ĉelo estas aktiva.
 
== Referencoj ==
{{ĝermo}}
{{referencoj}}
 
== NotojVidu ankaŭ ==
* [[Fotodiodo]]
<references/>
* [[Fotoelektra efiko]]
* [[Fotovoltaiko]]
* [[Fotosintezo]]
* [[Sunĉelo]]
 
[[Kategorio:Lumo]]