Vortodivido: Malsamoj inter versioj

En plimulto da modernaj skriboj eŭropdevenaj oni signas vortodividon per [[streketo]] post la komenca parto de la tranĉata vorto. En malnovaj tiparoj estis uzataj specialaj signoj, ekz-e en la gotika skribo oni uzis duoblan streketon oblikvan (⸗).

Plej ofte ĉe vortodivido oni simple distranĉas la vorton kaj enŝovas la streketon. Sed en iuj lingvoj vortodivido postulas malvolvon de kuntirita literkombino, ŝanĝon de diakritilo ktp. Ekz-e

* hungare: a'''ssz'''o'''nny'''al → a'''sz'''-//'''sz'''o'''ny'''-//'''ny'''al

Du ĉefaj principoj de vortotranĉado estas la laŭsilaba kaj la laŭmorfema. En la angla lingvo ĉefas la principo morfologia (hy-phen-at-ed); ruse pli gravas la silabado (tamen kun morfologiaj limigoj pri la prefiksoj). Jen la citita peco en la stiloj angleca kaj ruseca:

§2. ... Pát-ro. ... Ci-tró-no. Cén-to. Sén-to. Scé-no. Scí-o. .... Pa-cú-lo. ... Sen-ĉé-sa ... Dén-to. Plén-di. ... Gíp-so. Gús-to ... Ré-ĝi. Ĝar-dé-no. Lón-ga. Rég-no. Síg-ni. Gvar-dí-o. Lín-gvo. Ĝu-á-do. ... Ses-hó-ra ... Ma-jés-ta. ... Ru-í-no. Prúj-no. ... Mál-plej. ... Má-jo. Bo-ná-ĵo. ... Ak-vo. Ko-ké-to. Li-kvó-ro. Pac-ká-po.

§3. Lá-vi. Le-ví-lo. ... Im-plí-ki. Em-ba-rá-so. In-ter-na-cí-a. ... He-ro-í-no. Fój-no. Pí-a. Pál-pi. ... Ar-bá-ro. ... Sén-ti. So-fís-mo. Ci-pré-so. ... Vés-to. Véŝ-to. Dis-ŝí-ri. Ŝan-cé-li. Ta-pí-ŝo Te-o-rí-o. Pa-tén-to. U-tí-la. Un-go. Plú-mo. Tu-múl-to. ... Tra-ú-lo. Pe-ré-u. Ne-ú-lo. Fráŭ-lo. Paŭ-lí-no. Láŭ-di. Eŭ-ró-po. Tro-ú-zi. Ho-dí-aŭ. ... Sól-vi. Zór-gi. ... Mez-nók-to. ... Ne-ní-o. A-dí-aŭ. Fi-zí-ko. Ge-o-gra-fí-o. Spi-rí-to. Lip-há-ro. In-díg-ni. Ne-ní-el. ... Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. ... Tra-í-re. ... In-sék-to. Re-sér-vi. Re-zér-vi.

<p>Transportante la vortojn el unu linio en la sekvantan, ni ordinare dividas ilin per iliaj partoj gramatikaj, ĉar ĉiu parto gramatika en nia lingvo prezentas apartan vorton. Tiel ni ekzemple dividas: „Esper-anto‟, „ricev-ita‟ k.t.p. Sed tio ĉi tute ne estas deviga regulo; ni faras ĝin nur por ne rompi subite kun la kutimoj de aliaj lingvoj: efektive tiu ĉi maniero havas nenian celon kaj signifon, ĉar la transportado de la vortoj estas afero pure papera, havanta nenion komunan kun la leĝoj de la lingvo; ni konsilas al vi per nenio vin ĝeni en la dividado de la vortoj kaj fari ĝin tute tiel, kiel en la donita okazo estos al vi pli oportune. Eĉ se vi dividos ekzemple „aparteni-s‟, ni vidus en tio ĉi nenion malregulan, kvankam la aliaj lingvoj (tute sen ia logika kaŭzo) ne permesas tian dividadon.</p>

La [[Plena Analiza Gramatiko]] donas sufiĉe prudentajn rekomendojn<ref>PAG, UEA: Retterdam, 1985. §14 II, p. 33</ref>, kiuj kombinas la principojn laŭmorfeman kaj laŭsilaban. Ĝi respektas la prefiksojn kaj sufiksojn ( ''ek-iri'', ''dorm-ema''), sed permesas dividi radikojn ( ''ba-lo'', ''sce-no'', ''ko-le-ro'').

[[Sergio Pokrovskij]] faris en la jaro [[1999]]-a esperantan vortodividan ŝablonaron por [[TeX]]. Nun tiu ŝablonaro estas adaptita al la programo ''[http://code.google.com/p/hyphenator/ Hyphenator]'', verkita en [[Ĝavaskripto]]; la tuta programaro disponeblas en la Reto<ref>Vidu la priskribon de Sergio Pokrovskij [http://pok.heliohost.org/eo/tools/Hyphenator-4.0.0/vortodivido.html en lia retpaĝo].</ref>.

== EksteraEksteraj ligiloligiloj ==