Talismano: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
'''Talismano''' aŭ '''Amuleto''' estas objekto, kiun oni kredas kapabla magie alporti feliĉon, ŝirmi kontraŭ malfeliĉo aŭ produkti mirindajn efikojn. La efiko de talismano dependas de la objekto mem, ne de la moralaj aŭ intelektaj kapabloj de la posedanto, aŭ de favoro de iu [[dio]] aŭ supera estaĵo. Tiel, talismano apartenas ne al [[religio]], sed al [[magio]].
[[Dosiero:The Childrens Museum of Indianapolis - Dwarf-God Bes amulet.jpg|thumb|right|Egipta amuleto de Nano-Dio [[Bes]] en la kolekto de la Muzeo de la infanoj de Indianapolis.]]
== Vidu ankaŭ==▼
*[[maskoto]]▼
La vorto Talismano devenas el la persa lingvo dum'''amuleto''' kovras kiun ajn objekton utiligitan por [[superstiĉo]], taksatan “difendilo” kontraŭ malbonaĵoj aŭ danĝeroj aŭ favorantilo de fortuno.
La etimologio de tiu vorto necertas. Ĝi povus deveni de la [[Latina lingvo|latina]] ''a-molior'' (forigi, eksterigi), aŭ el la [[Greka lingvo|greka]] ''amulon'', "speco de kuko" kiun oni kutimis oferi sur la altaroj por altiri la favoron de la dioj aŭ spiritoj de mortintoj. Sinonimas kun amuleto “talismano”.
La amuletoj inkluzivas aŭ ornamiĝas per: gemoj aŭ simplaj ŝtonoj, statuoj, moneroj, ilustraĵoj, orelpendaĵo, ringoj, plantoj, bestoj ktp; ankaŭ frazoj diritaj dum memorindaj okazoj: ekzemple ''vade retro Satana'' (el la latina, "retroiru, Satano"), por forigi la diablon aŭ la malbonan sorton. La unuaj amuletoj, uzitaj de praaj ĉasistoj, estis ostaĵoj, dentoj aŭ kornoj, kiuj donis al la posedanto sekurecosenton kaj fidon en sia destino.
== Amuletoj en la mondo ==
[Dosiero:Egypte louvre 024b.jpg|thumb|right|[[Horuso]].]]
La amuletoj vaste varias tempe kaj space; tamen, la religiaj mem objektoj fariĝas amuletoj kiel la kruco por kristanoj<ref>Tamen kristanoj ne atribuas la karismon al la objekto, sed tiu ĉi reirigas la sentojn al la Krucumito.</ref> aŭ la “okulo” de [[Horuso]] laŭ la antikvaj egiptoj. [[Budhismo|Budhistoj]] montras pendantaj el la kolo Budhojn. Kelkloke ankaŭ la simboloj de la zodiakaj signoj estas uzataj kiel amuletoj. En Ĉinio taksiĝas bonporta talpo grilo enfermita el skatolo.
[[Dosiero:Pentacle 1.svg|thumb|right|[[Pentaklo]].]]
Rilate al uzo de amuletoj ĉe la juda tradicio oni trovas interesajn elementojn. Troviĝas en muzeoj amuletoj uzitaj en epoko de reĝo Salomono: temas pri la ''kimiyah'' aŭ “teksto de la anĝelo” kun la nomoj de anĝeloj aŭ frazoj de la [[Torao]] skribitaj sur surporto inkluzivita en arĝenta skatoleto portata rekta sur la korpo. Ĉu temas pri devotismo aŭ pri superstiĉo? Oni diskutas
Famaj estas, en Afriko kaj [[Karabio]] la amuletoj de [[Vuduo]], [[Umbando]], [[Quimbando]] kaj [[Santerío]] kiuj uzas ankaŭ desegnaĵojn.
== amuletoj, superstiĉo kaj religia devotismo ==
Teologoj de [[Kristanismo|kristana]] matrico proponas distingon inter la uzo superstiĉa kaj devota de la amuleto. La uzo superstiĉa atribuas al la objekto mem la kapablon influi kaj protekti, la devota uzo male uzas la amuleton<ref>Ĉi-kaze, la vorto amuleto estas tre malpropra.</ref> kiel memorigilo reirigantan al la aŭtoro de la ĉiuj bonaĵoj kaj elaĉetoj, Dio kaj Jesuo Kristo kaj iliaj sanktaj servantaroj. Foje, ankaŭ oficialaj esploristoj ŝajnas ne interesiĝis pri tiu distingo. Vidu: [[sociologio de religio]] kaj [[psikologio de la Religio
== Bibliografio ==
*[[1994]] Andrews C. - Amulets of ancient Egypt, Trustees of the British Museum, London, ISBN 0-7141-0976-2
▲== Vidu ankaŭ ==
*[[Apotropaismo]]
*[[Astrologio]]
*[[Esoterismo]]
*[[Magio]]
*[[Blanka magio]]
*[[Nigra magio
*[[Manufiko]]
*[[Okultismo]]
*[[Superstiĉo]]
*[[Sinkroneco]]
*[[Sorĉado]]
*[[Teŭrgio]]
*[[Maskoto]]
== Notoj ==
<references/>
== Aliaj projektoj ==
[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Amulets?uselang=it] KOMUNA gastigas kromajn fontojn pri amuleto.
[[Kategorio:Magio]]
[[Kategorio:Pseŭdoscienco]]
[[Kategorio:Religio]]
[[Kategorio:Superstiĉoj]]
| |||