Ytterby: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
Linio 3:
<small>Koordinatoj: {{coord|59|25|34.4|N|18|21|11.6|E|display=title}}</small>
 
La minejo de '''Ytterby''' ([ˈytːerˌbyː] 'plej ekstera vilaĝo') situas sur la insulo Resarö en la komunumo [[Vaxholm]] en la [[Stokholma arkipelago]], proksimume 20 km nordoriente de [[Stokholmo]]. Ek deEkde la 18-a jarcento oni akiris en tiu minejo [[feldspato]]n uzatan en la produktado de [[porcelano]] kaj [[vitro]]. La minejo estis uzata ĝis [[1933]].
 
En forĵetaĵoj de tiu minejo oni malkovris mineralon enhavantan dek antaŭe nekonatajn kemiajn elementojn, nome [[rara tero|rarajn terojn]], kaj la loknomo ''Ytterby'' servis kiel fonto por la nomoj de kvar el tiuj, nome [[itrio]], [[terbio]], [[erbio]] kaj [[iterbio]]. La kromaj estas [[gadolinio]], [[tulio]], [[skandio]], [[holmio]], [[disprozio]] kaj [[lutecio]].
Linio 9:
== Historio de malkovroj ==
En [[1787]], la amatora geologo Carl Axel Arrhenius trovis tie inter la forĵetaĵoj nekutime pezan nigran ŝtonon, de kiu li sendis specimenojn al pluraj konataj kemiistoj por analizo.
Plej bone sukcesis la [[Finnlando|finnlanda]] [[Johan Gadolin]], kiu eltrovis, ke la specimeno enhavas antaŭe nekonatan ”terspecon” ([[oksido]]n), kiun li nomis ''ytterbia'' (1794), poste ankaŭ nomata ''yttria''. Ĝia pura formo poste ricevis la nomon [[gadolinito]], kaj ĝia formulo estas Be<sub>2</sub>FeY<sub>2</sub>Si<sub>2</sub>O<sub>10</sub>. (Ĝi fakte ne enhavas alla elementon [[gadolinio]] kiel esencan konsistaĵon.) Gadolin estas konsiderata la malkovranto de [[itrio]] (Y).
 
La sinsekvo de la elementoj poste malkovritaj en ''ytterbia'' estas la jena: