Radisimetrio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Wolfgang Bohr movis paĝon Radisemetrio al Radisimetrio: tajperaro
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[dosiero:Fliese_Wilhelma.JPG|thumb|200px|oknombra turnsimetria [[kahelo]] en la StutartaStugarta zoologiaZoologia-botanika ĝardenoĜardeno [[Wilhelma]]]]
<!--[[dosiero:PuSyFiguren.svg|thumb|200px|dunombre turnsemetriajturnsimetriaj objektoj en 2D]]-->
[[dosiero:Chrysaora_jelly.jpg|thumb|200px|radisimetrio: [[meduzojmeduzo|meduzaj]] semetriaksojsimetriaksoj paralele al la bildebeno, simetrio tial apenaŭ videbla]]
[[dosiero:Orbicella annularis - calices.jpg|thumb|200px|radisemetrioradisimetrio: [[koralo|koralaj ]] skeletoj; simetriakso vertikale al la bildebeno, la unuopaj skeletoj tial en la bildo radisemetriajradisimetriaj]]
 
La '''radisemetrioradisimetrio''' (aŭ '''rotacisemetriorotacisimetrio''') estas formo de [[semetriosimetrio (geometrio)|semetriosimetrio]], ĉe kiu la [[rotacio]] aŭ speguliĝo de la objekto je certa angulo ĉirkaŭ [[rekto]] (rotaciakso aŭ simetriakso) rezultas, ke la objekto post speguliĝo aŭ rotacio kongruas kun si mem. Tiu akso iras tra la surfaca aŭ volumena [[gravitocentro]] de la objekto. Oni parolas de ''n''-nombra radia rotacisemetriorotacisimetrio, se rotacio de la objekto je 360°/n kongruas kun si mem. Ekzemple [[Egallatera triangulo| egallateraj trianguloj]] estas trinombre radisemetriajradisimetriaj kaj posedas semetriaksosimetriakson vertikale al la triandulatriangula ebeno kiu kongruas post rotacio de 120° kaj 240° .
 
Kelkaj objektoj kongruas post ajna angulo kun si mem, ekzemple [[cirklo ]], la [[globo]], kaj la [[cilindro (geometrio)|cilindro]] aŭ la [[konuso (geometrio)|konuso]]. Tiun oni nomas [[rotacisemetriorotacisimetrio]]. Se eblas rotacio je ajna angulo kaj ajna akso, tiel, ke la objekto ĉiam kongruas kun si mem, tiam oni nomas tion [[radialsemetrioradisimetrio]].
La '''radisemetrio''' (aŭ '''rotacisemetrio''') estas formo de [[semetrio (geometrio)|semetrio]], ĉe kiu la [[rotacio]] aŭ speguliĝo de la objekto je certa angulo ĉirkaŭ [[rekto]] (rotaciakso aŭ simetriakso) rezultas, ke la objekto post speguliĝo aŭ rotacio kongruas kun si mem. Tiu akso iras tra la surfaca aŭ volumena [[gravitocentro]] de la objekto. Oni parolas de ''n''-nombra radia aŭ rotacisemetrio, se rotacio de la objekto je 360°/n kongruas kun si mem. Ekzemple [[Egallatera triangulo| egallateraj trianguloj]] estas trinombre radisemetriaj kaj posedas semetriakso vertikale al la triandula ebeno kiu kongruas post rotacio de 120° kaj 240° .
 
EinĈe la dudimensia projektado (bildo aŭ desegno) la radisemetrioradisimetrio restas, se la simetria akso staras vertikale sur la projeksiaprojekcia ebneoebeno, tio do nur dependas de la rigardangulo (vidu la bildojn de meduzo kaj korala skeleto).
Kelkaj objektoj kongruas post ajna angulo kun si mem, ekzemple [[cirklo ]], la [[globo]], kaj la [[cilindro (geometrio)|cilindro]] aŭ la [[konuso (geometrio)|konuso]]. Tiun oni nomas [[rotacisemetrio]]. Se eblas rotacio je ajna angulo kaj ajna akso, tiel, ke la objekto ĉiam kongruas kun si mem, tiam oni nomas tion [[radialsemetrio]].
 
