Vikipedio

Tinamo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e nova ŝlosilo por Kategorio:Tinamoj: " " uzante VarmaKato
Linio 42:
 
==Taksonomio kaj sistematiko==
[[FileDosiero:Giant moa.jpg|thumbeta|La moaoj ''Dinornis robustus'' kaj ''Pachyornis elephantopus'', formortintaj kuzoj de la tinamoj el Novzelando]]
 
La [[familio (biologio)|familio]] de Tinamedoj enhavas ĉirkaŭ 47 [[specio]]jn en naŭ [[genro|genroj]]j. La du [[subfamilio|subfamilioj]]j estas la [[Noturenoj]] (konataj ankaŭ kiel Rinkotenoj), nome la stepotinamoj, kaj la [[Tinamenoj]], la arbartinamoj.<ref name="Brown">Brown, Joseph W. (2005)</ref> "''Tinamedoj''" estis difinitaj tiele de Gauthier kaj de Queiroz (2001): "''Tinamedoj'' aludas al la kronklado elbranĉiginte el la plej ĵusa komuna praulo de ''Tetrao'' [''[[Tinamus]]''] ''major'' Gmelin 1789 kaj ĉiuj nunaj birdoj kunhavas pli ĵusan praulon kun tiu specio pli ol kun ''[[Struthio camelus]]'' Linnaeus 1758 kaj ''[[Vultur gryphus]]'' Linnaeus 1758."<ref>Gauthier, J. & de Queiroz, K. (2001)</ref> Ties simileco kun aliaj surgrunde loĝantaj birdoj kiaj la [[perdrikoj]] kaj la [[megapodo]]j estas rezulto de [[konverĝa evoluo|konverĝo]] kaj [[simpleziomorfo]] pli ol de [[Sinapomorfio|kunhavataj evoluaj novaĵoj]].
 
Devenintaj el [[Gondvano]], tinamoj rilatas al [[Strutoformaj]]. Kune kun la Strutoformaj birdoj la Tinamoformaj konsistigas la [[paleognatoj]]n (''Paleognathae'' - malnov-makzeluloj), kontraste al plejparto de modernaj birdoj en la branĉo de la neognatoj (''Neognathae'' - nov-makzeluloj). Ili estas el plej malnovaj birdogrupoj. Malkiel aliaj paleognatoj, tinamoj havas karinan [[sternumo]]n, sed kiel la aliaj paleognatoj ili havas distingan [[palato]]n.<ref name="Davies">Davies, S. J. J. F. (2003)</ref> Oni supozas, ke la Tinamoformaj separiĝis frue kiel montras ties reteno de karina sternumo.<ref name=Cabot>Cabot, J.; Carboneras, C.; Folch, A.; de Juanca, E.; Llimona, F.; Matheu, E. (1992). "Tinamiformes". In del Hoyo, J. Handbook of the Birds of the World. I: Ostrich to Ducks. Barcelona, Spain: Lynx Edicions.</ref> La posedo ĉe tinamoj de polvolanugaj plumoj kaj [[uropiga glando|uropigaj glandoj]], kion la Strutoformaj ne havas, estas alia distinga karaktero inter ambaŭ ordoj.
Linio 59:
===Genra rilataro===
 
[[FileDosiero:Tinamus majorPCSL00504B.jpg|thumbeta|Granda tinamo]]
[[FileDosiero:NothocercusNigricapillusSmit.jpg|thumbeta|Ĉapelnigra tinamo]]
[[FileDosiero:Crypturellus cinereus.jpg|thumbeta|Cindrotinamo]]
[[FileDosiero:Rhynchotus rufescens -Parque das Aves-8a.jpg|thumbeta|Ruĝflugila tinamo]]
[[FileDosiero:Brushland Tinamou.jpg|thumbeta|Makistinamo]]
[[FileDosiero:NothuraMarmorataSmit.jpg|thumbeta|Blankventra noturo]]
[[FileDosiero:Tinamotis ingoufi.JPG|thumbeta|Patagona tinamo]]
Kladogramo de tinamaj genroj bazita sur kombino de morfologia kaj molekula informaro analizita de Bertelli & Porzecanski (2004)<ref>{{cite journal |author=Bertelli, Sara & Porzecanski, Ana Luz |year=2004 |title=Tinamou (Tinamidae) systematics: a preliminary combined analysis of morphology and molecules |journal=Ornitologia Neotropical |volume=15 (Suppl.) |issue= |pages=293–299 |url=http://www.ibiologia.unam.mx/links/neo/revista/pdf%20revistas/15%20Supplement/ON%2015%20%28Suppl%29%20293-300.pdf }}</ref>
{{Clade
Linio 110:
SUBFAMILIO: [[Tinamenoj]] ''[[Tinaminae]]''
 
