Maro: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 7:
Iamaj ŝanĝoj en la marniveloj lasis [[kontinentbreto]]jn, malprofundajn areojn en la maro proksimaj al tero. Tiuj nutraĵ-riĉaj akvoj abundas je vivo, kiuj provizas homojn per grandaj provizoj de manĝaĵo - plejparte [[fiŝo]]j, sed ankaŭ [[marisko]]j, [[mamulo]]j, kaj [[algo]]j - kiuj estas same rikoltitaj kaj [[Fiŝkaptado|en natura medio]] kaj [[Akvokulturo|farmitaj]]. La plej diversspecaj areoj ĉirkaŭas grandajn tropikajn koralajn rifojn. [[Balenĉasado]] en la alta maro oftis ĝis kiam komuna ĉaŝado kaj la malkreskantaj numeroj de [[baleno]]j ekigis internaciajn konservado-iniciatojn kaj finfine moratorion sur plej multe de la komerca balenĉasado. Oceanografio establis ke ne ĉiu vivo estas limigita al la subsunaj surfacaj akvoj: eĉ sub grandegaj profundoj kaj premoj, nutraĵoj fluantaj el hidrotermikaj fluoj apogas sian propran unikan ekosistemon. Vivo eble [[Abiogenezo|komenciĝis]] tie kaj akvaj mikrobaj matoj estas ĝenerale supozitaj kiel kaŭzantoj de la oksigenigo de la [[Atmosfero (tero)|atmosfero]] de la [[Tero]]; kaj plantoj kaj bestoj unue [[Evoluo|evoluis]] en la maro.
La maro estas esenca aspekto de homa [[komerco]], vojaĝado, mineral-ekstraktado, kaj [[elektro]]-produktado. Tio ankaŭ igis ĝin esenca al militado kaj forlasis gravajn grandurbojn eksponitaj al [[sismo]]j kaj [[vulkano]]j de proksimaj [[faŭlto]]j; potencaj [[cunamo]]j minacas; kaj [[uragano]]j, [[tifono]]j, kaj [[ciklono]]j produktitaj en la [[tropiko]]j. Tiu graveco kaj dueco influis homan kulturon, de fruaj Mar-dioj ĝis la epopeo ''[[Odiseado]]'' de [[Homero]] ĝis la ŝanĝoj stimulitaj fare de la [[Kristoforo Kolumbo|Kolumbia Interŝanĝo]], de [[Vikingo|vikingaj]] mar-entombigoj ĝis [[hajko]]j de [[Basho]] aŭ al hiperrealista mara arto, kaj inspiris [[muziko]]n gaman de la ''shanties'' de ''The Complaynt of Scotland'' al "La Maro kaj la Ŝipo de Sinbad" de [[Nikolaj Rimskij-Korsakov]] al "Aŭskulti la Maron" de [[A-mei]]. Ĝi estas la sceno de libertempaj agadoj inkluzive de [[naĝado]], [[plonĝado]], [[surfado]], kaj [[Velado (sporto)|velnavigado]]. Tamen, [[loĝantarkresko]], [[industriigo]], kaj
Kondiĉe kaj pli precize el geografia vidpunkto, oni nomas "maro" kelkajn malfermitajn partojn de oceano, ekz. [[Sargasa Maro]], kaj grandajn [[lago]]jn - [[Kaspia Maro]], [[Arala Maro]], [[Morta Maro]].
| |||