Uvularo: Malsamoj inter versioj

'''Uvularoj''' (aŭ '''uvulaj konsonantoj''', aŭ pleonamepleonasme '''uvularaj konsonantoj''') estas [[konsonanto]]j [[artikulacio|artikulaciataj]] per la malantaŭo de la [[lango]] kontraŭ aŭ apud la [[Palata uvulo|uvulo]], tio estas, pli malantaŭe en la buŝo ol [[Velaro (fonetiko)|velaraj konsonantoj]]. Uvularoj povas esti [[plozivo]]j, [[frikativo|frikativoj]], [[nazala konsonanto|nazala haltonazaloj]], [[trilo]]j, aŭ [[alproksimanto|alproksimantoj]]. La IFA ne provizas apartan simbolon por la alproksimanto; la simbolo por la voĉa frikativo anstataŭe uzatas. Uvularaj [[afrikato|afrikatoj]] certe fareblas, sed tre maloftas: ili povas troviĝi en kelkaj afrikaj kaj indiĝenaj amerikaj lingvoj kaj en la svisgermana.

Nek [[Esperanto]], nek la [[Angla lingvo|angla]] havas uvularajn konsonantojn, kaj ili estas nekonataj en la indiĝenaj lingvoj de [[Aŭstralio]] kaj la [[Pacifikaj insuloj|Pacifiko]]. Uvularaj konsonantoj troviĝas tamen en multaj afrikaj kaj mezorientaj (sudokcident-aziaj) lingvoj, plej notinde en la [[Araba lingvo|araba]], kaj en [[Indiĝenaj popoloj de la Amerikoj|indiĝenaj amerikaj]] lingvoj. En partoj de la [[Kaŭkazo|Kaŭkaza Montaro]] kaj en nordokcidenta [[Norda Ameriko]], preskaŭ ĉiu lingvo havas uvularajn haltojnplozivojn kaj frikativojn. Du [[uvulara R|uvularaj R-oj]] troviĝas en nordokcidenta Eŭropo, kie ili disvastiĝis de la norda [[Franca lingvo|franca]].

|[[Ejektivo|ejektiva]] haltoplozivo || {{IPA|'''qʼ'''akʷ}} || ''kri-strigo''

|labialigita ejektiva haltoplozivo || {{IPA|'''qʷʼ'''átɬ}} || ''kuira poto''

La uvulara [[trilo]] {{IPA|[ʀ]}} estas uzata en certaj [[dialekto]]j (aparte tiuj de eŭropaj ĉefurboj) de la [[Franca lingvo|franca]], la [[Germana lingvo|germana]], [[Nederlanda lingvo|nederlanda]], [[Portugala lingvo|portugala]], [[Sveda lingvo|sveda]] and [[Norvega lingvo|norvega]], aldone al la [[Hebrea lingvo|hebrea]], por la [[ro-eca konsonanto|ro-eca]] fonemo. En multaj el tiuj ĝi havas uvularan frikativon (aŭ [[voĉa uvulara frikativo|voĉan]] {{IPA|[ʁ]}} aŭ [[senvoĉa uvulara frikativo|senvoĉan]] {{IPA|[χ]}}) kiel [[alofono]]n kiam ĝi sekvas iun el la [[senvoĉa]]j [[halta konsonanto|haltojplozivo]]j {{IPA|/p/}}, {{IPA|/t/}}, aŭ {{IPA|/k/}} ĉe la fino de vorto, kiel en ''maître'' {{IPA|[mɛtχ]}}.

Malkiel aliaj uvularaj konsonantoj, la uvulara trilo artikulaciiĝas sen retroigo de la lango, kaj tial ne malaltigas najbarajn altajn vokalojn kiel ja kutime faras la uvularaj haltojplozivoj.