Dentrado: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 47 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q143873)
e Kodo <sub> ne finiĝis korekte
Linio 1:
[[Dosiero:Gears large.jpg|thumbeta|250x250px|Kutimaj dentradoj]]
[[Dosiero:Bevel gear.jpg|thumbeta|250x250px|Konusaj dentradoj]]
 
[[Dosiero:Wälzfräsen.jpg|thumbeta|250x250px|Farado de dentrado]]
[[Dosiero:Fullerene_Nanogears_Fullerene Nanogears -_GPN GPN-2000-001535.jpg|thumbeta|250x250px|Dentradoj de molekula amplekso]]
'''Dentrado''' estas maŝinelemento, kiu per dentoj elformitaj sur sia supraĵo povas transdoni [[movo]]n. Al sama kolektanta nocio apartenas ankaŭ la ne cirkloformaj dentradoj kaj la dentita stango. Se en la suba teksto temas pri turnanta movo aŭ perimetro de dentrado, en kazo de dentita stango oni ĉiam devas kompreni irantan movon aŭ longon de dentita stango. La ĉenrado ne estas dentrado.
 
== Ĝeneralaj terminoj ==
 
 
'''Dentrad-paro''' konsistas el du dentradoj turneble lagrigitaj laŭ siaj aksolinioj, kiuj estas fiksitaj rilate unu al la alia. La [[rado]]j povas turnigi unu la alian pere de dentoj endentiĝantaj.
 
Linio 63 ⟶ 61:
== Dentrad-specoj ==
{| class=toccolours align=right textalign=center
|[[Dosiero:Kegelradgetriebe.jpg|260px]] <br /> Konusrado
|-
|[[Dosiero:Schneckengetriebe.JPG|220x130px]]<br />Helicorado
|-
|[[Dosiero:AZahnstange.jpg|260px]]<br /> Dentrado kaj noĉostango
|-
|[[Dosiero:Epicyclic gear small.png|160px|center]] <br /> Planedradoj
|-
|[[Dosiero:Epicyclic gear ratios.png|200px|center]]<br />
|-
|[[Dosiero:Differential locked.png|260px]]<br />Blokita diferencialo
|}
 
Linio 138 ⟶ 136:
'''V-forma dentaĵo''' konsistas el du tiaj oblikva dentaĵo, kies dentnombro, ruliĝsupraĵo kaj angulo de dentoblikvaĵo estras sama, sed la unua dentaĵo estas dekstren-, kaj la alia maldekstrenklinanta.Oni povas fabriki ĝin kun, aŭ sen meza foldo. Se la meza foldo mankas, la kontraŭe kliniĝantajn oblikvajn dentaĵojn povas meze interligi ankaŭ mallonga arka parto.
 
'''Frontebeno''' estas perpendikulara ebeno al la generanto de dividsupraĵo. La frontebeno de cilindra rado estas perpendikla al la aksolinio de la rado (do identa kun la turnebeno).La frontebeno de dentita stango estas tia perpendikla ebeno al la dividebeno, kiu kuŝas en laŭlonga direkto de dentita stango.La frontebeno de ebenrado estas ebeno enhavante la centron de la dividsupraĵo.
 
'''Fronta sekcaĵo''' estas la sekcaĵo de la dento per la frontebeno.
Linio 144 ⟶ 142:
'''Dentoprofilo''' estas la sekcolinio de dentosupraĵo per la frontebeno.
 
'''Perpendikla sekcaĵo''' estas perpendikla sekcaĵo de dento al la dentodirekto. La perpendikla sekcaĵo de rekta dento estas identa kun la fronta sekcaĵo. Geometria interpreto de perpendikla sekcaĵo de oblikva aŭ arka dentaĵo: se oni imagas helico-linion perpendikle al direktolinio de dento sur la dividsupraĵo, kaj sur tiu helico-linio oni starigas normalajn rektojn, kiuj generas helicosupraĵon, tiam la sekcaĵo de dento fare de ĉi tiu helicosupraĵo estos la perpendikla sekaĵo de dento. Do la perpendikla sekcaĵo de oblikva aŭ arka dentaĵo ne estas ambaŭflanke limata per evolventaj kurboj, sed per spacaj kurboj.Pri perpendikla sekcaĵo de oblikva aŭ arka dentaĵo ofte kompreniĝas en la praktiko la ebena sekcaĵo perpendikla al la direktolinio de dento laŭ la dividsupraĵo, kiu estas alproksimiĝo de la spaca kurbo. En tiu kazo oni devas ĉiam marki, ke temas pri alproksimiĝa perpendikla sekcaĵo.
 
