Bronzepoko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 4:
La termino, kiu stampis en [[1820]] la dana arkeologo [[Christian Jürgensen Thomsen]] por klasigi en tri epokoj la kolektojn de la ''Reĝa Komisiono por la Konservado de la Antikvaĵoj de Kopenhago'', havas kronologian valoron en Proksima Oriento kaj Eŭropo, ĉar al [[metalurgio]] oni alvenis tra diversaj procezoj en la diferencaj regionoj de la mondo. Ties studo dividiĝas en ''Antikva Bronzepoko'', ''Meza Bronzepoko'' kaj ''Fina Bronzepoko''. Kvankam, ĝenerale, al la [[Bronzepoko]] oni antaŭmetas [[Kuprepoko]]n kaj oni postmetas [[Ferepoko]]n, tio ne ĉiam estis tiele: en la [[Subsahara Afriko]], ekzemple, oni disvolvigis la metalurgion el fero sen pasi tra la epokoj de la kupro kaj de la bronzo.<ref>Fullola, Josep Mª; Nadal, Jordi (2005). «Introducción a la prehistoria. La evolución de la cultura humana». Barcelona (unua eldono) (Ed. UOC). p. 173. ISBN 84-9788-153-2.</ref>
La teknologio rilata kun bronzo estis disvolvigita en [[Proksima Oriento]] fine de la 4a jarmilo a.K.,<ref>Margueron, Jean-Claude (2002). «Las primeras utilizaciones de los metales». Los mesopotámicos. Fuenlabrada: Cátedra. ISBN 84-376-1477-5.</ref> date en [[Malgranda Azio]] antaŭ la [[4a jarmilo a.K.|3000 a. K.]]; en la [[antikva Grekio]] eke meze de la [[3a jarmilo a.K.]]; en [[Centra Azio]] la bronzo estis konata ĉirkaŭ la [[3a jarmilo a.K.|2000 a. K.]], en [[Afganio]], [[Turkmenio]] kaj [[Irano]], kvankam en [[Ĉinio]] ne ekuzis ĝis ĉirkaŭ [[18-a jarcento a.K.|1800 a. K.]], adoptante ĝin la [[dinastio Ŝang]].▼
[[Dosiero:Diffusion métallurgie es.png|thumb|300px|maldekstre|Mapo de la metalurgia disvastiĝo dum la Antikva Bronzepoko]]
▲La teknologio rilata kun bronzo estis disvolvigita en [[Proksima Oriento]] fine de la 4a jarmilo a.K.,<ref>Margueron, Jean-Claude (2002). «Las primeras utilizaciones de los metales». Los mesopotámicos. Fuenlabrada: Cátedra. ISBN 84-376-1477-5.</ref> date en [[Malgranda Azio]] antaŭ la [[4a jarmilo a.K.|3000 a. K.]]; en la [[antikva Grekio]] eke meze de la [[3a jarmilo a.K.]]; en [[Centra Azio]] la bronzo estis konata ĉirkaŭ la [[3a jarmilo a.K.|2000 a. K.]], en [[Afganio]], [[Turkmenio]] kaj [[Irano]], kvankam en [[Ĉinio]] ne ekuzis ĝis ĉirkaŭ [[18-a jarcento a.K.|1800 a. K.]], adoptante ĝin la [[dinastio Ŝang]].
La loĝantaro multiĝis, kreskis la popoldenso. Aperis la unuaj teraj fortikaĵoj, la labordivido, apero de la agrokultivistoj, bestobredistoj, [[Metiartoj|metiistoj]]. La [[bredado]] de bestoj graviĝis, fine de la epoko oni jam jugis [[ĉevalo]]n. Oni cindrigis la kadavrojn kaj metis tion fine de la epoko en urnon. Oni ornamis la [[urno]]n kaj la diversajn aĵojn el [[argilo]], laŭ tio ornama arto distingas la diversajn kulturojn.
| |||