Viktor Frankl: Malsamoj inter versioj

Liaj koncentrejaj travivaĵoj estis teruraj: li estis trafita de ekzantema [[tifo]], kiu al li riskigis la vivon. Ĝuste dum tiu sperto, naskiĝis lia plej matura intuicio: la graveco de la “serĉo de signifo” en sia propra travivado. Li difinis la koncepton de “memtranscendo”, kaj atribuis al intrinseka inklino de la homo la kapablon de iuj deportitoj, inter kiuj li mem, objektivigi la fizikan doloron kaj superi la suferojn antaŭvide de plibonapli bona estonto. Lia plej granda deziro, en tiuj jaroj, estis brakumi sian edzinon Tilly, kiu estis decidinta lin sekvi en tiun kiun ŝi kredis laborkampo eksplicite petante esti deportita kun la edzo. Lia patro mortis asistata de li, dum li ricevos informojn pri la edzino kaj patrino nur duone de la jaro [[1945]], ĉar ili estis deportitaj aliloken. Post la sufero en la infero de koncentrejoj, liberigite de la usona armeo, revenis hejmen, sed jen kion li trovis:

{{quote|Malfeliĉa kiu ne retrovas sian unikan subtenon de la tempo de koncentrejo – la amata persono. Malfeliĉa tiu kiu vivas en la realo la momenton pri kiu li sonĝis en la mil sonĝoj de la nostalgio, se malsaman, profunde malsaman ol tiu imagita. Li supreniras tramon, iras hejmon kiun laŭ longaj jaroj vidis antaŭ si en la pensoj kaj nur en la pensoj, sonorigas la sonorilon -— ĝuste kiel ardege miloj da foje en la sonĝoj ... sed ne malfermas la persono kiu devintus malfermi –— kaj neniam malfermos la pordon (Psikologo en koncentrejo)}}