'''Aksa sekcaĵo''' estas la sekcaĵo de la dento per la aksoebeno de la dentrado. Ĉi tiu nocio estas uzata ĉefe konekse kun ŝnekoj.
Linio 170 ⟶ 168:
'''Funkcianta dentsupraĵo (dentprofilo)''' estas tiu parto de dentsupraĵo (dentoprofilo) de dento, kiu endentiĝas kun la kun dentsupraĵo (dentprofilo) de la kontraŭrado je donita aksosituo.La funkcianta dentsupraĵo ne povas esti pli granda, ol la uzebla dentsupraĵo, do la funkcianta dentprofilo ne povas esti pli longa, ol la uzebla dentprofilo.
 
'''Kontaktiĝanta, endentiĝanta dentsupraĵo (dentprofilo)''' estas tiu unua el inter la ambaŭ dentsupraĵoj (dentprofiloj) de dento, kiu je donita turndirekto kontaktiĝas kun la dento de kontraŭrado, se samtempe estas donita, kiu estas la moviga rado.
 
'''Unuflankaj dentsupraĵoj (dentprofiloj''') estas dentsupraĵoj (dentprofiloj) de dentoj de la dentrado klinantaj al sama direkto. La unuflankaj dentsupraĵoj (dentprofiloj) estas kovreblaj unu per la alia per la turnigo de la dentrado.
Linio 185 ⟶ 183:
 
'''Dentpiedo''' estas tiu parto de la dento (de la korpo de dento), kiu entenas la piedsupraĵojn.
'''Dentradiko''' estas tiu parto de la dentpiedo, kiu entenas la supraĵojn de dentradiko.
 
 
== Baza profilo ==
Linio 200 ⟶ 197:
'''Malvolva profilo de fabrikilo''' estas tiu streko de baza profili de fabrikilo, kiun limigas du linioj paralelaj kun la mezlinio de fabrikilo, ligantaj de tio ambaŭflanka egaldistance f<sub>0</sub>. Ĉi tie estas f<sub>0</sub> la alteco de baza profilo de dentaĵo. La malvolva profilo de dentaĵo sen subtranĉo konsistas el rektaj linioj.
 
'''Kaplinio de malvolva profilo''' estas tiu linio de baza profilo de fabrikilo paralela kun la mezlinio de fabrikilo, kies distanco de la kaplinio de fabrikilo egalas elementa dentspaco c<sub>0</sub>, kaj malantaŭ kiu rondiĝas la anguloj de kaprandoj de fabrikilo. La kaplinio de malvolva profilo estas en distanco f<sub>0</sub> de la mezlinio de fabrikilo.
 
'''Dividlinio de fabrikilo''' estas tiu linio de baza profilo de fabrikilo paralela kun la mezlinio de fabrikilo, kiu dum prifabrikado de dentrado senglite ruliĝas sur la dividcirklo de la rado. Pri dentado de elementa rado identas la dividlinio de fabrikilo kun la mezlinio de la fabrikilo.Je kazo de evolventa dentaĵo kun profiloŝovo ne identas la dividlinio de fabrikilo kun la mezlinio de la fabrikilo.
Linio 207 ⟶ 204:
== Prilaborado de dentaĵo ==
 
'''Dentado''' estas la prilaborado, t. e. prifabrikado de dentaĵo de dentrado.
 
'''Malvolvado''' estas tia dentiga procedo, kiam la fabrikilo kaj la fabrikata peco (krom la splitada movo) subruliĝas unu sur la alia, kaj la dentsupraĵon (dentprofilon) generas ĉi tiu subrulado.
'''Dentado''' estas la prilaborado, t. e. prifabrikado de dentaĵo de dentrado.
 
'''Malvolvado''' estas tia dentiga procedo, kiam la fabrikilo kaj la fabrikata peco (krom la splitada movo) subruliĝas unu sur la alia, kaj la dentsupraĵon (dentprofilon) generas ĉi tiu subrulado.
 
'''Profildono''' estas tia dentiga procedo, kiam la fabrikilo kaj la prifabrikata peco faras nur splitadan movon, do ne subruliĝas unu sur la alia, kaj la formon de dentsupraĵo determinas la profilo de fabrikilo.
 
'''Splitanta dentado''' estas prilaborado prifabrikado de dentaĵo de dentradoj per splitado.
Linio 232 ⟶ 228:
'''Sensplita dentado''' estas sensplita prilaborado t. e. prifabrikado de dentaĵo de dentrado.
 