GENRO: [[Tinamo]] ''[[Tinamus]]''
*[[Blankagorĝa tinamo]], ''Tinamus guttatus''
*[[Griza tinamo]], ''Tinamus tao''
Linio 159:
*[[Blankventra noturo]], ''Nothura boraquira''
*[[Eta noturo]], ''Nothura minor''
*[[Darvina noturo]], ''Nothura darwinii'' <ref> [[Monte-Arbedaro]] </ref>
*[[Makulnoturo]], ''Nothura maculosa''
*[[Ĉaka noturo]], ''Nothura chacoensis''
Linio 165:
*[[Nana tinamo]], ''Taoniscus nanus''
GENRO: ''[[Eudromia]]''
*[[Eleganta tinamo]], ''Eudromia elegans'' <ref> Monte-Arbedaro </ref>
*[[Krestotinamo]], ''Eudromia formosa''
GENRO: ''[[Tinamotis]]''
Linio 172:
 
==Aspekto==
[[FileDosiero:TinamouSkull.jpg|thumbeta|rightdekstra|Ventra vido de kranio de Ruĝflugila tinamo]]
Tinamoj estas diketaj, kompaktaj birdoj kun sveltaj koloj, malgrandaj kapoj kaj, kutime, mallongaj kurbecaj [[beko]]j, kvankam kelkaj havas longajn bekojn. Inoj estas kutime pli grandaj ol maskloj.<ref name=trge>{{cite web |url=http://gallus.forestry.uga.edu/trg/ecology.htm |title=Ecology |accessdate=2013-06-02 |work=Tinamou Research Group |first= |last= |publisher=University of Georgia |date= }}</ref> La plej malgranda specio, nome la [[Nana tinamo]], pezas ĉirkaŭ 43 g kun longo de 14.5 &nbsp;cm.<ref name=Cabot/> Inoj de la plej granda nome [[Griza tinamo]], pezas ĝis 2 &nbsp;kg kun longo de ĝis 49 &nbsp;cm.<ref>{{cite web |url=http://gallus.forestry.uga.edu/trg/brazil.htm |title=Ecology |accessdate=2013-06-02 |work=Tinamou Research Group |first= |last= |publisher=University of Georgia |date= }}</ref> Ties piedoj havas tri antaŭenajn fingrojn; malantaŭa fingro estas ĉu pli alta kaj retroira, aŭ forestas. La dorso de la [[Tarso (skeleto)|tarso]] estas kovrita per skvamoj, kies koloro povas helpi al identigo.<ref name=Sick>{{cite book|last=Sick|first=H.| year=1993|title=Birds in Brazil, a Natural History|publisher=Princeton University Press|location= Princeton, NJ}}</ref>
 
Tinamoj havas aerhavajn [[skeleto]]jn kun [[Karino|sternuma karino]], 16–18 [[Kolvertebraro|kolvertebroj]], kaj fuziitaj [[torakaj vertebroj]].<ref name=adw/> Ili havas feblan [[Kardiovaskula sistemo|kardiovaskulan sistemon]], evidentigita de la verdeca nuanco en la haŭto. Ili havas ankaŭ relative plej malgrandajn korojn kaj pulmojn el ĉiuj birdoj, enhavantaj nur 1.6–3.1% el ties korpopezo, dum la ekvivalento en hejma [[koko]] estas 12%.<ref name=Cabot/> Spite ties malforta flugokablo, la procento de ties korpomaso rilate al [[muskolo]] estas 28.6–40%, kio estas simila al tiu de [[kolibro]]j.<ref name=Sick/> La [[uropiga glando]] estas malgranda kaj tufeca.<ref name=adw/> La masklo havas korktirilforman [[peniso]]n, simila al tiu de [[Strutoformaj]] kaj al la [[duonpeniso]] de kelkaj [[reptilio]]j. La ino havas malgrandan penisecan organon ĉe la [[kloako]] kiu iĝas pli granda dum la [[reprodukta sezono]].<ref name=Cabot/>
 
