Ordeno de la Ora Ŝaffelo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Pino movis paĝon Ordeno de la Ora Lanfloko al Ordeno de la Ora Ŝaffelo: ŝajne pli ĝusta
Ŝaffelo
Linio 1:
[[Dosiero:Golden Fleece dsc02934.jpg|250px|eta|dekstre|Kolringo kun la Ora LanflokoŜaffelo, Vieno]]
La '''Ordeno de la Ora LanflokoŜaffelo''' estas [[kavalira ordeno]] fondita en [[1429]] de la Duko de [[Burgonjo]] kaj Grafo de [[Flandrio]], nome [[Filipo la 3-a (Burgonjo)|Filipo la 3-a]], por celebri sian edziĝon<ref>De P. Mellado, Francisco. [http://books.google.es/books?id=C4yY-yEfdjUC&pg=RA2-PA286&dq=tois%C3%B3n+de+oro&ei=SazxS8TpCIS0ywS3-vSQCg&cd=5#v=onepage&q=tois%C3%B3n%20de%20oro&f=false ''Enciclopedia moderna. Diccionario universal de literatura, ciencias, artes...'', volumo 33, paĝoj 284 kaj 285.]</ref> kun la portugala princino [[Isabel de Portugalio|Isabel de Avis]], filino de la reĝo de Portugalio [[Johano la 1-a (Portugalio)|Johano la 1-a]], en la urbo [[Bruĝo]]. Ĝi estis kreata laŭ la modelo de la [[Ordeno de la Ĝartero]] de [[Anglio]], kies membro Filipo estis elektita en [[1422]], sed dediĉata al [[Sankta Andreo]] (Filipo estis malakceptinta tiun elekton por ne ofendi la [[Karlo la 7-a (Francio)|reĝon de Francio]]).
 
Same kiel ĉe ties angla modelo, la ordeno estis dekomence limigita al malgranda nombro de kavaliroj, unue 24 sed poste pliigita al 30 en [[1433]] kaj al 51 en [[1516]]. La membroj de la ordeno ne povis esti «herezuloj» kaj pro tio ĝi iĝis simbolo nur [[katolikismo|katolika]] dum la [[Reformacio]]. La insigno konsistas el kolringo de interplektitaj ĉeneroj el juveloj kun blua emajlo kaj ruĝaj radioj fina per pendita Ora LanflokoŜaffelo aŭ Ora ŝaffelo ĉio el emajla [[oro]]. Estas du versioj pri la signifo de la ŝaffelo, el kiuj unu aludas al la mito de [[Jazono]] kaj la [[Ora ŝaffelo]], dum la alia vidas originon en la biblia rakonto de [[Gedeono]] kaj la ŝafo proponita al Dio kiel oferbuĉo kaj danko pro la venko atingita kontraŭ [[madianitoj]]. La fajraj ĉeneroj aludas al la moto, kiun la propra duko ĉiam kunportis sur siaj armiloj: «''Ante ferit quam flamma micet''» («Vundu antaŭ oni vidu la flamon»).
 
La granda superuleco korespondis al la [[reĝo de Hispanio]] per buleo de la papoj [[Gregorio la 13-a]], de [[1574]], kaj de [[Klemento la 8-a]], de [[1600]]. Tio ĉar post la edziniĝo de la heredontino de la krono de [[Burgonjo]], [[Maria de Burgonjo|Maria]] kun la arkiduko [[Maksimiliano la 1-a (Sankta Romia Imperio)|Maksimiliano la 1-a]], la ordeno iĝis ligata al la [[Habsburgoj]], kaj poste al la [[Hispanio|hispanaj]] Habsburgoj.
 
== Grandaj Superuloj de la Ordeno ==
[[Dosiero:Emperor charles v.png|thumb|right|200px|Imperiestro Karlo la 5-a montranta la insignon de la Ora LanflokoŜaffelo]]
* [[Filipo la 3-a (Burgonjo)|Filipo la 3-a]], Duko de Burgonjo ([[10-a de januaro]] de [[1430]]–[[1467]]).
* [[Karlo la Brava]], Duko de Burgonjo (1467–[[1477]]).
Linio 22:
En [[1725]], traktato inter ambaŭ estroj agnoskis por Karolo la 6-a la konsideron de granda superulo dumvive. Post lia morto, la imperiestroj de la [[Sankta Romia Imperio|Sankta Germana Romia Imperio]] dekomence kaj poste tiuj de [[Aŭstrio]] konsideriĝis kiel grandaj superuloj de la aŭstria branĉo de la Ordeno, sen atenti pri la protestoj de la hispanaj reĝoj, kiuj ĉiam plendis pro tiu senlegitimeco.
 
== La Ora LanflokoŜaffelo en Hispanio ==
[[Dosiero:Carlos II; Koning van Spanje.jpg|thumb|200px|[[Karlo la 2-a (Hispanio)|Karlo la 2-a]] kiel Granda Superulo de la Ordeno de la Ora LanflokoŜaffelo, fare de [[Juan Carreño de Miranda]].]]
 