'''Dento-laminatado''' estas profildona elformado de dentaĵo de dentrado per dentita fabrikilo, pere de laminado varme aŭ malvarme.
 
'''Dentopregado''' estas profildona elformado de dentaĵo de dentrado per dentita fabrikilo, pere de presado varme aŭ malvarme
Linio 254 ⟶ 250:
 
'''Destuco de dento''' estas tia modifado, kiam la uzebla dentosupraĵo fabrikiĝas iomete modifite de la teoretike ĝusta dentprofilo, ke ĉe la dentkapo kaj en la proksimo de dentpiedo la dentodikeco elirante de ruliĝsupraĵo al la dentkapo aŭ al la dentpiedo aŭ aŭ en al ambaŭ direkto kompare kun la teoretika dentodikeco iomete reduktiĝas por bonigi la funkciadon de la dentradparo.
 
 
Linio 298 ⟶ 293:
i = ω<sub>pelanta</sub> /ω<sub>pelita</sub> = n<sub>pelanta</sub> /n<sub><sub>pelita</sub>
 
Se la akso je la pli granda rivulonobro pelas, do la meĥanismo estas reduktanta, tiam i > 1.
 
Se la akso je la pli malgranda rivulonombro pelas, do la meĥanismo estas multiplikanta, tiam i < 1.
Linio 335 ⟶ 330:
'''Radiala forto''' ('''F<sub>r</sub>''') estas la komponento de dentpremo en radia direkto Ĝi estas kalkulebla el la geometriaj interrilatoj.
 
'''Lineoŝarĝo''' ('''p''') estas la perimetra forto kalkulita sur 1 &nbsp;cm de la dentlarĝo.
 
p = F / b
 
'''Lineopremo''' ('''p<sub>n</sub>''') estas la dentpremo kalkulita sur 1 &nbsp;cm de la dentlarĝo. Ĉe rekta dentaĵo:
 
p<sub>n</sub> = F<sub>n</sub> / b = F / b cos α<sub>r</sub>
Linio 351 ⟶ 346:
=== Kontaktlinio ===
 
La kontakto de ambaŭ dentosupraĵo, kiuj estas en deviga kontakto, ne povas okazi ĉiam laŭ la ruliĝcirklo. Je la cilindraj [[rado]]j oni povas ekzameni la kontakton en la ebena sekcaĵo normala laŭ la aksolinio.
 
{|class=wikitable
| [[Dosiero:Involute wheel.gif]] <br /> Movanta kontakto de dentradoj
|}
Sur la figuro la maldekstra estas la pelanta, la dekstra estas la pelata rado. La kontakto de dentoj komencas, kiam punkto sur la piedparto de maldekstra rado tusas la punkton sur la kapcirklo de la dekstra rado. Kiam la radoj pluturniĝas, la tuŝpunkto plupuŝigas de unua punkto al alia punkto. Interesa momento estas, kiam la kontakto estas en la pozicio, kie la du ruliĝantaj cirkloj tuŝas unu la alian, do, en la ĉefa punkto. Pluirante la kontakto finiĝas, kiam la kontakto atingas la punkton sur la kapcirklo de pelanta rado, kaj la dentoj disiĝas unu de la alia. Se oni kunligas la kontaktpuntojn de ambaŭ dentoj dum la forturno, doniĝas linio, kion oni nomas kontaktlinio. La kontaktlinio trairas la ĉefpunkton, kaj sia komencpunkto ligas sur la kapcirklo de la pelata rado, kaj sia fina punkto ligas sur la kaplinio de la pelanta rado. La ĉefa punkto dividas la kontaktlinion al du strekoj: komenca kaj finanta streko. Dum la kontakto de radparo ĉiam kontaktiĝas la piedparto de unua rado kun la kapa parto de dua rado, kaj ĉi tiu kroĉo ŝanĝas en la ĉefa punkto.<br />
La kontaktlinio de evolventa dentaĵo estas rekta linio.<br />
La longo de la kontaktlinio estas la streko de kontaktlinio inter la ambaŭ kapcirkloj.
 
[[Kategorio:Maŝinoj]]
[[Kategorio:Dentradaj fervojoj]]
 
{{LigoLeginda|de}}
 
==Referencoj==
[[am:ጥርስ(ማሽን)]]
{{Referencoj}}
[[uk:Зубчаста передача]]
 
[[Kategorio:Maŝinoj]]
[[Kategorio:Dentradaj fervojoj]]