Kolkato: Malsamoj inter versioj

== Historio ==

Inter [[1700]] kaj [[1912]] Kolkato estis la ĉefurbo de la [[Britio|brita]] [[kolonio]] Hindujo, poste ĝis [[1947]] ĉefurbo de [[Bengalio]]. En tiu tempo ĝi ricevis la [[Angla lingvo|angligitan]] nomon ''Calcutta'' [k'lkata]. En [[2001]] ĝi oficiale reŝanĝis sian nomon al ''kolkata''.

La eltrovaĵo kaj arkeologia studo de [[Ĉandraketugarho]], 35 kilometroj (22 mejl.) norde de Kolkato, disponigas indicon ke la regiono en kiu la grandurbo nun staras estis loĝita por pli ol du jarmiloj.<ref>{{cite book |title= A history of ancient and early medieval India: from the Stone Age to the 12th century |last=Singh |first=Upinder |year=2008 |publisher=Pearson Education|location=New Delhi|isbn=978-81-317-1677-9 |page= 395|url= http://books.google.com/?id=GW5Ĝ0HŜKUC&pg=PA395&dq=chandraketugarh#v=onepage&q=chandraketugarh&f=false|accessdate=25a Januaro 2012}}</ref><ref name="Das">

{{cite news| last = Das|first= S.| url = http://www.telegraphindia.com/1030115/asp/frontpage/story_1575128.asp| title = Pre-Raj crown on Clive House: abode of historical riches to be museum| work = The Telegraph| location= Kolkata| date = 15a Januaro 2003| accessdate =26a Aprilo 2006}}</ref> La registrita historio de Kolkata komenciĝis en 1690 kun la alveno de la angla [[Brita Orienthinda Kompanio]], kiu plifirmigis sian komercon en [[Bengalio]]. [[Job Charnock]], administranto kiu laboris por la Kompanio, estas tradicie kreditita kiel la fondinto de la grandurbo;<ref>{{cite book|last=Nair|first=P. Thankappan|title=Job Charnock: the founder of Calcutta : in facts and fiction : an anthology|year=1977|publisher=Engineering Times Publications|location=Kolkata|page=164}}</ref> sed en respondo al publika peticio, la Kolkata Kasacia Kortumo decidis en 2003 ke la grandurbo ne havas fondinton.<ref name=notcharnock>{{Cite news

Kolkato havas tropikan klimaton. La ĉiujara averaĝa [[temperaturo]] estas 27&nbsp;°C. La ĉiumonataj averaĝaj temperaturoj varias de 19-30&nbsp;°C. La [[somero]] estas varma (precipe [[majo]] ofte kun pli ol 40&nbsp;°C. Dum [[januaro]] estas nur 12&nbsp;°C. La [[musono]] portas [[pluvo]]n inter [[junio]] kaj [[septembro]]. Jare pluvas po 1582&nbsp;mm.

 

 

Kolkato estas la ĉefa komerca kaj financa centro de orienta kaj nord-orienta Barato kaj hejmo de la [[Kolkata Borso]].<ref name=CSE>{{cite web |publisher = Calcutta Stock Exchange Association | url=http://www.cse-india.com/cse_factbook.htm | title=Genesis and growth of the Calcutta Stock Exchange | accessdate=26a Aprilo 2006}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.doingbusiness.org/subnational/exploreeconomies/India2009.aspx |title= Doing Business in India 2009 |date= 30a Junio 2009 |publisher= Monda Banko|accessdate=29a Januaro 2012}}</ref> Ĝi estas grava komerca kaj armea [[haveno]], kaj estas la nura grandurbo en orienta Barato kiu havas eksterlandan [[flughaveno]]n. Iam la gvida grandurbo de Barato, poste Kolkato travivis ekonomian malkreskon en la jardekoj sekvantaj la sendependecon de Hindio pro krutaj loĝantarkreskoj kaj pliiĝo je batalema [[sindikatismo]], kiu inkludis oftajn strikojn.<ref name=bbceco>{{cite news |last=Dutta|first= Tanya|authorlink=Tanya Datta |title= Rising Kolkata's winners and losers |url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/crossing_continents/4830762.stm |accessdate=11a Decembro 2011|publisher= BBC|date= 22a Marto 2006}}</ref> De la 1960-aj jaroj ĝis la fino de la 1990-aj jaroj, pluraj fabrikoj estis fermitaj kaj entreprenoj translokiĝis. La manko de [[kapitalo]] kaj resursoj aldonitaj al la deprimita stato de la ekonomio de la grandurbo kaŭzis nebonvenan kromnomon: la "forvelkanta grandurbo".<ref>{{Cite news|first=Sudipta|last=Dutta|url=http://www.financialexpress.com/news/calcutta-chronicles/417579/|title=Calcutta chronicles|date=1a Februaro 2009|newspaper= Financial Express|location=New Delhi|accessdate=6a Decembro 2011}}</ref> La riĉaĵoj de la grandurbo pliboniĝis post kiam la hinda ekonomio estis liberaligita en la [[1990-aj jaroj]] kaj ŝanĝoj en ekonomia politiko estis realigitaj fare de la okcidentbengala subŝtata registaro.<ref name=bbceco />

 

