Viko: Malsamoj inter versioj

La religio baziĝis unue sur la skriboj de [[Gerald Gardner]], sed poste ege diversiĝis en multajn specojn: [[gardnerismo]], [[aleksandrismo]], la [[feminismo|feminisma]] [[diana viĉo]], kaj [[fea tradicio]] inter la viroj. La plejparto de vikanoj, tamen, miksas elementojn de diversaj kutimoj de ĉirkaŭ la mondo, kio nomiĝas 'eklektika' Viko.

 

Malgraŭ tio ke vikanaj kredoj pri dio estas multspecaj, la vasta plejmulto da ili adoras Diinon kaj Dion. Ĉi tiuj du estas komprenataj per [[panteismo]] (ke ili estas partoj- eble duonoj- de unu pligranda Dio), dudiismo (ke ili estas tute malsamaj) au multdiismo (ke ili estas farita el multaj malpligrandaj dioj). Kelkaj vikanoj kredoj diras ke dioj de diversaj [[panteono]]j kaj kulturoj povas esti vidataj kiel aspektoj- aŭ partoj- de la vikana Dio kaj Diino.

 

Vikanoj praktikas sian religion aŭ sole, aŭ en bandoj aŭ rondoj kiuj kutime estas nomataj 'kovenoj' (angle, ''covens''). En kelkaj grandaj urboj estas publikaj, "malfermaj" kovenoj kiuj ne postulas adeptiĝon nek prisilenton. Ili aranĝas kunvenojn por vikanoj kaj/aŭ diversspecaj novpaganoj, kaj kutime almenaŭ unufoje jare faras publikan riton okaze de iu de la vikanaj festoj.

 

Por la plejmulto da Vikanoj, Viko estas dudiisma religio kiu adoras ambaŭ Dion kaj Diinon, kiuj estas komprenataj esti maloj unu de la alia, kaj 'personigoj de viv-forto kiu sin montras en la naturo'. Ofte, oni uzas simbolojn por indiki la gediojn- la Lunon por indiki la Diinon, kaj la Sunon por indiki la Dion.

 

Laŭ Gerald Gardner, la gedioj de Viko estas praaj dioj de la Britaj Insuloj: Granda Patrino Diino kaj Kornhavanta Dio. Nuntempa erudicio, tamen, dubas tiun hipotezon, sed multaj kornhavantaj dioj kaj patrinaj diinoj estis adorataj en la Britaj Insuloj dum la pratempo kaj frua mezepoko.

 

La Diino kutime estas adorata kiel la Triobla Diino, kiu havas tri formojn- tiun de virgulino, tiun de patrino, kaj tiun de maljuna saĝulino. Kelkaj Vikanoj kredas ke la Diino ekzistis antaŭ ĉio, ĉar shi inkluzivas kaj naskas ĉion; La Dio por ŝi estas la fajrero de vivokreado ene de ŝi, samtempe estante ŝia amanto kaj filo. La strukturo de kovenoj spegulas ĉi tion. Laŭ kelkaj tradicioj, la Diino estas memstara, kaj la Dio ne estas adorata entute, sed tio estas kritikita de anoj de aliaj tradicioj.

 

Tradicie la Dio estas komprenata esti korn-havanta dio, kiu estas asociita kun la naturo, sovaĝeco, seksemo, kaj ĉasado. La korn-havanta Dio estas nomata multmaniere depende de la tradicio kiu estas nomanta, kaj la nomoj kiuj estas por li uzataj inkluzivas Kernunoson, Panon, Aton kaj Karnajnan. Alifoje la Dio estas komprenata esti la Verda Viro, tradicia arta kaj arkitekura figuro de Eŭropo, aŭ esti sun-dio (partikulare dum Lijto). Alia komprenomaniero de Li estas kiel la kverk-dio kaj ileks-dio, el kiuj la unua regas dum printempo kaj somero, la alia regante dum aŭtuno kaj vintro.

 

La Dio kelkfoje estas adorata kiel triobla dio (eble spegulante homaĝe la Diinon tiel ĉar li kaj ŝi estas maloj), havante filan formon, patran formon, kaj saĝan maljunulan formon.

 

La dudiismeco de la Diino kaj Dio ofte estas etendigita en specon de dueca [[panteismo]] pro la kredo ke, laŭ la vortoj de okultisto Dion Fortune, 'Ĉiuj dioj estas unu dio, kaj ĉiuj diinoj estas unu diino'- tio celas diri ke ĉiuj dioj kaj diinoj de ĉiu kulturo estas, respektive, partoj aŭ aspektoj de unu supera dio kaj diino. Ekzemple, Vikano povas kredi ke la germana [[Eostaro]], la hindua [[Kali]], kaj la kristana [[Maria]] ĉiu estas manifestacio de unu supera diino- kaj same, la kelta [[Kernunuso]], la pregreka [[Dionisio]] kaj la jud-kristana [[Javeo]] estas aspektoj de nur unu, originala, dio.

 

Pli multdiismeca kredomaniero diras ke la multaj diinoj kaj dioj ne estas separataj kaj apartaj estaĵoj mem. Panteiismaj sistemoj eble kredos je la gedioj ne kiel literalaj personecoj sed kiel metaforaj arketipoj.

