Malnovirlanda lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 22 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q35308)
ligilo, etaj
Linio 23:
Plejparto de la rektaj pruvoj estas [[Gloso (leksikologio)|glosoj]], kiel komentoj aŭ tradukoj estis notitaj rande aŭ inter la linioj de [[manuskripto]]j verkitaj sur la eŭropa kontinento. Plej ampleksaj estas la glosaroj, kiuj nun estas konservitaj en manuskriptaj bibliotektoj de [[Sankt-Galo]] en [[Svislando]], [[Würzburg]] en [[Germanio]] kaj [[Milano]] en [[Italio]] – ili citiĝas laŭ la nomoj de tiuj lokoj. Pliaj gravaj glosoj en la malnovirlanda ekzemple konserviĝas en manuskriptaj bibliotektoj de la urboj [[Torino]] en [[Italio]], [[Karlsruhe]] en [[Germanio]] kaj [[Parizo]] en [[Francio]]. La glosoj estas el la [[8-a jarcento|8-a]] kaj [[9-a jarcento]], kaj tiuj konservitaj en Würzburg konsideriĝas la plej malnovaj.
 
[[Dosiero:Columba at Bridei's fort.jpg|120px|eta|maldekstra|<center>[[Sankta Kolumbao]], pri kiu temas la unua skriba pruvo en la lingvo]]
Krome konserviĝis, plejparte same rande de pli grandaj tekstoj, iuj poemoj kaj pliaj mallongaj tekstoj en la malnovirlanda. Kiel plej frua dokumento konsideriĝas la teksto ''Amra Cholm Cille'', laŭda poemo pri la dum la jaro [[597]] mortinta fondinto de la kristana monaĥejo de la insulo ''Iona'', [[Sankta Kolumbao]]. La mallonga poemo devas esti ekestinta baldaŭ post la morto de la laŭdato, ĉirkaŭ la jaro [[600]]. Iom pli konata ol tiu teksto estas la poemo ''Pangur Bán'', kiu probable dum la [[9a9-a jarcento]] verkiĝis en suda [[Germanio]] fare de malnovirlandlingva monaĥo. La monaĥo en la poemo prikantas la harmonian kunvivadon de li mem kaj lia kato Pangur.
 
La plej grandan nombron de la fontoj pri la malnovirlanda lingvo konsistigas dokumentoj el pli postaj tempoj, de la [[10-a jarcento|10-a]] ĝis la [[16-a jarcento]]j. La kopiado de malnovaj manuskripoj estis inter la precipaj taskoj de la mezepokaj monaĥejoj. Foje la kopiistoj fidinde kopiis la malnovajn tekstojn, foje tamen ili redaktis ilin kaj tradukis la malnovirlandajn vortojn al mezepoke irlandajn. Por modernaj lingvistoj tial estas pena tasko el tiuj manuskriptoj dividi malnovirlandajn vortojn kaj tekstojn de mezepoke irlandaj.