===Plumaro===
[[FileDosiero:Crested Tinamou Bronx Zoo.JPG|thumbeta|Eleganta tinamo – unu el la krestospecioj]]
La plumaro de la familio estas kamufla, kiel kutimas ĉe surgrundemaj birdoj, kun tipaj koloroj game tra malhelbruna, [[rufa]], [[sablokolora]], flaveca kaj griza. Plumaro kutime ne diferencas inter seksoj, sed ĉe kelkaj specioj inoj estas pli brilaj.<ref name="Davies" /> La arbarloĝantoj tendencas esti pli malhelaj kaj pli uniformaj, dum la stepaj specioj estas pli palaj kun pli da strieco aŭ makuleteco.<ref name=Cabot/> Tinamoj havas bone disvolviĝintan [[Lanugo|polvolanugon]]; tio kreskas kontinue kaj disiĝas pinte al polvo kiun la birdo ŝmiras tra la resto de la plumoj pere de [[Memaranĝado|pluma memaranĝado]]. Tio havigas al la plumaro brilan aspekton same kiel akvoprotektas ĝin. Ties vostoj estas mallongaj, foje kaŝe malantaŭ la kovriloj, kaj eble indikas kapablon oferi plumojn al predanto por eskapi kaze de kapto.<ref name=Cabot/> Kelkaj tinamoj havas [[kresto|krestojn]]jn. Membroj de ''Eudromia'' havas la plej disvolvigitajn krestojn kaj, kaze de ekscitiĝo, ili direktas ilin antaŭen.<ref name=Cabot/>
 
===Voĉo===
Linio 200:
 
===Ekologio===
[[FileDosiero:NothuraDarwiniiSmit.jpg|thumbeta|Darvina noturo okupas altaltitudajn herbejojn.]]
Kutimara kaj ekologia separado de tinamospecioj evidentiĝas, kie ties teritorioj koincidas, pro uzado de diferencaj manĝoresursoj kaj okupado de limigitaj mikrohabitatoj. Tiuj mikrohabitatoj ne estas ĉiam facile identigeblaj, kaj estas tre vundeblaj al mediaj ŝanĝoj. Kelkaj specioj, kiaj la [[Ruĝflugila tinamo]], uzas multajn habitatojn kiaj malfermaj [[savano]]j de [[Amazonio]] kaj sekaj valoj de [[Andoj]]. Simile la [[Bruna tinamo]] loĝas kaj en la [[Amazona Baseno]] kaj en la humidaj montararbaroj de la deklivaroj de Andoj.<ref name=Cabot/>
 
[[Panamo]] havigas ekzemplojn de ekologia separado. La [[Montotinamo]] okupas la altajn terojn tra la tuta lando. La [[Granda tinamo]] preferas la [[pluvarbaro]]jn de la deklivaroj. Ankaŭ la [[Ĉokotinamo]] ŝatas la pluvarbarojn, sed ĝi estas limigita al la sudoriento de la lando. Fine la [[Eta tinamo]] troviĝas en densa duaranga arbaro ĉu ĉe la deklivaro de Pacifiko aŭ de Atlantiko super 1,000 m. Grandodiferenco permesas la kunloĝadon de la [[Ruĝflugila tinamo]] kaj de la [[Makulnoturo]], ĉar ambaŭ okupas la saman habitaton de [[Brazilo]], nome [[Tropikaj kaj subtropikaj herbejoj, savanoj kaj arbedaroj|tropika savano]]. La unua preferas longherbajn [[paŝtejo]]jn, dum la lasta preferas mallongajn herbojn.<ref name=Cabot/>
 
