Jalto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Kategorio per parametro en ŝablono
e polurado, anstataŭigis: thumb| → eta| (9), |left → |maldekstra (3), |right → |dekstra (6) per AWB
Linio 124:
'''Jalto''' ({{lingvo-ru|Ялта}}, {{lingvo-uk|Ялта}}, {{lingvo-qr|Yalta}}) estas urbo sur la [[Suda Bordo de Krimeo]] ([[Ukrainio]]), tre fama kaj populara historia, ripoza kaj kuraca loko. Administre ĝi apartenas al la [[Jalta municipo]] (foje nomata ankaŭ "Granda Jalto", montrita densblue sur la bildo). La nomo de la urbo laŭ la plej populara hipotezo venas el la helena vorto ''ιαλος'', kiu signifas "bordo". Tamen nemalverŝajnas, ke la nomo havas tjurkan devenon (en la [[krime-tatara lingvo]] la esprimo ''ĝalida'' aŭ ''jalita'' signifas "sur bordo").
 
[[Dosiero:Ялта 032.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|La urbo Jalto vidata de supre]]
== Naturo kaj klimato ==
 
Jalto situas sur la [[Suda Bordo de Krimeo]] ĉe la [[Nigra Maro]]. Denorde
Jalton ŝirmas la ĉefa montovico de la [[Krimea montaro]] (la montaro en
la regiono de Jalto situas je ĉ. 2-4 2–4 km for de la marbordo kaj altas ĉ.
1300-1500 metrojn.
 
Linio 139:
estas ĉiam malfruaj (pro tio ke la maro forprenas la varmon).
 
[[Dosiero:Yalta Naberezhna.JPG|thumbeta|leftmaldekstra|La "malsupra" kajo kaj la monteto Polukuro]]
Bansezono en Jalto komenciĝas fine de majo kaj daŭras ĝis mezo de oktobro.
Averaĝa martemperaturo somere estas ĉ. 22-24 °C (maksimuma - ĝis 28 °C).
Linio 169:
 
En la 13a jarcento ĉi tie aperas tataroj. Inter la jaroj 1475 kaj 1774
Jalto apartenas al la Otomana Imperio.
 
En la jaro 1771 en Krimeo aperas armeo de [[Rusia Imperio|Rusujo]], kaj Jalto fariĝas unu el
Linio 198:
jarcento ĉi tie ripozas kaj vivas multaj rusujaj eminentuloj kaj artistoj.
 
[[Dosiero:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|[[Stalin]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] kaj [[Winston Churchill|Churchill]] dum la [[Jalta konferenco]] ([[februaro]] [[1945]])]]
Ekde komenco de 1920-aj jaroj Jalto rapide disvolviĝas kiel kurac-loko de
[[Sovetunio|tutsovetia]] graveco. En 1930 Jalto iĝis regiona centro de Krimea
Linio 206:
caro [[Nikolao la 2-a (Rusio)|Nikolao la Dua]]) okazis la [[Jalta konferenco]]
inter [[Stalin]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] kaj [[Winston Churchill|Churchill]],
 
danke al kiu la urbo famiĝis internacie.
 
Linio 230 ⟶ 231:
 
== Ekonomio ==
[[Dosiero:Yalta Sea Promenade.JPG|thumbeta|rightdekstra|La ĉefa promen-strato de la urbo - la kajo]]
La bazo por la urba (kaj regiona) ekonomio estas turism-, ekskurs-, ripoz- kaj
kurac-industrioj. Plej ekonomie aktivaj kaj profitaj monatoj estas tiuj de
Linio 282 ⟶ 283:
== Vidindaĵoj ==
 
[[Dosiero:Никитский ботанический сад 013.jpg|thumbeta|rightdekstra|Konstruaĵo de la [[Nikita Botanika Ĝardeno]]]]
[[Dosiero:Alupka Palace 03.JPG|thumbeta|rightdekstra|Interna trairejo de la [[Palaco de Voroncov (Alupko)|palaco de Voroncov]]]]
[[Dosiero:Crimea South Coast 04-14 img09 Gaspra Swallows Nest.jpg|thumbeta|rightdekstra|La [[Hirunda nesto (Jalto)|palaco ''Hirunda Nesto'']] apud Jalto]]
[[Dosiero:Masandro turo.jpg|thumbeta|rightdekstra|La [[Masandro (vinfarejo)|Masandra vinfarejo]]]]
Jalto estas popularega turisma loko ne nur pro la vidindaĵoj, kiuj
troviĝas en la urbo mem, sed ankaŭ pro la naturaj kaj historiaj vidindaĵoj,
Linio 323 ⟶ 324:
 
== Esperanta vivo ==
[[Dosiero:Livadia Palace Crimea.jpg|thumbeta|rightdekstra|La [[Livadia palaco]] de caro Nikolao la Dua]]
En Jalto la Esperanto-movado estis vigla ekde la naskiĝo de Esperanto. Fine de la XIXa - komence de la XXa jarcentoj ĉi tie vivis kaj aktive laboris por Esperanto famaj esperantistoj [[Ilja Ostrovskij|I. Ostrovskij]] kaj [[Nikolaj Afrikanoviĉ Borovko|N. Borovko]] (en la urbo ekzistas du memor-tabuloj omaĝe al la pioniroj, kiuj estis samtempe elstaraj urbanoj kaj civitanoj).