Katedralo de Altenberg: Malsamoj inter versioj

[[dosieroDosiero:Altenberger Dom HDR.jpg|eta|La katedralo de Altenberg]]

[[dosieroDosiero:Altenberger Dom Westfassade.jpg|eta|La okcidenta fasado]]

[[dosieroDosiero:Altenberg 3.jpg|eta|Kontraŭforto je la navkruĉiĝo]]

[[dosieroDosiero:Dehio 447 Altenberg quer.png|eta|Plano]]

[[dosieroDosiero:Altenberger Dom 03.jpg|eta|Vidaĵo al la ĥorejo]]

[[dosieroDosiero:Odenthal Altenberger Dom Chor 2.jpg|eta|Orienta vidaĵo]]

La '''katedralo de Altenberg''' ([[germana lingvo|germane]]: '''''Altenberger Dom''''') estas la iama monaĥopreĝejo de la [[abatejo]], kiun la [[Cistercianoj]] starigis en 1133 je Altenberg. Ĝis 1511 la preĝejo ankaŭ servis kiel [[maŭzoleo]] por la grafoj kaj dukoj de [[duklando Berg]] samkiel de la dukoj de Jülich-Berg. La protektata monumento troviĝas en Altenberg, vilaĝo apartenanta al [[Odenthal]] en la [[distrikto Rhein-Berg]]. de ekstere hegemonias la elementoj de [[gotika arkitekturo]].

''Altenberger Dom'' (katedralo de Altenberg) estas ekde la komenco la kutima nomo por la monaĥopreĝejo, je kio la vorto „''Dom''“ (katedralo) ĉi-kaze ne indikas [[katedralo]] laŭ la senco de ĉefpreĝejo de [[episkopujo]], kiu ja neniam ekzistis en Altenberg. La katedralo de Altenberg nun estas posedaĵo de la [[federaciero]] [[Nordrejn-Vestfalio]] kaj estas uzata 1857 same de la romkatolika kaj protestanta paroĥoj kiel [[paroĥopreĝejo]].

La katedralo de Altenberg ekestis ekde 1255 kiel monaĥopreĝejo sub [[patroneco]] de [[Ĉieliro de Maria|Maria Ĉielirinta]] sur loke de romanika konstruaĵo konsekrita proksimume 1160. La Cistercianoj estis alveninta en 1133 je Altenberg kaj komencinta konstrui abatejon. Fine de la 12-a jarcento la abatejo jam havis 107 pastromonaĥojn kaj 138 laikojn, tiel ke oni planis la konstruon de granda preĝejo. Grafo Adolfo la 4-a de Berg metis la Unuan Fundamentŝtonon por la ''Berg-a katedralo'' je la 3-a de marto 1259 dum ĉeesto de Konrad von Hochstaden, ĉefepiskopo de Kolonjo. Kompare la konstruokomencon ĝi estas proksimume samaĝa kiel la [[katedralo de Kolonjo]]. En 1287 la ĥorejo estis preta, la 3-an de julio 1379 laŭ komisio de la ĉefepiskopo de Kolonjo episkopo Wikbold Dobilstein de Kulm, kiu estas entombigita en la ĉefĥorejo de la katedralo, konsekris la katedralon entute. La grandan okcidentan fenestron oni enmetis proksimume 1400.<ref name="Felten">Heinrich J. Felten: ''Der Altenberger Dom. Hoffnungsvolles Zeichen ökumenischer Einheit.'' En: Verkehrsverein Altenberg (eldoninto): ''Altenberg im Bergischen Land. Der Altenberger Dom 1255-1379.'' Odenthal-Altenberg o.J.</ref>