Pliaj ekzemploj de tia diverseco troviĝas ĉe Andoj, kie malgranda [[subspecio]] de [[Darvina noturo]], nome ''Nothura darwinii boliviana'', loĝas en herbejoj de ĉirkaŭ 2,000 m super [[marnivelo]]. Tie loĝas ankaŭ la Ruĝflugila tinamo kiu preferas malferman grundon kun iome da [[arbustaro]], kaj la Anda tinamo kiu preferas densan vegetaĵaron ĉe rojoj. Ties habitato etendas supren tra arbaroj de ''Polylepis'' al [[Punao (vegetaĵaro)|punaaj herbejoj]]. En punao estas alia subspecio de Darvina noturo, nome ''Nothura darwinii agassizii'', kiu preferas [[herbotufo|herbotufajn herbejojn]]. Ankaŭ en punao estas la [[Ornamtinamo]] kiu ĉeestas rokajn deklivojn kaj klifojn kun arbustaro de ''Parastrephia lepidophylla'' aŭ ''tola''. Pli alte en punao estas la [[Punaa tinamo]], loĝanta ĝuste sub la [[neĝolinio|neĝolinio]] ĉe 5,300 m same kiel en duondezertoj de suda [[Altiplano]].<ref name=Cabot/>
 
===Movoj===
[[FileDosiero:CrypturusBoucardiSmit.jpg|thumbeta|Ardezbrustaj tinamoj troviĝas en tropikaj arbaroj de malaltaj teroj]]
Tinamoj estas tre sedentaj birdoj. Arbarloĝantaj tinamoj moviĝas mallongdistance se klimataj kondiĉoj, kiaj intensa pluvo, inundo aŭ sekeco devigas al tio. Plej amazoniaj specioj moviĝas inter arbaroj de “varzea” kaj seka tero depende el la akvoniveloj. La [[Punaa tinamo]] okupas altajn bordojn de Andoj sed, dum malbona vetero, moviĝas suben al valaj grundoj.
 
Linio 220:
 
===Ripozado===
[[FileDosiero:Great Tinamou (Tinamus major) (4505572022).jpg|thumbeta|Granda tinamo ripoze]]
Kvankam tinamoj estas [[Taga animalo|tagaj animaloj]], multaj specioj iĝas malpli aktivaj en la mezo de la tago. Ili ripozas aŭ manĝas dum tiu tagoperiodo, kaj dumnokte ili ĉesas ĉian aktivecon. Ili timas mallumon; ili ripozas nokte kaj oni scias, ke ili povas ripozi ankaŭ dum [[Suna eklipso|sunaj eklipsoj]]. Ripozo de la pli grandaj arbaraj specioj, kiaj tiuj de ''Tinamus'', okazas en arboj. Ili preferas horizontalajn branĉojn proksimume 2-52–5 m supergrunde, kaj elektas lokojn kun bona vidatingo kaj klaraj elirejoj. Por minimumi la penon ascendi al ties ripozejoj, en monteta tereno ili aliras el supre kaj, kaze de minaco, ili flugas malsupren por atingi plian distancon el la minaco.
 
Tinamoj preferas dikajn branĉojn sur kiuj ripozi ĉar ili ne tenas la branĉon per siaj fingroj, sed restas sur ĝi havante falditaj la krurojn.<ref name=Cabot/> Ili reuzas la samajn lokojn kaj evitas feki proksime por eviti averti la ripozejon al predantoj. La plej malgrandaj arbaraj specioj, kun la stepotinamoj, ripozas surgrunde, foje ŝirme de arbusto. Ili ankaŭ uzas la saman lokon ripete; konataj ekzemploj estas la Eleganta kaj la Ornama tinamoj.
 
===Sociemo===
[[FileDosiero:Tinamotis pentlandii.tif|thumbeta|Punatinama grupo]]
Tinamoj, depende el la specio, povas esti solemaj aŭ sociemaj kaj ariĝi. Gregemo ankaŭ varias laŭsezone. Arbaraj specioj tendencas esti solemaj kaj povas alproksimiĝi al aliaj birdoj nur dum la [[reprodukta sezono]]. Kelkaj vivas kiel pariĝintaj paroj dum la tuta jaro. Stepaj aŭ herbejaj specioj tendencas vivi en grupoj, kvankam kun malmulta evidenta grupa interagado krom eventuala [[kontaktalvoko]]. Grupogrando povas varii laŭsezone; vintre, grupoj de Elegantaj tinamoj povas alproksimiĝi al 100 birdoj.<ref name=Cabot/>
 
Linio 232:
 
