Singapuro: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e esperantigado, anstataŭigis: thumb| → eta| (10), |left → |maldekstra (3), |right → |dekstra (2)
Linio 1:
[[Dosiero:Esplanade Singapore 01.jpg|thumbeta|Singapuro]]
[[Dosiero:Flago-de-Singapuro.svg|160px|thumbeta|rightdekstra|<center>[[Flago de Singapuro]].]]
'''Singapuro''' (oficiale ''respubliko de Singapuro''; [[angle]]: ''republic of Singapore''; [[malaje]]: ''republik Singapura'', 新加坡共和国, Xīnjiāpō Gònghéguó, aŭ 新嘉坡; [[tamila lingvo|tamile]]: சிங்கப்பூர் குடியரசு, ''Ciṅkappūr Kuṭiyaracu'') estas insula [[urboŝtato]] ĉe la suda ekstremaĵo de la duoninsulo [[Malako]]. Ĝi estas la plej malgranda ŝtato en sudorienta [[Azio]].
 
== Etimologio ==
[[Dosiero:Merlion singapore merlion park.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|La marleono ''Merlion'']]
La nomo ''Singapuro'' devenas de [[Sanskrito]] kaj konsistas el ''Singha'' (सिंह ''siṃha'', „[[leono]]“) kaj ''Pura'' (पुर ''pura'', „urbo“), kaj signifas do ''leonourbo''.
 
Linio 27:
 
== Historio ==
[[Dosiero:Sir stamford raffles statue singapore.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|Statuo de [[Thomas Stamford Raffles]] fare de [[Thomas Woolner]], starigita ĉe la supozita alterejo. Oni agnoskas Raffles la fondinton de la moderna Singapuro.]]
Unuaj mencioj pri Singapuro troveblas en ĉinaj tekstoj de la [[3-a jarcento]]. La insulo utilis kiel antaŭposteno por la Srivijaja-imperio, kies ĉeflando situis sur [[Sumatro]]. La tiama nomo de Singapuro en la [[java lingvo]] estis ''Temasek''.
Post kiam Temasek iĝis grava komercurbo, ĝi baldaŭ perdis tian gravecon. Tial krom kelkaj arkeologiaj spuroj ne ekzistas restaĵoj el tiu epoko.
Linio 36:
 
La [[1-an de aprilo]] [[1867]] Singapuro iĝis, kiel parto de la [[markolaj kolonioj]], kronkolonio.
Baldaŭ kreskis la graveco de Singapuro kiel haveno pro sia geografia situo laŭ la marvojoj inter [[Ĉinujo]] kaj [[Eŭropo]]. La loĝantaro de Singapuro en la jaro [[1881]] nombris 172.993. [[Dosiero:Map_of_SingaporeMap of Singapore.jpg|thumbeta|Singapuro fine de la [[19-a jarcento]]]]
 
En la [[dua mondmilito]] [[japanujo|japanaj]] trupoj invadis [[Malajzio]]n kaj ĉirkaŭbaris la insulon. La malbone preparitaj britaj soldatoj sub komando de [[Arthur Percival]] estis venkitaj de la japana imperia armeo kvankam ili estis pli multnombroj. Ili kapitulacis februare [[1942]]. La japanoj alinomis Singapuron sekve al ''Shōnan-tō'' (昭南島) kaj estris ĝin ĝis septembre [[1945]].
Linio 44:
Post tutlanda [[referendumo]] Singapuro iĝis en [[1962]] federacio kun Malaja, Sabah kaj Saravak kaj tiel sendependiĝis de Britujo la [[1-an de septembro]] [[1963]].
 
[[Dosiero:Singapore-old-chinese-house.jpg|thumbeta|Malnova ĉina loĝejo kaj vendejo en ''Club-Street'', ''Telok&nbsp;Ayer'']]
Aŭtune [[1964]] estiĝis problemoj inter ĉinaj kaj ne-ĉinaj loĝantoj. Post ideologiaj konfliktoj inter la registaro de PAP kaj la federacia registaro en Kuala Lumpur kaj pro timoj ĉe la malaja flanko, ke la tumultoj disvastiĝus, Singapuro estis forpelita el la federacio la [[7-an de aŭgusto]] [[1965]]. Du tagojn poste, la [[9-an de aŭgusto]] [[1965]] la sendependeco de Singapuro estis agnoskita de Malajzio. Ekde tiam tiu tago estas [[nacia tago]].
 
Linio 57:
 
== Klimato ==
Singapuro havas tropikan [[klimato]]n. Jare pluvas po 2400 &nbsp;mm, en ĉiuj [[monato]]j pluvas, sed precipe inter [[novembro]]-[[januaro]]. La averaĝa [[temperaturo]] estas tre konstanta kaj varias inter 25-30&nbsp;°C.
 
== Kulturo ==
[[Dosiero:Saint Andrew's Cathedral, Singapore 2.JPG|thumbeta|250px|rightdekstra]]
=== Fandopoto ===
[[Dosiero:Orchard Road light up Xmas 2005.JPG|thumbeta|Orchard Road dekorita antaŭ Kristnasko [[2005]]]]
Oni aparte atentas, ke ĉiuj diversaj etnaj grupoj kunvivu harmonie. Tiel ekzistas ekzemple ŝtataj leĝoj por socia loĝkonstruado kun tiel nomataj [[kvoto]]j por etnaj grupoj: en loĝeja bloko nur aparta procentaĵo povas esti vendita al ĉinoj, malajoj aŭ hindoj.
 
Linio 82:
 
=== Festotagoj ===
[[Dosiero:Gopuram of Sri Mariamman Temple and Capital Tower, Singapore - 20020913.jpg|thumbeta|La templo Sri Mariammam kaj moderna nubskrapulo]]
Ekzistas dek unu feritagoj en Singapuro, el kiuj tri estas mondaj kaj la aliaj kulturaj, religiaj aŭ etnaj.
 
Linio 111:
{{Komunumo de Nacioj}}
{{Ŝtatoj en Azio}}
[[Dosiero:LocationSingapore.png|thumbeta|leftmaldekstra|180px|<!-- _Singapolita_ _in_ Azio _atque_ Tero -->]]
 
{{projektoj|commonscat=Singapore}}
Linio 121:
 
{{havenda artikolo|Singapuro}}
 
{{LigoLeginda|fi}}
 
[[Kategorio:Singapuro|!]]
Linio 127 ⟶ 129:
 
{{LigoElstara|km}}
{{LigoLeginda|fi}}