Popoliniciato (Svislando): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 2:
 
==Federacia Iniciativo==
Pere de federacia popoliniciativo la centmil voĉdonrajtaj civitanoj povas postuli lau artikolo 138 de la Svisa Konstitucio kompletan revizion de la konstitucio<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/sr/101/a138.html Konstitucio de la Svisa Federacio, artikolo 138]</ref> aŭ partan revizion<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/sr/101/a138.html Konstitucio de la Svisa Federacio, artikolo 139]</ref>. La postulo al parta revizio povas enteni aŭ komplete formulitan konstitucian tekstproponon aŭ esti en formo de ĝenerala instigo. La teksto de la formulita propono laŭ la konstitucio post periodo de 18 monatoj devas estis submetita al la popolo por voĉdono. La parlamento povas esprimi subtenon aŭ malsubtenon al la iniciatoiniciativo kaj devas submeti tiam la teksto al la popolo por voĉdono kun aŭ sen aldonante alternativan proponon. En la kazo de la neformulita propono la parlamento povas akcepti la proponon kaj tiam devas formuli proponon submetindan al voĉdono aŭ malakcepti ĝin. Tiam ĝi devas submeti la neformulitan proponon al voĉdono kaj en kazo de akcepto formuli proponon, kiu denove devas esti submetita al voĉdono. Por esti akceptita, iniciatoiniciativo bezonas la plimulton de la voĉoj de la civitanoj kaj samtempe la plimulton de la voĉoj de la ŝtatoj, tio estas de la kantonoj. La voĉoj de la tiel nomitaj [[duonkantono]]j nombras kiel duonaj voĉoj. En kazo de akcepto de postulo pri totala revizio de la konstitucio la parlamento devus esti dissolvita kaj devus okazi tuj elektoj de konstitucia asembleo, kiu verkas la novan konstitucion. Tia iniciatoiniciativo do fakte entenas la rajton dissolvi la parlamenton.
 
==Historio==
La ideo de la popoliniciatopopoliniciativo devenas de la franca ''"Constitution montagnarde"'' de [[1793]]. La instrumento de popoliniciatopopoliniciativo post la revolucioj de [[1830]] jam estis enkondukita en la konstitucioj de la kantonoj [[Kantono Argovio|Argovio]], [[Kantono Bazelo Kampara|Bazelo Kampara]], [[Kantono Turgovio|Turgovio]], [[Kantono Ŝafhaŭzo|Ŝafhaŭzo]], [[Kantono Lucerno|Lucerno]] kaj [[Kantono Sankt-Galo|Sankt Galo]]. En la unua konstitucio de la Svisa Federacio de [[1848]] estis enkondukita la rajto de popoliniciatopopoliniciativo, per kiu eblis postuli pere de 50,000 subskriboj revizion kompletan de la Federacia Konstitucio. Iniciativo por kompleta revizio de la konstitucio neniam sukcesis. En la jaroj 1850 kaj 1851 kaj 2003 jam la kolektado de la subskriboj malsukcesis kaj en la jaroj [[1880]] kaj [[1934]] tia peto malsukcesis en la baloto. La peto de 1934 estis submetita de la naziuloj kun la ideo, tiel akiri la devigajn novelektojn, ĉar je akcepto de popoliniciatopopoliniciativo al totala revizio de la konstitucio la parlamento devas esti dissolvita kaj okazi elekto de konstitucia asembleo. Origine la kantonoj kaj komunumoj ankaŭ nur konis la rajton pri kompleta revizio de la konstitucio. En la dua duono de la 19-a jarcento la demokrata movado akiris, ke iom post iom kantonoj kaj komunumoj enkondukis je komunuma kaj kantona nivelo la rajton al popoliniciatopopoliniciativo por parta revizio de la konstitucio kaj ankaŭ por enkonduko de leĝoj kaj por malelektoj de aŭtoritatoj. Je federacia nivelo la rezisto kontraŭ la popoliniciata rajto pri parta revizio de la konstitucio estis pli forta. Post pluraj malsukcesaj provoj fine en la jaro 1891 estis akceptita konstitucia artikolo, kiu koncedis al la popolo la rajton por popoliniciatopopoliniciativo, per kiu la voĉdonantoj povas postuli revizion.<ref>Fonto: [http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D10386.php ''Bernard Degen'': ''PopoliniciatoPopoliniciativo'' en ''Historia Leksikono de Svislando'' (2007-02-06)]</ref>
 
==Federaciaj popoliniciatojpopoliniciativoj en ciferoj==
Laŭ stato de decembro 2012 en Svislando komenciĝis la kolektado por subkriboj por entute 412 federaciaj popoliniciatojpopoliniciativoj. De tiuj, 295 popoliniciatojpopoliniciativoj sukcesis en la subskriba fazo kaj devis esti submetita al la parlamento. 93 malsukcesis pro ne sufiĉe da subskriboj dum 19 estas ankoraŭ en la subkribokolekta fazo. Pri 90 popoliniciatojpopoliniciativoj oni ĝis nun voĉdonis, 93 estis retiritaj. 2 estis deklaritaj plenumigitaj kaj tial ne voĉdonitaj, kaj 4 estis deklaritaj malvalidaj, ĉar ili kontraŭis la konstitucion aŭ la leĝoj. De la popolo estis akceptitaj nur 19 popoliniciatojpopoliniciativoj. La unua en la jaro [[1893]] pri la malpermeso de ŝoĥtato (la buĉado de pestoj pere de elsangigo). Inter [[1949]] (reenkonduko de la rekta demokratio) kaj [[1982]] (prezobservanto) dum pli ol 30 jaroj ne plu estis akceptita popoliniciatopopoliniciativo. Fine de la 20-a jarcento la nombro de akceptitaj popoliniciatojpopoliniciativoj kreskis. Plej grandan surprizon kaj kritikon tutmonde rikoltis en la jaro 2009 la [[Svisa iniciatoiniciativo pri minareto]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/pore/vi/vis_2_2_5_9.html Statistikaj informoj pri popoliniciatojpopoliniciativoj en la oficiala retejo de la Svisa Federacio]</ref>
 
==PopoliniciatojPopoliniciativoj maturaj por voĉdono==
Aktuale du popoliniciatojpopoliniciativoj maturas por voĉdono, nome la iniciatoiniciativo de Thomas Minder ''[[Svisa popoliniciato kontraŭ misuzaj bonifikoj|kontraŭ misuzaj bonifikoj]]'' (voĉdonota la 3-an de marto 2013<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/pore/vi/vis348.html Mesaĝo de la Svisa Federacio en la oficiala retejo]</ref>) kaj la iniciatoiniciativo de la [[Svisa Popolpartio]] por la ''rekta elekto de la federacia konsilio'' (voĉdonato la 9-an de junio aŭ 22-an de septembro 2013<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/pore/vi/vis380.html Mezaĝo de la Svisa Federacio en la oficiala retejo]</ref>).
 
== Notoj kaj referencoj ==