Popolnombrado: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Kategorio per parametro en ŝablono |
Iketsi (diskuto | kontribuoj) e polurado, anstataŭigis: thumb| → eta| (4), |right → |dekstra per AWB |
||
Linio 2:
'''Popolnombrado''' (aŭ '''censo''') estas ago de la [[ŝtato]], kiam ĉiu [[enloĝanto]] estas [[statistiko|statistike]] priskribita.
Popolnombrado temas ne nur pri nombrado de popolo, ĉar la celo estas ne nur koni la nombron de loĝantoj, sed ĉefe ricevi multajn personajn datumojn pri la loĝantoj.
La celo de popolnombrado estas kono de la ecoj de la loĝantaro, por ebligi planadon. [[Politiko|Politike]], popolnombrado povas taŭgi por reguligi [[baloto|balotadojn]]. [[ekonomio|Ekonomie]], popolnombrado konigas la ekonomian disvolvon de la lando, la variecon, la bezonon pri [[infrastrukturo]], ktp. Apartan gravecon havas fiskaj motivoj, ĉar popolnombrado helpas en la fiksado de [[imposto]]j.
Linio 29:
== Historio ==
=== Unuaj popolnombradoj ===
[[Dosiero:Farao Amasis.JPG|
Popolnombradoj jam delonge ekzistas.
* Argiltabuloj montras ke en [[-3800]] okazis popolnombrado en antikva [[Babilono]].
Linio 37:
* El la [[antikvo]] estas konataj popolnombradoj el [[Persio]], [[Egiptio]] (en [[-570]] sub [[faraono]] [[Amasis]]), [[Grekio]] kaj [[Israelo]] (sub [[reĝo]] [[Davido]] en [[-1000]]). Tiuj popolnombradoj ofte nombris nur militkapablajn homojn.
* En [[Romio]], ekde la [[6-a jarcento a.K.]], okazis ĉiun kvinan jaron popolnombrado pri la enspezoj de la loĝantaro. ''Censoro'' respondecis pri la popolnombrado kaj la kalkulita sumo de imposto de ĉiu loĝanto.
=== La popolnombrado en la Biblio ===
[[Dosiero:Soest-Geburt-Christi.jpg|
La [[Kristnasko]]rakonto de la [[Biblio]] komencas per la popolnombrado postulita de la [[romio|romia]] [[imperiestro]] [[Aŭgusto]]. Li ordonis, ke ĉiu revenu al sia naskiĝloko por enlistiĝi en la impostliston. Tial [[Maria]] kaj [[Jozefo]] vojaĝis al [[Betlehemo]], kie naskis poste [[Jesuo]]n [[Kristo]]n.
Linio 48:
Ambaŭ okazis en la jaro [[-8]] en la ''„Provincia Syria/Iudaea“''. La provinca popolnombrado sub [[Publius Sulpicius Quirinius]] okazis do samtempe kun la imperia popolnombrado postulita de la imperiestro Aŭgusto. Tiu lasta temis nur pri romiaj civitanoj, do ne Jozefo, ĉar se li estintus romia civitano, [[Pontio Pilato]] ne rajtintus krucumi lian filon. 13 jarojn poste, en la jaro [[6]], la imperiestro Aŭgusto sendis duan fojon Publius Sulpicius Quirinius en la provincon ''Syria'', kiu estis ĵus kunigita kun la reĝlando Judio, por tie interalie organizi popolnombradon.
La impostdeklaroj de la provincloĝantoj verŝajne ĉiam estis faritaj sur ĉie sama formularo. En la jaro [[1961]] oni retrovis tian formularon el la jaro [[127]] en [[kaverno]] okcidente de la [[Morta Maro]]. Tiam la loĝantoj devis vojaĝi al siaj naskiĝlokoj por transdoni la impostformularon al la romia oficisto. Tial verŝajnas, ke pro la provinca popolnombrado ankaŭ Maria kaj Jozefo vojaĝis al la 148
=== Mezepokaj popolnombradoj ===
[[Dosiero:Delsenbach-Brücke über die Pegnitz.jpg|
Dum la [[7-a jarcento]] sub la [[dinastio Tang]] okazis popolnombradoj en [[Ĉinio]]. La supervivo de kamparanoj kaj do la socia paco estis certigita de impostleĝoj (619) kaj aldonaj ordonoj (624). Oni tiel transdonis al la kamparanoj kampojn, kiujn ili konservis kaj prilaboris dum sia tuta vivo. La bazo por la divido de la kampoj estis popolnombradoj, kiuj atentis pri la aĝo, kaj katastrosistemo por taksi kaj dividi la kampojn.
Linio 63:
=== Internacia kongreso en Sankt-Peterburgo, 1872 ===
[[Dosiero:Stpeteskyline.jpg|
La internacia statistika kongreso, kiu okazis en [[1872]] en tiama rusia ĉefurbo [[Sankt-Peterburgo]], konsilis pridemandi dum ĉiu popolnombrado la aron de jenaj datumoj:
* persona kaj familia nomo
Linio 106:
=== Italio ===
En [[Italio]] la unua popolnombrado estis organizita en [[1861]] post unueco de Italio. Ekde 1861 estas organizita 14 popolnombradoj, kun kadenco ĉiu dek jaroj.
De kelkaj jardekoj en Italio la popolnombradoj estas organizata de [[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]. La lasta popolnombrado estas organizita en [[2001]].
=== Japanio ===
| |||