Montrealo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Riano (diskuto | kontribuoj) e Ĝisdatigis la urbestron. |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 71:
'''Montrealo''' ([[franca lingvo|fr.]] ''Montréal'' [mɔ̃.ʁe.al], [[angla lingvo|an.]] ''Montreal'' [ˌmʌn.triːˈɒl]), urbo en suda [[Kebekio]], [[Kanado]], sur la [[insulo Montrealo]], ĉirkaŭita de la rivero [[Sankt-Laŭrenco]] kaj [[Rivière des Prairies]]. Loĝantaro en 1996: 1 775 788; loĝantaro de la metropola areo proksimume 3,5 milionoj. Montrealo estas la dua plej granda metropolo en Kanado, post [[Toronto]], kaj estas kultura, komerca, financa, kaj industria centro. Ĝi estas la dua plej granda franclingva urbo en la mondo, kvankam la plejparto de ĝia loĝantaro ankaŭ parolas la anglan.
==Geografio==
La urbo okupas la orientan kaj centran parton de la insulo Montrealo, kaj apudaj insuloj [[insulo Bizard|Bizard]], [[insulo des Soeurs|des Soeurs]], [[insulo Sankta Helena (Kebekio)|Sankta Helena]] kaj [[insulo Notre-Dame|Notre-Dame]]. Post unuiĝo de ĉiuj municipoj de la insulo kun Montrealo en [[2002]], pluraj urboj elektis en [[2006]] eliĝi de la unuigita municipo. Montrealo kaj la malunuiĝintaj municipoj nun konstituas la regionon [[Montreal-regiono|Montrealo]], unu el la 17 regionoj de Kebekio.
Linio 79 ⟶ 80:
En la urbocentro estas la [[Placo Ville-Marie]], moderna komerckomplekso (1962); ĉirkaŭ ĝi etendiĝas la Subtera Urbo, unu el la plej grandaj en la mondo, kiu ofertas protektitan aliron al butikoj, restoracioj, oficoj, komercoj, metrostacioj, kaj aliaj transportligoj.
==Vidindaĵoj kaj servoj==
Montrealo posedas belartan muzeon, modernartan muzeon kaj simfonion en la Place-des-Arts kulturkomplekso, ekologian muzeon, insektmuzeon, kaj unu el la plej grandaj kaj gravaj botanikaj ĝardenoj en la mondo. Ĝi ankaŭ havas multajn belegajn kirkojn, kiel la pilgrimejo Notre-Dame-de-Bon-Secours (la "kirko de la maristoj") en la Malnova Haveno; la [[Katedralo Maria Reĝino de la Mondo]], kaj la [[Oratorio de Sankt-Josefo]], la plej granda kirko en Kanado kun la plej granda konstruaĵo de sia speco en la mondo krom tiu de [[Baziliko de Sankta Petro de Romo|baziliko de Sankta Petro]] en [[Romo]].
Linio 85 ⟶ 87:
La urbo estas la sidejo de la franclingvaj [[Universitato de Montrealo]] kaj [[Universitato de Kebekio|Universitato de Kebekio en Montrealo]], kaj la anglalingvaj [[Universitato McGill]] kaj [[Universitato Concordia]].
==Historio==
Indiana fortikaĵo, Hochelaga, troviĝis sur la insulo kiam [[Jacques Cartier]] ĝin vizitis en 1535, kaj [[Samuel de Champlain]] vizitis en 1603, sed Francoj ne ĝin priloĝis ĝis 1642, kiam grupo da pastroj, monaĥinoj, kaj migrantoj sub [[Paul Chomedey de Maisonneuve|Paul Chomedey, senjoro de Maisonneuve]] fondis la vilaĝon de Ville-Marie. La vilaĝo kreskis kaj fariĝis grava centro de la peltkomerco kaj la komencloko por la okcidentaj esploroj de [[Louis Jolliet|Jolliet]], [[Jacques Marquette|Marquette]], [[René Robert Cavelier de La Salle|La Salle]], [[Pierre Gaultier de Varennes et de la Vérendrye|La Vérendrye]], kaj [[Daniel Greysolon, sieur Du Lhut|Duluth]]. Ĝi fariĝis fortikaĵo en 1725 kaj daŭris franca posedaĵo ĝis 1760, kiam [[Pierre de Rigaud de Vaudreuil|Vaudreuil de Cavagnal]] ĝin cedis al la brita armeo sub [[Jeffrey Amherst|Amherst]].
Linio 129 ⟶ 132:
</center>
==
{{Granda dosiero|Montreal Twilight Panorama 2006.jpg|1000px|Panoramo de la centro de Montrealo}}
<gallery perrow=5>
Linio 183 ⟶ 186:
|}
==Montrealo en Esperanto==
En la kvina kanto de la verko de [[Abel Montagut]] nome ''[[Poemo de Utnoa]]'' okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo [[Noa]]) pere de la drogo ''anoŭdo''. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto [[Valmikio]] kaj poste la japana pentristo [[Hokusajo]] kiuj montras al li laŭvice la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, unue en [[Azio]], kaj poste venas la vico de [[Fidiaso]], kaj poste [[Maria Sklodovska]], kiuj montras al Utnoa la mirindaĵojn de [[Eŭropo]]. La venontaj ĉiĉeronoj estas ankaŭ laŭvice unue [[Akenatono]] kaj poste [[Sunĝata Kejta]] kiuj omaĝas la historian gravon de Afriko. En Ameriko estas unue [[Nezaŭhtezoma]] la ĉiĉerono kiu vidigas la historicivilizan gravon de [[Beringio]]:
{{citaĵo|:Al nordo ili milvas, al Montrealo havena,
:kie kolosas alta, geodezia kupolo,
:la teron prezentanta laŭ fundaj kernorilatoj,
:en formo unueca kaj sendivide totala.<ref>[[Abel Montagut]], ''[[Poemo de Utnoa]]''. Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X. 225 p., p. 129.</ref>}}
== Esperanto en Montrealo ==
Montrealo gastigis la [[IJK 1992|Internacian Junularan Kongreson (IJK) de 1992]] kaj la [[Tut-Amerika Kongreso de Esperanto|Tut-Amerikan Kongreson de Esperanto]] (TAKE) de 2008.
| |||