* [[Ludoviko la 1-a (Hispanio)|Ludoviko la 1-a]], Reĝo de Hispanio ([[1724]]).
Linio 31:
 
:Estis ia polemiko pri la Ordeno dum la [[Milito de Hispana Sendependiĝo|Milito de Sendependiĝo]]. La fakto ke la reĝo [[Joseph Bonaparte|Jozefo la 1-a]] konsideriĝis Superulo de la Ordeno kaj eĉ donis ĝin al [[Napoleono Bonaparte|Napoleono]] kolerigis la ekzilitan reĝon de [[Francio]] [[Ludoviko la 18-a (Francio)|Ludoviko la 18-a]], kiu redonis la insignon proteste. Post sia reveno, la nova reĝo [[Fernando la 7-a (Hispanio)|Fernando la 7-a]] nuligis ĉiujn distingojn faritajn de Jozefo Bonaparte.
:En [[1812]], la hispana Regenteco donis la Oran LanflokonŜaffelon al la [[Duko de Wellington]], kion konfirmis la reĝo Fernando la 7-a je sia enpovigo en 1813, post konsulto kun la papo [[Pio la 7-a]]. Tiele la Duko de Wellington estis la unua protestanto kiu ricevis tiun distingon. Poste ankaŭ kristanoj ortodoksaj ricevis tiun konsideron.
 
* [[Fernando la 7-a (Hispanio)|Fernando la 7-a]], Reĝo de Hispanio (1808–[[1833]]).
* [[Isabel la 2-a (Hispanio)|Isabel la 2-a]], Reĝino de Hispanio (1833–[[1868]]).
::Ankaŭ dum la [[Karlismaj Militoj]], la partianoj de [[Carlos María Isidro de Borbón]] pridubis la legitimecon de [[Isabel la 2-a (Hispanio)|Isabel la 2-a]] kiel granda superulo de la Ordeno kaj ŝian rajton doni la Oran LanflokonŜaffelon.
 
* [[Alfonso la 12-a (Hispanio)|Alfonso la 12-a]], Reĝo de Hispanio ([[1874]]–[[1885]]).
Linio 42:
* [[Johano Karlo la 1-a (Hispanio)]], Reĝo de Hispanio (ekde [[1977]]).
 
== La Ora LanflokoŜaffelo en Aŭstrio ==
[[Dosiero:Johann_Gottfried_Auerbach_002.JPG|thumb|Karolo la 6-a montranta la insignon de la Ora LanflokoŜaffelo]]
Pro la entronigo de la unua Burbono en Hispanio, la reĝo [[Filipo la 5-a (Hispanio)|Filipo la 5-a]], post venko en la [[Milito de hispana sukcedo]] kontraŭ la [[Karolo la 6-a (Sankta Romia Imperio)|arkiduko Karlo]], tiu deklariĝis granda superulo de la Ordeno pro sia atingo de la imperia digneco, naskante tiele la aŭstran branĉon de la ordeno, separate de tiu hispana. Tiele la superuloj de la Aŭstra Branĉo de la Ordeno de la Ora LanflokoŜaffelo estas la jenaj:
* [[Karolo la 6-a (Sankta Romia Imperio)|Karolo la 6-a]], [[Listo de Imperiestroj de la Sankta Romia Imperio|Imperiestro de la Sankta Ĝermana Romia Imperio]] ([[1725]]–[[1740]]).
* [[Francisko la 1-a Stefano (Sankta Romia Imperio)|Francisko la 1-a]], Imperiestro de la Sankta Ĝermana Romia Imperio kaj [[Lorena duklando|duko de Loreno]] (1740–[[1765]]).
Linio 54:
* [[Karolo la 1-a (Aŭstrio)]], Imperiestro de Aŭstrio-Hungario (1916–[[1922]]).
 
Post la malapero de la Imperio de [[Aŭstrio-Hungario]], la reĝo [[Alberto la 1-a (Belgio)]] reklamis la konsideron de granda superulo kaj la trezoron de la Ordeno kiel suvereno de la teroj de [[Burgonjo]]. Tiu reklamo estis konsiderata serioze dum la negocado de la [[Traktato de Versajlo]], sed finfine malakceptita pro la interveno de la reĝo [[Alfonso la 13-a (Hispanio)|Alfonso la 13-a]], kiu ekposedis la propraĵojn de la ordeno nome de la eltronigita imperiestro Karolo la 1-a de Aŭstrio kaj la 4-a de Hungario. La registaro de [[Aŭstrio|la Respubliko de Aŭstrio]] agnoskis en [[1957]] la juran personecon de la Ordeno en Aŭstrio, kaj la dignecon de granda superulo al la arkiduko [[Otto von Habsburg|Otto]], ĉefo de la antikva Imperia Familio. La aŭstria branĉo de la Ora LanflokoŜaffelo pluhavas la originajn statutojn de la Ordeno same kiel granda parto de la trezoro, ĉar la sidejo de tiu estis en Bruselo, teritorio kiu estis atribuita al la Habsburgoj post la Milito de hispana sukcedo. Rimarkindas aliflanke la bonegaj rilatoj inter la ĉefoj de ambaŭ branĉoj kaj la fakto ke kelkaj kavaliroj posedas kaj la hispanan kolringon kaj la aŭstrian, kiaj la reĝo [[Alberto la 2-a (Belgio)]], la antaŭa granda duko [[Jean (Luksemburgo)|Johano la 1-a de Luksemburgo]] aŭ la aktuala granda duko [[Henriko (Luksemburgo)]].
 
* [[Otto von Habsburg]], filo de Karolo la 1-a de Aŭstrio kaj la 4-a de Hungario ([[1957]]–[[2000]]).
Linio 62:
<references/>
 
[[Kategorio:Ordeno de la Ora LanflokoŜaffelo]]
[[Kategorio:Ordenoj|Ora LanflokoŜaffelo]]
[[Kategorio:Historio de Hispanio]]
[[Kategorio:Historio de Aŭstrio]]