Ekzemploj por rotacisemetriorotacisimetrio troviĝas inteinter alie en la teĥniko ([[malta kruco]], [[dentrado]], ankro de [[elektromotoro]]jn), en arto ([[kapitelo]]j) kaj la [[morfologio (biologio)|morfelogiomorfologio]] de vivaĵoj.
Ein la dudimensia projektado (bildo aŭ desegno) la radisemetrio restas, se la simetria akso staras vertikale sur la projeksia ebneo, tio do nur dependas de la rigardangulo (vidu la bildojn meduzo kaj korala skeleto).
 
Ekzemploj por rotacisemetrio troviĝas inte alie en la teĥniko ([[malta kruco]], [[dentrado]], ankro de [[elektromotoro]]jn), en arto ([[kapitelo]]j) kaj la [[morfologio (biologio)|morfelogio]] de vivaĵoj.
 
== Biologio ==
En biologio radisemetrioradisimetrio estas tri- aŭ plurnombra rotacisemetriorotacisimetrio.
 
Radisemtriaj esta multaj [[kniduloj]] kaj la plej multaj [[ekinodermoj]] ([[pentasimetrio]]; kvinnombra). De la radisemetrio oni distingas la [[dusimetrio]] (2 simetriaj ebenoj; [[ktenoforoj]]), kaj la [[dulatera semetrio]] (unu semetria ebeno; [[duflankuloj ]]).
 
RadisemtriajRadisimetriaj estaestas multaj [[kniduloj]] kaj la plej multaj [[ekinodermoj]] ([[pentasimetrio]]; kvinnombra). De la radisemetrioradisimetrio oni distingas la [[dusimetrio]]n (2 simetriaj ebenoj; [[ktenoforoj]]), kaj la [[dulatera semetriosimetrio|dulateran simetrion]] (unu semetriasimetria ebeno; [[duflankuloj ]]).
En la [[botaniko]] radisemetrio estas relative ofte fenomono ĉe [[floro]]j. Jen kelkaj ekzemploj:
* 3 sematriaj ebenoj: [[Hydrocharis morsus-ranae]]
* 4 sematriaj ebenoj: [[Potentilla erecta)]]
* 5 sematriaj ebenoj: [[kampanulo]]j
* 6 sematriaj ebenoj: [[Colchicum autumnale]].
Oni parolas pri [[aktinomorfa]]j floroj kontraŭe al [[dusimetrio|dusimetriaj]] floroj ([[korfloro]], [[brasikacoj]]), kiuj havas 2 simetriaj ebenoj, kaj [[zigomorfa]]j aŭ [[dorsiventrala]]j floroj ([[orkido]]j, [[lamiacoj]]), kiuj nur havas unu semetria ebeno.
 
En la [[botaniko]] radisemetrioradisimetrio estas relative ofte fenomono ĉe [[floro]]j. Jen kelkaj ekzemploj:
* 3 sematriajsimetriaj ebenoj: ''[[Hydrocharis morsus-ranae]]''
* 4 sematriajsimetriaj ebenoj: ''[[Potentilla erecta)]]''
* 5 sematriajsimetriaj ebenoj: [[kampanulo]]j
* 6 sematriajsimetriaj ebenoj: ''[[Colchicum autumnale]]''.
Oni parolas pri [[aktinomorfa]]j floroj kontraŭe al [[dusimetrio|dusimetriaj]] floroj ([[korfloro]], [[brasikacoj]]), kiuj havas 2 simetriajsimetriajn ebenojebenojn, kaj pri [[zigomorfa]]j aŭ [[dorsiventraladorsiventra]]j floroj ([[orkido]]j, [[lamiacoj]]), kiuj nur havas unu semetriasimetrian ebenoebenon.
 
[[Kategorio:geometrio]]
[[KategorieKategorio:morfologio]]