==Reproduktado==
[[FileDosiero:Crypturellus variegatus.jpg|thumbeta|La Jaspotinamo havas nesimetrian seksan proporcio, kun pli da inoj ol maskloj.]]
Ĉe plej tinamaj specioj, maskloj praktikas samtempan [[poliginio]]n kaj la inoj sinsekvan [[poliandrio]]n.<ref name="Davies" /> Tio ne estas nevariebla; Ornamtinamoj formas stabilajn parojn, kaj la Makulnoturoj estas [[monogama]]j kiam junaj kaj poligamaj kiam aĝaj.<ref name=Cabot/> Estas pli grandaj nombroj da inoj ol de maskloj; ekzemple, la Jaspotinamo havas proporcion de inoj por masklo de 4:1.<ref name=Cabot/>
 
Linio 256:
 
===Kovado===
<!--[[FileDosiero:CrypturellusSoui.jpg|thumbeta|Ĵus eloviĝinta Eta tinamo]]-->
[[Kovado]] daŭras ĉirkaŭ 16 tagoj ĉe la genro ''[[Crypturellus]]'', kiu enhavas la plej malgrandajn speciojn, kaj 19–20 tagojn ĉe ''[[Tinamus]]'' kaj ''[[Eudromia]]''.<ref name=Cabot/> Dum tiu periodo la masklo estas tipe silenta; se alvoki, ĉiam for el nesto. Dum kovado, li lasas la neston por manĝi, kaj povas esti for dum 45 minutoj al kvin horoj, kovrinte la ovojn antaŭ foriri.<ref name=Cabot/> Dum kovado, li estas ĉefe senmova kaj preta ne moviĝi, eĉ el eventuala danĝero. Eblas ke homa observanto alproksimiĝas kaj tuŝas la kovantan masklon sen ricevi klaran reagon. Kelkaj specioj ebeniĝas kontraŭ la grundo, etendas sian kolon, kaj levas sian dorson al aero. Tiu sinteno ŝajnigas ilin [[planto]]; tamen, se ĝi malsukcesas, la ovoj iĝas videblaj el malantaŭe.<ref name=Cabot/>
 
Linio 262:
 
===Idoj===
[[FileDosiero:YoungCrypturellus undulatus.jpg|thumbeta|Juna Krispotinamo en kaptiveco]]
Idoj eloviĝas samtempe havante densan lanugon. Ties koloro estas blanka, griza aŭ flava, kun malhelaj punktoj kiu helpas al kamuflado.<ref name=Cabot/> La junuloj estas [[frumatura]]j, kaj povas kuri preskaŭ tuj post eloviĝo. Tuj post eloviĝo ankaŭ okazas, ke la masklo lasas la neston kaj alvokas la idojn al li per milda [[kontaktalvoko]]. Kaze de minaco, li frostiĝas kaj klopodas kaŝi la idojn sub siaj flugiloj aŭ ventro. Estis dokumentitaj kazoj de inoj idozorgantaj; oni supozas, ke tio okazas kiam la masklo estis mortigita.<ref name=Sick/> Junuloj povas manĝi per si mem post kelkaj tagoj, sed la masklo alportos manĝon kaj faligos ĝin surgrunde antaŭ ili. La idoj havas altan dekomencan mortindicon. Tamen, post kelkaj tagoj ili jam ĉasas insektojn kaj post nur 1–3 semajnoj, ili povas flugi al branĉoj unu metron el grundo.<ref name=Cabot/> Ili estas memsufiĉaj post 20 tagoj.<ref name="Davies" />
 
Linio 279:
 
===Manĝometodoj===
Oni manĝas ĉefe el grundo sed ankaŭ el la planto. La birdoj povas salteti por frukto aŭ, kiel ĉe specioj de ''[[Crypturellus]]'', saltegi ĝis unu metron alte por insektoj. La ĉefa manĝotekniko estas malrapida piedirado havante mallevitan kapon, plukante sur grundo kaj rigardante supren foje.<ref name=Cabot/> Malgrandaj animaloj estas manĝataj kompletaj, pli gramdaj estas frapitaj kontraŭ la grundo aŭ plukitaj. Oni uzas plie bekojn ol piedojn por priserĉadi mortintan foliaron<ref name=Cabot/> kaj eniras tragrunde 2 al 3 &nbsp;cm profunde.<ref name=EoB/><ref name="Davies" />
 
