Kiel registrite je 10:11, 9 aŭg. 2013 redakti Salatonbv (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 8 032 redaktoj Nuligis version 5285535 de MerlIwBot (kontribuoj, diskutpaĝo)Vidu Vikipedio:Diskutejo/Administrejo#Malbona redakto de roboto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 21:30, 5 jun. 2014 redakti malfari Iketsi (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 13 630 redaktoj e polurado, anstataŭigis: [[Image: → → eta\| (3), \|right → \|dekstra (3), <references /> → {{Referencoj}} per [[Vikipedio:AutoWikiBrowser\|AWB Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: La sistemo '''Hepburn''' (~~ヘボン式~~ヘボン式, ''Hebon-shiki'') nuntempe estas la plej uzata sistemo por la latinigo de la japana, pli precize por la transskribo de la japanaj skribsistemoj [[Hiragana]] kaj [[Strekaj kanaoj\|Katakana]] al la [[latina alfabeto]]. Linio 5: == Historio == La sistemo '''Hepburn''' de [[latinigo]] (~~ヘボン式~~ヘボン式, ''Hebon-shiki''; plennome: ヘボン式ローマ字 ''Hebon-shiki Rōmaji'' [hebonŝiki rōmaĵi]) estas nomita laŭ la usona misiisto kaj lingvoesploristo [[James Curtis Hepburn]], kiu en [[1867]] eldonis la unuan [[Japana-Angla vortaro\|Japanan-Anglan vortaron]] 和英語林集成 ''Waei-Gorinshūsei'' (la unua vortaro kun ''rōmaji'' estis la japana-portugala vortaro 日葡辞書 "[[Nippo Jisho]]" eldonita en 1603). En la unua eldono de la ''Waei-Gorinshūsei'' sinjoro Hepburn ankoraŭ uzis ''dzu'' anstataŭ ''zu'', ''uye'' anstataŭ ''ue'', ''kio'' anstataŭ ''kyo'' ktp. - la originala ''rōmaji'' de Hepburn ankoraŭ ne estis ''Hepburn-shiki Rōmaji''. En [[1885]] la [[japana registaro]] komisiis la latinigon de la japana al grupo de japanaj kaj fremdlandaj sciencistoj, kaj Hepburn estis unu el tiuj. En [[1886]] Hepburn uzis la sistemon proponitan de la komisiono en la 3-a eldono de la ''Waei Gorin Shūsei'' (改正増補和英英和語林集成 ''Kaisei Zōho Waei-Eiwa Gorin Shūsei'' - reviziita kaj pliampleksigita japana-angla kaj angla-japana grandvortaro), kaj la komisiona sistemo poste ricevis sian nunan nomon kiel "sistemo de la vortaro eldonita de Hepburn": la '''Hepburn-Sistemo'''. La nomo de la komisiono estis 羅馬字会 Rōmajikai [aŭ: Rômazikwai] - "Societo por la Latinigo de la Japana alfabeto" <ref>http://www.roomazi.org/</ref> kaj ĝia propono de 1885 nomiĝis: 羅馬字にて日本語の書き方 rōmaji nite nihongo no kakikata (maniero skribi la japanan latinskribe). La sistemon Hepburn oni poste kelkfoje iomete ŝanĝis, sed la ŝanĝoj koncernas nur kelkajn esceptojn: en la originala sistemo la partikoloj へ ''he'' kaj を ''wo'' estis skribataj ''ye'' kaj ''wo'' (nune: ''e'' kaj ''o''), kaj en certaj vortoj la silaboj ''ka'' kaj ''ga'' skribiĝis ankoraŭ kiel ''kwa'' kaj ''gwa'', ekz. 