Bastonego: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo kun '300px|thumb|Karikaturo de Thomas Nast pri [[Theodore Roosevelt kaj lia doktrino de la Bastonego parodei de epizodo de ''La vojaĝoj de G...'
 
e polureto
Linio 4:
Tiu koncepto bildigas la volon de [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] por realigi negocadon kaj traktatojn kun siaj internaj kaj eksteraj kontraŭantoj, sed ĉiam montrante eblon agadi perforte kiel premsistemo. Aplikita al la politiko de [[Usono]] en [[Latinameriko]], la frazo montris, ke la reĝimo de Roosevelt povis premi la latinamerikajn landojn, ĉefe tiuj borde de la [[Kariba Maro]] per armita interveno.
 
Ĝi markis la komencon de la [[Usona Imperiismo]] kaj de ties agado keilkiel monda potenco. En [[Latinameriko]] komencis tajdo de politika kaj ekonomia hegemonioj usonaj (komence de la [[20a jarcento]]) ĝustigita per la markita etendo de la usona "rajto" interveni en aferoj de aliaj landoj defende de la interesoj de usonaj civitanoj, kiel aperas en la "[[Korolario Roosevelt|Korolario Roosevelt al la Doktrino Monroe]]" esprimita de [[Theodore Roosevelt]] en sia ĉiujara mesaĝo de [[1904]] kiel konsekvenco de la interveno de la eŭropaj potencoj en Marblokado al Venezuelo de 1902-1903.
 
La [[Doktrino Monroe]] asertis, ke Usono agos cele eviti intervenojn devenajn el ekster la amerika kontinento (esence de la landoj de [[Eŭropo]]). Oni resumis ĝin fame per la esprimo "Ameriko por la amerikanoj". Sed post la proklamo de la korolario, la frazo akiris la ironian sencon "Ameriko por la usonanoj".
 
Laŭ la politiko de la Bastonego oni legitimis en la usona ekstera politiko la uzadon de la forto kiel resurso por defendi la interesojn -laŭ plej ampleksa signifo- de Usono, kio rezultis en nombrajjnombraj politikaj kaj militaj intervenoj en la tuta kontinento.
 
Ekzemploj de la aplikado de la politiko de la Bastonego kontraŭ landoj de [[Latinameriko]], nur en la periodo antaŭa al la [[Unua Mondmilito]], inkludas:
Linio 16:
* La militokupado de [[Haitio]] el 1915 al 1934.
 
La frazo aludas ankaŭ al la usonaj [[interveno|intervenoj]] okazigintaj pro la "''malkapablo''" de la lokaj registaroj por solvi internajn aferojn laŭ la vidpunkto de la registaro de [[Usono]] kaj protekti tiele la interesojn de usonaj civitanoj kaj entreprenoj. Tiele Roosevelt postulis , ke la interna malordo de la respublikoj de [[Latinameriko]] konstituis problemon por la funkciado de la usonaj komercentreprenoj funkciantaj en tiuj landoj, kaj kiu konsekvence [[Usono]] devis atribui al si la rajton "restarigi la ordon", unue premante la lokajn registojn per la avantaĝoj ĝui la politikan kaj ekonomian apogon de [[Vaŝingtono]] ("''paroli milde''"), kaj fine per turno al armita interveno (la "''Bastonego''") kaze ne atingi favorajn rezultojn al militinteresojn.
 
== Vidu ankaŭ ==