Plej oftaj elfosantoj estas specioj de la genroj ''Rhynchotus'', ''Nothura'' kaj ''Nothoprocta'', kiuj estas birdoj de malferma kamparo. Ili havas siajn naztruojn baze de la bekoj, karaktero supozita adaptaĵo al elfosado. Kiel ĉe plej birdoj, ili englutas ŝtoneterojn por helpi siajn [[maĉstomako]]jn en digesto. Kelkaj specioj sekvas [[armeformiko]]jn, manĝante el la tumulto kreita. Aliaj manĝas en akompano de [[Tamnofiledoj|formikuloj]], [[Formikariedoj|formikariedoj]], kaj [[furnariedoj]]. Ĉefe specioj de ''Nothura'' sekvas gregaron kaj manĝas la [[iksodo]]jn kiuj falas el ili same kiel la insektojn movigitajn pro la gregopasado.<ref name=Cabot/>
 
===Trinkado===
Linio 292:
 
===Parazitoj===
[[FileDosiero:Eira barbara.jpg|thumbeta|Iraraoj predas en tropikaj arbaroj tinamojn]]
Estas ĉirkaŭ 240 specioj de [[Malofago|birdolaŭsoj]] kiuj infestas tinamojn, el kiuj unu individuo estis registrita kiel gastiganto de naŭ specioj. Sangoparazitoj estas [[Hipoboscedoj|laŭsmuŝoj]], [[hirudo]]j, [[nematodoj]], [[cestodo]]j, [[dazipo|dazipaj]] [[iksodo]]j, [[akaro]]j, kaj [[trematodo]]j. La [[Darvina noturo]] povas porti [[plasmodio|malarian plasmodion]].<ref name=Sick/>
 
Linio 308:
 
===Reenmeto kaj translokigo===
[[FileDosiero:NothoproctaCoquimbicaKeulemans.jpg|thumbeta|Ĉiliaj tinamoj estis enmetitaj en Paskinsulo]]
Dum la [[20a jarcento]] estis nombraj klopodoj enmeti aŭ reenmeti tinamojn en diversaj partoj de la mondo. La Ruĝflugila tinamo estis reenmetita en la subŝtaton [[Rio-de-Ĵanejrio]], Brazilo, kie ties natura populacio estis ĉasata ĝis la [[formorto]] komence de la 20a jarcento. En [[Francio]], [[Germanio]], kaj [[Hungario]] malsukcese oni klopodis enmeti ilin en ties kamparo.
 
Linio 314:
 
===Alhejmigo kaj birdobredado===
[[FileDosiero:Crypturellus parvirostris.JPG|thumbeta|La Beketa tinamo estis konsiderata taŭga kandidato por alhejmigo]]
Neniu tinama specio estis sukcese alhejmigita ĝis nun, spite ties kapablo por bone reproduktiĝi en kaptiveco. La Ruĝflugila tinamo estis bredita en farmoj en [[Francio]], [[Granda Britio]], [[Belgio]], kaj [[Danio]]. Ili, kun kelkaj specioj de la genro ''Crypturellus'', estas bredataj en [[Rio Grande do Sul]] por pliigi ties nombrojn por ĉasado. Povas okazi [[Hibrido (biologio)|Hibridiĝo]].
 
Linio 326:
 
==Statuso kaj konservado==
[[FileDosiero:Tinamus solitarius.jpg|thumbeta|La Soleca tinamo estas listita laŭ CITES]]
{{Ĉefartikolo|Listo de Tinamoformaj laŭ populacio}}
La statuso de la familio ne estas facile determinebla ĉar multaj specioj loĝas en la [[Amazona Baseno]] aŭ ĉe foraj bordoj de [[Andoj]] kaj allogas malmultan atenton, eĉ de [[ornitologo]]j. Krome, ties kamufla koloraro kaj kutimaro faras, ke ties esto ofte restas nenotita. Granda proporcio de specioj estas amazoniaj, kaj majoritato el tiuj malpliiĝantas laŭ teritorio. Tamen ili bone survivas por eviti esti klasitaj kiel minacataj.
Linio 333:
 