火事 ''kwaji''. Tiu sistemo nomiĝas 標準ヘボン式ローマ字 Hyōjun-Hebon-shiki Rōmaji [hjōĵun hebon-ŝiki rōmaĵi] "'''Norma Hepburn-sistemo'''". Linio 29: Multaj studentoj lernantaj la japanan kiel fremdan lingvon uzas la Hepburn-sistemon. == Normaj variantoj de la Transskribo Hepburn == [[~~Image~~Dosiero:JRW-Banshu-Akostation-1.jpg\|~~thumb~~eta\|~~right~~dekstra\|450px\| Stacisigno de [[Banshū-Akō-Stacio]] ([[JR Okcidenta Japanio]]). Por fervojoj oni uzas "Hepburn por fervojaj indikiloj" ]] [[~~Image~~Dosiero:KC-ShijoStation-1.jpg\|~~thumb~~eta\|~~right~~dekstra\|450px\| Stacisigno de [[Shijo-Stacio]] ([[Kiota urba transporta oficejo]]). Iuj fervojo-kompanioj uzas proprajn sistemojn por indikiloj. Ĝi estus ''Shijō'' en la Reviziita Hepburn]] [[Dosiero:Tokorozawa~~%26Shin~~&Shin-~~ome_kaido~~ome kaido-2005-8-30.jpg\|~~thumb~~eta\|~~right~~dekstra\|450px\|Por vojoindikiloj oni uzas simpligitan Hepburn-skribon nomatan "Hepburn por vojoindikiloj". En la Reviziita Hepburn oni skribus ''Tokorozawa-kaidō'' kaj ''Shin'ōme-kaidō''. La vojoindikiloj estas ĉe Kitahara-vojkruco en [[Niŝi-Tokio]] en [[Tokio]] ]] Tri normaj variantoj de Hepburn ekzistas. Linio 39: * La unua estas la '''Tradicia Hepburn-sistemo''', kiu skribas [[longa vokalo\|longajn vokalojn]] kaj silabfinan ''n'' diversmaniere. * La dua estas la '''Reviziita Hepburn-sistemo''', reviziita versio de la tradicia Hepburn, kiu skribas silabfinan ''n'' kiel ''m'' malantaŭ kelkaj konsonantoj, estas ne plu uzata. Tiu ĉi sistemo estas uzata de [[Biblioteko de Kongreso]]. (''La termino '''Reviziita Hepburn''' foje signas la Modifita Hepburn''). * La tria estas la '''Modifita Hepburn-sistemo'''. Tiu ĉi versio entenas trakton pri longaj vokaloj (uzo de [[makrono]]) kaj skribas silabfinan ''n'' ĉiam kiel ''n''. Ĝi estis adoptita de ĉefaj vortaroj (ekz. la ''Pocket Kenkyusha Japanese Dictionary'' eldonita de [[Oxford University Press]]), tamen la uzo ankoraŭ restas ĉefe por lingvistoj. (''La termino '''Modifita Hepburn''' foje signas la Reviziita Hepburn'') Linio 46: * La regulo pri Fervojaj Indikiloj (鉄道掲示規定, la anonco 398 de [[Ministrejo pri Transporto]] je [[26-a de julio]] [[1947]] <ref>http://homepage1.nifty.com/tabi-mo/font_kitei2.htm#10</ref>) postulis modifitan Hepburn por fervojaj indikiloj en sia 11-a artikolo. Ĝi uzas makronon por longaj vokaloj kaj skribas silabfinan ''n'' kiel ''m'' antaŭ ''b'', ''m'' kaj ''p''. Ĝi uzas [[streko]]n kiel dividilon inter ''m'', ''n'' kaj sekvantaj vokaloj ''a, e, i, o, u, y''. Ĝi skribas duobla-konsonantan ''cch'' kiel ''tch''. La regulo nuliĝis je [[30-a de septembro]] [[1950]]. Ĉiuj [[JR]]-fervojoj kaj ĉefaj privataj fervojoj uzas tiun ĉi normon por nomoj de stacioj. Tamen, multaj privataj fervojoj uzas proprajn normojn. * La validigaj reguloj de la juro pri pasporto (旅券法施行規則 la 11-a ordono de la Ministrejo pri eksterlandaj aferoj je la [[8-a de decembro]] [[1989]] <ref>http://www.pref.iwate.jp/~hp0312/ryoken/sikoukisoku.htm</ref>) en sia la 5-a Artikolo 2 reguligas uzon de Hepburn por skribi en pasportoj <ref>http://www.seikatubunka.metro.tokyo.jp/hebon</ref>). Ĝi skribas silabfinan ''n'' kiel ''m'' antaŭ ''b'', ''m'' kaj ''p''. Ĝi skribas