La [[Cistercianoj|Cisterciana]] ordeno estis ekestinta per reformoj el la ordeno de la [[Benediktanoj]]. Por la instalado de la monaĥejoj ĝi preferis male al aliaj ordenoj forajn valojn. En la arĥitekturo ĝi komence obeis tre rigidan ordenregularon, kies principojn oni parte ankaŭ povas vidi en Altenberg. La konstruaĵoj devis esti [[Asketismo|askete]] modesta kaj ne rajtis havi preĝejturojn, sed nur [[tegmentotureto]]jn. Ne ekzistis giganta [[okcidenta alkonstruaĵo (monaĥejo)|okcidenta alkonstruaĵo]]. Komence la regularo preskribis rektajn fermitajn [[ĥorejo]]jn kaj kapelojn, sed ekde proksimume 1150 oni konsideris la [[ĥorĉirkaŭirejo]]n kun [[absidokapelaro]] kiel normon, kaj ankaŭ realigis tion ĉi en Altenberg. Ankaŭ statuoj, koloraj [[vitralo]]j kaj aliaj luksaj ornamaĵoj estis malpermesitaj. Tiuj ĉi komence tre rigidaj tamen iom post iom malrigidiĝis.<ref>Gudrun Gleba: ''Klöster und Orden im Mittelalter.'' Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 4-a eldono, Darmstadt 2011, ISBN 978-3-534-24259-7, S. 82ff.</ref><ref>[http://www.cistercium.info/index.php?id=klosterleben cistercium.de]</ref>

En la kampo de la ĥorĉirkaŭirejo troviĝas la plej malnovaj fenestroj de la preĝejo. De ĉi tie ĝis la okcidenta fenestro ili devenas el pli kaj pli junaj epokoj. Ilia ekestotempo rebrilas en la fasonado de la fenestroj: la plej malnovaj, ankoraŭ sen ajna bilda prezentaĵo, estas modestaj kaj palaj, la pli novaj pli kaj pli riĉiĝas je [[Ornamo (arto)|ornamaĵoj]] kaj iom post iom estas pli koloraj. En la okcidenta fenestro el la jaro 1400, kiu estas unu el la plej belaj de germana gotika arĥitekturo, finfine troviĝas konkretaj, bildaj prezentaĵoj, kiu montras la forturniĝon de la originaj cistercianaj reguloj.

[[dosieroDosiero:Altenberger Dom02.jpg|eta|Okcidenta fenestro de la katedralo de Altenberg]]

La okcidenta fenestro de la katedralo de Altenberg konceptita en 1390 kaj finkonstruita antaŭ 1400 estas la plej granda gotika preĝeja fenestro norde de la [[Alpoj]]. La [[vitralo]] bildigas la [[Nova Jerusalemo|Ĉielan Jerusalemon]], siajn donacintojn, la unuajn bergajn gedukojn Ana de [[Palatinato]] (mortintan en 1408) kaj Vilhelmo la 2-a de [[duklando Berg|Berg]] (mortintan en 1408), ilin prezentante kiel genuantajn figurojn en sia ĉentro. La planoj por la okcidenta fenestro devenas de anonima pentristo, nomata laŭ unu el liaj verkoj ''Majstro de la Berswordt-Retablo'' kaj aktiva en Kolonjo supozeble ekde 1385 ĝis mallonge antau 1400.<ref>Götz J. Pfeiffer: ''Die Malerei am Niederrhein und in Westfalen um 1400. Der Meister des Berswordt-Retabels und der Stilwandel der Zeit''. Imhof-Verlag, Petersberg 2009 (= Studien zur internationalen Architektur- und Kunstgeschichte, 73).</ref> La nuna aranĝo de la vitroj originas el la elkonstruo mallonge post 1821 kaj estis restarigita post la tria riparado ekde 1894 ĝis 1898. La lastan riparadon plenumis ekde 1994 ĝis majo de 2005 vitropentrejo en [[Paderborn]]. Kadre de tre ampleksaj riparlaboroj ĉe la katedralo oni muntis protektan antaŭvitron. Pro tio la vitralo pendas je distanco de kelkaj centimetroj malantaŭ la protektovitro, kiu ĝin ŝirmas kontraŭ veterdetruoj. Aldone oni fortikigis la vitralon per feraj stangoj, por stabiligi ĝin kontraŭ ventpremo. Tamen ne la tuta fenestro estis riparebla pro fuslaboroj el la 1960-aj jaroj.

== LigojEksteraj eksterenligiloj ==

[[Kategorio:protestantismaj preĝejojPreĝejoj en Germanujo]]

[[Kategorio:katolikajProtestantismaj preĝejoj en Germanujo]]

[[Kategorio:historiajHistoriaj monumentoj en Germanujo]]