Rusia revolucio de 1917: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Fimako (diskuto | kontribuoj) e Kategorio |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Revolución-marzo-rusia--russianbolshevik00rossuoft.png|thumb|300px|Revoluciaj trupoj atakantaj la caran policon en februaro (marto) de 1917.]]
[[Image:Red Guard Vulkan factory.jpg|thumb|right|300px|Ruĝa Gvardio de fabriko Vulkan. 1917.]]
[[Dosiero:Soviet Union, Lenin (55).jpg|thumb|[[Lenin]], ĉefo de la rusia Oktobra Revolucio]]
La '''Rusia revolucio de 1917''' estas la kolektiva esprimo por serio de revolucioj kiuj okazis en [[Rusio]] en [[1917]], kiu malmuntis la [[Caro|carisman aŭtokration]] kaj kaŭzis la kreadon de la [[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko|Rusa SFSR]]. La [[imperiestro]] estis devigita abdiki kaj la malnova reĝimo estis anstataŭigita per provizora [[registaro]] dum la unua revolucio de februaro 1917 (marto en la [[gregoria kalendaro]]; la pli malnova julia kalendaro estis en uzo en Rusio tiutempe). En la dua revolucio, dum oktobro, la Provizora Registaro estis forigita kaj anstataŭigita per [[Bolŝeviko|bolŝevika]] ([[Komunismo|komunisma]]) registaro.
La [[Februara revolucio]] (marto 1917) estis revolucio enfokusigita ĉirkaŭ Petrogrado (nun [[Sankt-Peterburgo]]). En la kaoso, membroj de la imperia parlamento aŭ [[Dumao]] prenis kontrolon de la lando, formante la Rusan Provizoran Registaron. La armeestraro sentis ke ili ne havis la rimedojn por subpremi la revolucion kaj [[Nikolao la 2-a (Rusio)|Nikolao la 2-a]], nome la lasta [[Listo de Regantoj de Rusio|Imperiestro de Rusio]], abdikis. La [[Soveto|sovetanoj]] (la konsilioj de laboristoj), kiuj estis gviditaj fare de pli radikalaj socialismaj frakcioj, komence permesis la Provizoran Registaron regadi, sed insistis pri prerogativo por influi la registaron kaj kontroli diversajn milicojn. La Februara revolucio okazis en la kunteksto de pezaj armeaj malsukcesoj dum la [[Unua Mondilito]] (1914-18), kiuj forlasis multon da la rusa armeo en stato de ribelo.
Periodo de duobla povo rezultiĝis, dum kiu la Provizora Registaro tenis ŝtaton dum la nacia reto de sovetanoj, gviditaj fare de socialistoj, havis la fidelecon de la malsuperaj klasoj kaj de la [[politika maldekstro]]. Dum tiu kaosa periodo ekzistis oftaj ribeloj, protestoj kaj multaj [[striko]]j. Kiam la Provizora Registaro elektis daŭrigi bataladi la militon kontraŭ [[Germanio]], la bolŝevikoj kaj aliaj socialismaj frakcioj kampanjis por ĉesigado de la konflikto. La bolŝevikoj metis laboristajn milicojn sub sia kontrolo kiel la Ruĝa Gvardio (poste la [[Ruĝa Armeo]]) super kiu ili penis grandan kontrolon.
En la [[Oktobra Revolucio]] (novembro en la gregoria kalendaro), la bolŝevika partio, gvidita fare de [[Vladimir Lenin]], kaj la sovetanoj de la laboristoj, faligis la Provizoran Registaron en Petrogrado. La bolŝevikoj nomumis sin kiel gvidantoj de diversaj registaraj ministerioj kaj konfiskis kontrolon de la kamparo, establante la [[Ĉeka]] sekretservon por sufoki malkonsenton. Por fini la partoprenon de Rusio en la Unua Mondmilito, la bolŝevikaj gvidantoj subskribis la [[Traktato de Brest-Litovsk|Traktaton de Brest-Litovsk]] kun Germanio en marto 1918.
[[Rusia enlanda milito|Enlanda milito]] erupciis inter la "ruĝaj" (bolŝevikoj) kaj "blankaj" (kontraŭbolŝevikaj) frakcioj, kio devis daŭri dum pluraj jaroj, kun la bolŝevikoj daŭre finfine venkaj. Laŭ tiu maniero, la Revolucio pavimis la vojon por la kreado de [[Sovet-Unio]] (Sovetunio) en 1922. Dume multaj rimarkindaj historiaj okazaĵoj okazis en Moskvo kaj Petrogrado, ekzistis ankaŭ videbla movado en grandurboj ĉie en la ŝtato, inter naciaj malplimultoj ĉie en la imperio kaj en la kamparaj lokoj, kie [[kamparano]]j transprenis kaj redistribuis teron.
==Fazoj==
La '''rusa revolucio de 1917''' pasis tri[[Fazo|faze]] :
* La '''[[Februara Revolucio]] de 1917''' (Marto 1917 de la Gregoria kalendaro), kiu kondukis nerekte al la falo de la [[aŭtokratio]] de [[Nikolao la 2-a (Rusio)|Nikolao la 2-a]], la fina [[Caro]] de [[Rusio]]. [[Lenin|Vladimir Lenin]] dekretis bolŝevan politikon, inter ili "Aboli ĉiujn [[Ŝtato|ŝtatajn]] ŝuldojn". Tiu signifis ke iu ajn internacia ŝuldo, kiun la lando havis antaŭe, tiam estis konsiderata kiel eliminita.
| |||