Paŭlo Dirako: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Kategorio:Nobel-premiitoj pri fiziko; ligiloj de vortoj al rilatantaj artikoloj
Linio 1:
[[Dosiero:Dirac 4.jpg|200px|right]]'''Paul Adrien Maurice Dirac''' ('''''Paŭlo Dirako''''') naskiĝis en [[Bristol]], [[Britio]] la [[8-an de aŭgusto]] [[1902]] kaj mortis en [[Tallahassee]], [[Florida]], [[Usono]] la [[20-an de oktobro]] [[1984]]. Li estis brita [[fizikisto]] kiu dividis la [[Nobel-premio pri fiziko|Nobel-premion en fiziko]] en [[1933]] kun [[Erwin Schrödinger]]. Paul Dirac estas fama pro sia laboro en [[kvantuma mekaniko]] kaj elektrona teorio.
 
Dirac faris fundamentajn kontribuojn al la frua evoluo de [[kvantuma mekaniko]] kaj [[kvantuma elektrodinamiko]]. Li tenis la Lucasian[[Lukasa profesoro|Lucasan Prezidanton]] de Matematiko ĉe la [[Universitato de Kembriĝo]] kaj pasigis la lastelastajn dek kvar jarojn da liasia vivo ĉe [[Florida StateŜtata UniversityUniversitato]].
 
Inter aliaj eltrovaĵoj, li formulis la la laŭ li nomatan [[Diraka ekvacio|dirakan ekvacion]], kiu priskribas la konduton de [[fermiono]]j kaj kiujkiu kondukis al la prognozo de la ekzisto de [[antimaterio]].
== Persona vivo ==
Lia patro, [[Charles Dirac]], naskiĝinta en [[Saint-Maurice VS|Saint-Maurice]] en la [[Kantono de Valezo]], [[Svisio]], estis instruisto pri la [[franca lingvo]] kaj [[esperantisto]]. Lia patrino estis origine de [[Kornvalo]], filino de maristo. Paul havis pli aĝan fraton, Félix, kiuj faris memmortigon en marto 1925, kaj pli juna fratino, Béatrice.
 
Laŭ liaj rakontoj, lia frua familia vivo ŝajne estis malĝoja pro la aŭtoritatema naturo de lia patro. Li kelkfoje parolis kun sia filo nur se la filo alparolis lin en la franca. La patro instigis la filon elvolvi la montriĝantan kapablon pri matematiko. La naturo de lia rilato al la patro estas pli nuancita en lia biografio. [http://www.delbarrio.eu/blo/2010/08/la-plej-genia-homo/]
 
Li studis en teĥnika mezlernejo en [[Bristol]], ligita al la Universitato de Bristol, kiu emfazis sciencajn temojn kaj modernajn lingvojn. Tio estis nekutima aranĝo en tempo kiam sekundara eduko en Britio daŭre estis dediĉita plejparte al la klasikaĵo, kaj io por kio Dirac poste esprimus dankemon. Li montris jam tiam grandan talenton por [[matematiko]].
 
Dirac studis elektroteknikon ĉe la Universitato de Bristol, kompletigante sian gradon en 1921. Li tiam decidis ke lia vera vokanta emo troviĝis en la matematikaj sciencoj kaj, post kompletigado de studoj en aplika matematiko ĉe Bristol en 1923, li ricevis stipendion por fari esploradon ĉe la kolegio de St John, Kembriĝo, kie li restos por la plej granda parto el lia kariero. Ĉe Kembriĝo, Dirac plutraktis siajn interesojn en la teorio de ĝenerala relativeco (intereso kiun li pli frue akiris kiel studento en Bristol) kaj en la ĝermanta kampo de kvantuma fiziko, sub la inspektado de [[Ralph Fowler]].
 
== Kariero ==
Li jam en 1926 difinis leĝon de la [[kvantuma mekaniko|kvantummeĥaniko]]. Tiu leĝo estis okulfrape ĝenerala kaj logike simpla.
 
Dirac klopodis priskribi la leĝon per matematika formulo, tiel divenis, ke oni devas priskribi la elektronon[[elektrono]]n per kvar ondofunkcioj[[ondofunkcio]]j. Tio helpis malkovron de la [[pozitrono]], kiu havas saman kvanton, sed inversan ŝarĝon[[elektra ŝargo|ŝargon]].
 
Post akiro de la doktoriĝa grado, li instruis en la kembriĝa universitato. Oni nomumis lin en 1932 al Lucas-profesoro pri matematiko. Li agadis en tiu pozicio ĝis 1968, kiam li transloĝiĝis en Usonon. Li iĝis honora universitata instruisto de la Florida Ŝtata Universitato (1971).
Linio 119:
[[Kategorio:Naskiĝintoj en 1902|Dirac]]
[[Kategorio:Mortintoj en 1984|Dirac]]
[[Kategorio:Nobel-premiitoj pri fiziko]]
 
{{LigoElstara|ka}}