longan ''o'' kiel ''oh'' sed ne markas aliajn longajn vokalojn. Ĝi skribas duoblan konsonanton de ''cha'', ''chi'', ''cho'', ''chu'' kiel ''tcha'', ''tchi'', ''tcho'', ''tchu''. * La [[Ministrejo pri lando, substrukturo kaj transporto]] kodigis la gvidlinion pri kompletigo por glatigi movon sur vojoj (2002) <ref>http://www.mlit.go.jp/road/sign/data/chap7.pdf></ref>, kie en ĉapitro 7-3-4-3 reguligas la uzon de la Hepburn-sistemo por la latina skribo sur vojoindikiloj laŭ la Normo pri instaligo de vojoindikoj kaj ĝia klarigo (道路標識設置基準・同解説) de Japana asocio pri vojo <ref>道路標識設置基準・同解説日本道路協会, Maruzen, 1987, ISBN 978-4-88950-107-0</ref>. (La klarigo pri ĝi estas sur retejo de KICTEC: <ref>http://www.kictec.co.jp/inpaku/iken%20keikai/syasin/hebon/romaji.htm</ref>). Ĝi skribas silabfinan ''n'' kiel ''n''. Ĝi ne markas longajn vokalojn. == Trajtoj de Hepburn == Linio 85: * ''Tokyo'': tute ne indikata. Tiu ĉi estas komuna por japanlingvaj vortoj kiuj estas adoptitaj en la angla. Tiu ĉi estas ankaŭ la konvencia uzo en la ''de facto''-a Hepburn uzata en indikiloj kaj aliaj anglalingvaj informiloj pri Japanio, menciitaj en la paragrafo pri leĝa statuso. * ''Tôkyô'': indikata per [[Ĉapelo (supersigno)\|cirkumflekso]]j. Uzo de cirkumfleksoj por indiki longon estas uzata en alternativa [[Nihon-shiki]] kaj [[Kunrei-shiki]]-sistemoj. Cirkumfleksoj estas ofte uzataj en [[dokumentoredaktilo]] kiu ne kapablas makronojn. Dank'al disvastiĝo de [[Unikodo]], tio ĉi iĝas malofta. * ''Tohkyoh'': indikata per "h". Tiu ĉi estas foje konata kiel "pasporta Hepburn", ĉar la Japana Ministrejo pri eksterlandaj aferoj regulas (tamen ne devige) tiun ĉi uzon por pasportoj. <ref>http://www.seikatubunka.metro.tokyo.jp/hebon/</ref> * ''Toukyou'': skribata uzante [[kanao]]n, literumo ''ō'' kiel ''ou'' aŭ ''oo'' kaj ''ū'' kiel ''uu''. Tiu ĉi estas foje nomata ''[[wapuro\|wāpuro]]''-stilo, ĉar oni tiel enigas tekston en dokumentoredaktilon ('''''wādo puro'''sessā'' el la angla ''word processor'') per tajpilo en [[latina alfabeto]]. Tiu ĉi metodo plej ĝuste esprimas la manieron kiel vokaloj estas skribataj en kanao, diferencante inter おう (kiel en とうきょう [東京], skribata ''Toukyou'' en tiu ĉi sistemo) kaj おお (kiel en とおい [遠い], skribata ''tooi'' en tiu ĉi sistemo). *''Tookyoo'': skribata per duobligo de la longaj vokaloj. Tiu ĉi estas laŭ la reguloj de la '''Modifita Hepburn'''-sistemo, tamen estas antaŭ komuna kiam oni skribas vortojn de fremd-originalo sen referenci iujn sistemojn, ekz. ''paatii'' por パーティー ("festeto") anstataŭ ''pātī''. Tiu ĉi estas uzata en la transskriba sistemo [[JSL]]. Linio 361: ==Referencoj== {{Referencoj}} ~~<references />~~ == Eksteraj ligiloj == {{el}} [http://www.meijigakuin.ac.jp/mgda/ Waeigorinshūsei (Japane)] {{leginda}}▼ [[Kategorio:Japana lingvo]] [[Kategorio:Transliteruma sistemo]] ▲{{leginda}} {{LigoElstara\|sl}} [[ja:ローマ字#ヘボン式の表]]

Transskribado Hepburn: Malsamoj inter versioj