 

Vikanoj kredas je la kvin 'klasikaj' elementoj, tamen ne kiel en Antikva Grekio, ili estas komprenataj esti nur simbolaj. Ĉi tiuj kvin elementoj estas alvokitaj dum multaj magiaj ritoj, precipe kiam funkciigante magian cirklon. La kvin elementoj estas: Aero, Fajro, Akvo kaj Tero. Aldone oni nomas 'Spiriton' plian elementon, kaj ĝi estas tiu, kiu ligas ĉiujn la aliajn.

 

La kvin elementoj estas ankaŭ ligitaj al la anguloj de la pentaklo, kiel videble en la bildo.

 

Vikaj moroj ĉefe baziĝas sur la [[Viĉa Sentenco|Vika Sentenco]], kiu diras "Se malutilas al neniu, faru kion vi volas". Plej kutime ĉi tio estas komprenata esti deklaracio de la libereco agi, kaj ankaŭ esti agnosko de la kulpoj kaj prizorgoj kiuj devenas de onies agoj. Plia kutima parto de vikaj moroj estas la "triobla leĝo", kiu diras ke kiun ajn bonan aŭ malbonan agon kiun oni faras revenos al la farinto trioble. Simila leĝo kiu ne estas nepre vikana estas la leĝo de [[karmo]].

 

Malgraŭ tio ke [[Gerald Gardner]] unue avertis kaj malpermesis ke gegejoj estu vikanoj, dirante ke gejeco alvenigas 'la malbenon de la diino', nuntempe gegejoj estas akceptitaj je ĉiu vika tradicio.

 

Vikanoj rimarkigas al si la 'Rado de la Jaro' kaj festas ties ok festojn, kiuj estas nomataj sabatoj (angle 'Sabbats'). Kvar da ili, nomataj 'Pligrandaj Sabatoj', estas la ĉefaj sabatoj kaj origine estis la nuraj. La aliaj kvar, la 'Malpligrandaj', estas au esbatoj au solsticoj kaj estas unue festitaj de vikanoj en 1958. La nomoj de la vikanaj festoj estas ofte pruntitaj versioj de tiuj de la germanaj paganismaj kaj keltaj paganismaj festoj. Malgraŭ la nomoj, la festoj ne estas ŝatus-esti-aj kopioj de la antaŭaj festoj, nek eĉ similas ili al siaj historiaj samnomuloj.

 

Ankaŭ festataj, kompreneble, estas [[mankunigo]]j, kiuj estas vikanaj [[geedziĝo]]j. Ceteraj festataj aferoj estas [[vikaniĝo]]j kaj [[plenkreskiĝo]]j.

 

Vikanoj havas privatan ĵurnalon aŭ bazan religian tekston kiu estas nomata "[[Libro de Ombroj]]". Je kelkaj tradicioj, la "Libro de Ombroj" estas mistera afero kiu ne estu montrata al iu ajn kiu ne estas ano de tiu tradicio.

 

Kelkaj Vikanoj distingas inter la Libro de Ombroj kaj ties ĝemela libro, la Spegula Libro. La unua estas enhavanto de ritoj, preĝoj, kaj aliaj religiaj tekstoj, dum la dua estas enhavanto de pensoj, priskriboj de emocioj, ktp.

 

[[Magio]] estas la kapablo influi okazojn per sentado kaj manipulado de naturaj fortoj. Religioj kiaj Viko uzas magion en iliaj ritaroj.

 

[[Dosiero:Wicca_numbers_by_country.png|thumb|200px|right|Ĉi tiu bildo montras la kvanton de vikanoj en ĉiu lando. Viko estas tre rapidekreskanta religio. ]]

Viko rapide kreskas, aparte inter junuloj, feministoj, kaj alternativuloj al kiuj plaĉas ĝia neortodoksa pensmaniero, rezulte ke la vasta plejparto de vikanoj estas konvertiĝintoj el aliaj religioj, plejparte [[kristanismo]] kaj [[judismo]]. Ankaŭ estas multaj paroj kiuj instruas siajn vikajn kredojn al siaj infanoj.

 

Bedaŭrinde, vikanoj frontas [[diskriminacio]]n, aparte en [[Usono]] en lokoj kie tre fortas laŭdogma [[kristanismo]]. Malgraŭ ĝia manko je dogmo, religiestro aŭ eĉ vastaj strukturoj, oni ofte miskredas ke viko estas [[kulto]]. Vikanoj foje suferas malkomprenon, insultojn, maltoleremon, turmentadon, diskriminacion (kontraŭ- kaj laŭleĝan), kaj eĉ fizikan atakon pro siaj religiaj kredoj.

 

Famaj aŭtoroj pri viko inkluzivas: [[Gerald Gardner]], [[Ray Buckland]], [[Stewart Farrar]], [[Z. Budapest]], [[Scott Cunningham]], [[Isaac Bonewits]] kaj [[Margot Adler]].

 

* [[Druidismo]]

* [[Libro de Ombroj]]

[[Kategorio:Sorĉaferoj]]

[[Kategorio:Paganismo]]