===Terklarigado===
[[FileDosiero:Taoniscus.jpg|thumbeta|La Nanaj tinamoj estis akre tuŝitaj de paŝteja administrado]]
La ĉefa minaco por la arbaraj tinamoj estas [[senarbarigo]]. Novtropikaj arbaroj estas tre tuŝitaj, fare de grandaj kampoj [[Arbarklarigado|klarigitaj]] por rikolto, paŝtejoj aŭ [[plantejo]]j por [[lignoproduktado]]. Multo de tiu tero estas malriĉa laŭ nutraĵoj, kaj tiele ĝi estas abandonata post kelkaj jaroj por nove klarigita tero. Arbarspecioj estas sekve devigitaj adaptiĝi, relokiĝi aŭ formortiĝi.<ref name=Cabot/> Same kiel ĉe arbaroj, plej tipoj de habitatoj en Meza kaj Suda Ameriko, krom altaj [[Andoj]] kaj [[Patagonio]], estas sub minaco. Estas polemiko pri la vegetaĵara historio kun spekulado ĉu kio estas nune altaltitudaj herbejoj en Andoj estis iam [[elfarbaro]].<ref name=Cabot/>
 
Linio 341:
 
===Ĉasado===
[[FileDosiero:CODORNA-AMARELA (Nothura maculosa).jpg|thumbeta|Makulnoturoj estas ankoraŭ etende ĉasataj]]
Tinamoj estis popularaj [[Ĉasbestoj|ĉasbirdoj]] dum multaj jaroj en Suda kaj Centra Ameriko, tiom multe ke la nombroj de kelkaj specioj malpliiĝis. La stepobirdoj estas pli popularaj por ĉasado ĉar ili povas esti pelitaj al ekflugo, pli ol la arbarbirdoj kiuj kuras por kovriĝi kaj kaŝiĝi. Fine de la 19a kaj komence de la [[20a jarcento]]j ĉasado estis responsa por amasmortigado ene de tiu familio, kaj la Eleganta tinamo kaj la Makulnoturo estas popularaj celoj. En 1921, Argentino premis al kontrolo de komerca ĉasado de kelkaj birdospecioj, kiaj la tinamoj.
 
Linio 356:
* Brands, Sheila (Aug 14 2008). "Systema Naturae 2000 / Classification, Order Tinamiformes". Project: The Taxonomicon. Konsultita Feb 04 2009.
* Brown, Joseph W. (27 Jun 2008). "Procellariidae. Shearwaters, Petrels". Tree of Life Web Project. Konsultita 18 Mar 2009.
* Davies, S. J. J. F. (1991). Forshaw, Joseph, ed. Encyclopaedia of Animals: Birds. London: Merehurst Press. p. &nbsp;48. ISBN 1-85391-186-0.
* Davies, S. J. J. F. (2003). "Tinamous". In Hutchins, Michael. Grzimek's Animal Life Encyclopedia. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins (2 ed.). Farmington Hills, MI: Gale Group. pp. &nbsp;57–59. ISBN 0-7876-5784-0.
* Gauthier, J. and K. de Queiroz (2001). "Feathered dinosaurs, flying dinosaurs, crown dinosaurs, and the name "Aves"". In Gauthier, J. and L. F. Gall. New Perspectives on the Origin and Early Evolution of Birds: Proceedings of the International Symposium in Honor of John H. Ostrom. The Peabody Museum of Natural History, Yale University. pp. 7–41. ISBN 0-912532-57-2.
* Gotch, A. F. (1995) [1979]. "Tinamous". Latin Names Explained. A Guide to the Scientific Classifications of Reptiles, Birds & Mammals. London: Facts on File. p. &nbsp;182. ISBN 0-8160-3377-3.
* Hackett, S. J. et al. (2008). "A phylogenomic study of birds reveals their evolutionary history". Science 320 (1763): 1763–8. doi:10.1126/science.1157704. PMID 18583609.
* Harshman, J.; et al. (2008-09-09). "Phylogenomic evidence for multiple losses of flight in ratite birds". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 105 (36): 13462–13467. doi:10.1073/pnas.0803242105. PMC 2533212. PMID 18765814.
Linio 377:
{{Birdoj}}
{{Leginda|2014|01|09}}
 
{{LigoLeginda|de}}▼
 
[[Kategorio:Tinamedoj]]
Linio 386 ⟶ 388:
{{LigoElstara|hr}}
{{LigoElstara|ru}}
▲{{LigoLeginda|de}}
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Tinamo"