|
Sofoklo, filo de Sofilo, estis riĉa membro de la kampara ''demos'' (malgranda komunumo) de Kolono Hipio en [[Atiko]], kio iĝos poste scenaro por unu el liaj verkoj, kaj li estis verŝajne naskita tie.<ref name=S41/><ref name=Sfrxi>Sommerstein (2007), p. xi.</ref> Li naskiĝis kelkajn jarojn antaŭ la [[Batalo de Maratono]] en 490 a.K.: la preciza jaro estas neklara, kvankam 497/6 estas la plej verŝajnaj.<ref name=S41/><ref>Lloyd-Jones 1994, p. 7.</ref> Sofoklo estis naskita en riĉa familio (lia patro estis kirasproduktanto) kaj li estis altagrade edukita. La unua arta sukceso de Sofoklo estis en 468 a.K., kiam li ricevis unuan premion en la Dioniza teatrokonkurenco super la rega mastro de atena dramo, nome [[Esĥilo]].<ref name=S41/><ref>Freeman, p. 246.</ref> Laŭ [[Plutarko]], la venko venis sub nekutimajn cirkonstancojn. Anstataŭe de sekvado de la ofta kutimo de elektado de juĝistoj inter multaj eblaj, la arkonto petis al [[Kimon]] kaj al la aliaj [[stratego]]j prezentiĝi por decidi la venkinton de la konkurso. Plutarko plue aldonas ke sekve de tiu perdo Esĥilo baldaŭ foriris al Sicilio.<ref>''Life of Cimon'' 8. Plutarko eraras pri la morto de Esĥilo dum tiu veturado; li pluproduktis teatraĵojn en Ateno dum alia jardeko.</ref> Kvankam Plutarko diras ke tio estis la unua produktado de Sofoklo, nun oni supozas, ke eble lia unua produktado estis verŝajne en 470 a.K.<ref name=Sfrxi/> ''Triptolemo'' estis verŝajne unu el la teatraĵoj kiun Sofoklo prezentis ĉe tiu festivalo.<ref name=Sfrxi/>
En 480 BCa.K. SophocleSofoklo estis elektita por gvidi la peanon aŭ glorkanton (korusĉanto al dio), festante la grekan venkon super la la persaj[[persoj]] ĉe la Battle of Salamis ([[Batalo de Salamis)]].<ref>''McGraw-Hill Encyclopedia of World Drama: An International Reference Work in 5 Volumes, Volume 1'', [10http://books.google.com/books?id=2SrVpFGioFUC&pg=PA487 "Sophocles"].</ref> Frue en liasia kariero, la politikisto [[Kimon]] eble estis unu el siajliaj patronoj, kvankam se li estis tio, ekzistis neniu malemo portita fare de [[Periklo]], la rivalo de CimonKimon, kiam Kimon estis ellasitaekzilita en 461 a.K.<ref [2]name=S41/> En 443/2 li funkciis kiel unu el la Hellenotamiai ''hellenotamiai'', trezoristoj aŭ kasistoj de Ateno, helpante administri la ekonomion de la grandurbo dum la politika potencpreno de Periklo.<ref [2]name=S41/> Laŭ la ''Vita Sophoclis'', en 441 a.K. li estis elektita unu el dek ''strategoi'', altaj administraj oficialuloj kiuj komandis la armetrupojn, kiel juniora kolego de Periklo, kaj li deĵoris en la atena kampanjo kontraŭ Sámo[[Samoso (insulo)|Samoso]]; li laŭsupoze estis elektita al tiu pozicio kiel rezulto de liasia produktado de ''Antigono''.<ref>Beer 2004, p. 69.</ref>
En 420 a.K., li bonvenigis kaj starigis altaron por la bildo de [[Asklepio]] ĉe sia domo, kiam la diaĵo estis prezentita al Ateno. Por tio, li ricevis la postmortan epiteton Dexion (riceviloricevinto) fare de la Atenanoj.<ref>Clinton, [12]Kevin "The Epidauria and the Arrival of Asclepius in Athens", en ''Ancient Greek Cult Practice from the Epigraphical Evidence'', eldonita de R. Hägg, Stockholm, 1994.</ref> Li ankaŭ estis elektita, en 413 a.K., unu el la komisaroj ( ''probouloi '') kiuj reagis al la katastrofa detruo de la atena ekspedicia trupo en Sicilio dum la Peleponeza[[Peloponeza Milito]].<ref>Lloyd-Jones, pp. 12–13.</ref>
Sofoklo mortis en la aĝo de naŭdek aŭ naŭdek-unu en la vintro de 406/5 a.K., vidisvidinte ene de sia vivdaŭro kaj la grekan triumfonvenkon en la [[Persaj Militoj]] kaj la desangigosangoverŝado de la Peleponeza[[Peloponeza Milito]].<ref [2]name=S41/> ĈarKiel kunĉe multaj famaj viroj en grek-romia antikvo, lia morto inspiris kelkajn apokrifajn rakontojn. La plej fama estas la sugesto ke li mortis pro la trostreĉiĝo de provi deklami longan frazon de sia ''Antigono'' sen paŭzi por preni spiron. Alia raporto indikas, ke li sufokiĝis manĝante vinberojn ĉe la AnthesteriaAntesteria festivalo en Ateno. TrionoTria diras ke li mortis pro feliĉo post venkado enene de sia fina venko ĉe la Grandurba DionysiaDioniza.<ref>Schultz [14]1835, pp. 150–1.</ref> Kelkajn monatojn poste, komika poeto, en teatraĵo titolita ''La Muzoj'', skribis tiun panegiron[[panegiro]]n: "Benita Sofoklo, kiu havis longan vivon estas, estis viro kaj feliĉa kaj talenta, kaj la verkisto de multaj bonaj tragedioj; kaj li finis sian vivon bone sen suferspertado de ajna misfortuno."<ref>Lucas [15]1964, p. 128.</ref> Laŭ kelkaj raportoj, aliflanke, siajliaj propraj filoj provis havi lin deklaritedeklarita nekompetentajnekompetenta proksime de la fino de lia vivo; li laŭdire refutis ilian pagendaĵonakuzon en tribunalo per legado de lia videre neproduktitaneankoraŭludita ''Edipo atĉe ColonusKolono''. <ref>[16[Cicero]] Unurerakontas tiun historion en sia ''De Senectute'' 7.22.</ref> Ankaŭ unu el liaj filoj, IophonIofon, kaj nepo, ankaŭ nomita Sofoklo, ankaŭ iĝis dramistoj.<ref>Sommerstein (2002), pp. 41–42.</ref>
{{redaktata}}
==Verkaro kaj heredo==
[[Image:Euaion.jpg|thumb|Portreto de la [[Klasika Grekio|greka]] [[aktoro]] Eŭiaon en la vreko de Sofoklo nome ''Andromeda'', ĉ. 430 a.K.]]
== Tradukoj ==
|