Laŭ provizoraj rezultoj de la nacia censo en 2011, la Kolkato-distrikto, kiu okupas areon de 185 km² (71 kv. mejl.), havis loĝantaron de 4,486,679 personoj;<ref name="2011 pp tableA2">{{cite web |url= http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title= Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher= Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26a Januaro 2012}}</ref> ĝia loĝdenso estis 24,252/ km² (62,810/kv. mejl.).<ref name="2011 pp tableA2"/> Tio reprezentas malkreskon de 1.88% dum la jardeko 2001-11, kaj La seksa proporcio estas 899 inoj per 1000 maskloj - sub la nivelo de la landaveraĝo. <ref name="2011 pp table3A2">{{cite web |url= http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title= Sex ratio, 0–6 age population, literates and literacy rate by sex for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher= Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=29a Januaro 2012}}</ref> La rilatumo estas deprimita per la enfluo de laboristaro de maskloj de ĉirkaŭaj kamparaj areoj, de la resto de Okcidenta Bengalio, kaj de najbaraj ŝtatoj, plejparte el Biharo, kaj Utar-Pradeŝo, kaj el Oriso; tiuj viroj ofte postlasas siajn familiojn.<ref>{{cite news |last= Dutta|first= Romita |title= Kolkata sees dip in population, suburbs register an increase |url= http://www.livemint.com/2011/04/05224458/Kolkata-sees-dip-in-population.html |accessdate=10a Decembro 2011 |newspaper= Mint |location = New Delhi|date= 5a Aprilo 2011}}</ref> La alfabeteco-procentaĵo de Kolkato de 87.14%<ref name="2011 pp table3A2"/> superas la tut-baratan averaĝon de 74%.<ref name=censusindliter>{{cite web | url= http://www.census2011.co.in| title= Population census 2011 |publisher= Census of India 2011, Government of India |accessdate=6a Decembro 2011}}</ref> La urba aglomeraĵo havis loĝantaron de 14,112,536 en 2011.<ref name=kolkatauapop2011>

{{cite web |url= http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/india2/Million_Plus_UAs_Cities_2011.pdf |title= Urban agglomerations/cities having population 1 million and above|year=2011|work= Provisional population totals, census of India 2011|format=PDF|publisher=Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26a Januaro 2012}}</ref>

Bengalaj homoj formas la plimulton de la loĝantaro de Kolkato; Marŭari'oj kaj Bihari'oj formas grandajn malplimultojn.<ref>{{cite web|url=http://www.kolkatamycity.com/basic_stat.asp |title=Basic statistics of Kolkata |publisher=Kolkata Municipal Corporation |accessdate=2a Novembro 2008|archiveurl = http://web.archive.org/web/20080516090951/http://www.kolkatamycity.com/basic_stat.asp |archivedate = 16a Majo 2008|deadurl=yes}}</ref> Inter la pli malgrandaj komunumoj de Kolkato estas [[ĉinoj]], [[tamiloj]], [[nepalanoj]], orijaj, teluguaj, asamanoj, gujaratioj, [[Anglo-Hinda|anglo-hindoj]], [[armenoj]], [[grekoj]], [[tibetanoj]], maharaŝtrianoj, konkanioj, malajalioj, panĝabanoj, kaj [[parsioj]]. La nombro da la armenoj, grekoj, judoj, kaj aliaj eksterlandoriginaj grupoj malkreskis dum la 20-a jarcento. La juda loĝantaro de Kolkato estis 5,000 dum la [[Dua Mondmilito]], sed malkreskis post hinda sendependeco kaj la establado de [[Israelo]];<ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/03/29/india.jews/index.html |title= Twilight comes for India's fading Jewish community|last=Basu|first= Moni |date=29a Marto 2010 |publisher= CNN|accessdate=25a Februaro 2012}}</ref> antaŭ 2013, ekzistis nur 25 judoj en la grandurbo.<ref>{{cite news|author=Zach Marks|title=The Last Jews of Kolkata|url=http://india.blogs.nytimes.com/2013/10/24/the-last-jews-of-kolkata/?_r=1&|work= New York Times |date=24a Oktobro 2013}}</ref> La sola Ĉinkvartalo de Barato estas en orienta Kolkato;<ref name="BanerjeePage10"/> siatempe hejmo al 20,000 etnaj ĉinoj, ĝia loĝantaro falis al proksimume 2,000 aktuale en 2009<ref name="BanerjeePage10"/> kiel rezulto de multoblaj faktoroj inkluzive de repatriigo kaj neo debarata civitaneco post la [[Ĉin-barata Milito]] de 1962, kaj enmigrado al eksterlandoj por pli bonaj ekonomiaj ŝancoj.<ref name=thampi>{{cite book |title= India and China in the colonial world&#124;|editor-last=Thampi |editor-first= Madhavi |year=2005 |publisher=Social Science Press|location=New Delhi |isbn=81-87358-20-3 |pages=60–64 |url=http://books.google.com/?id=IZ5RdT5mHHIC |accessdate=31a Januaro 2012}}</ref> La ĉina [[komunumo]] tradicie laboris en la loka tinktureja industrio kaj prizorgis ĉinajn restoraciojn.<ref name="BanerjeePage10">Banerjee, Himadri; Gupta, Nilanjana; Mukherjee, Sipra, eds. (2009). Calcutta mosaic: essays and interviews on the minority communities of Calcutta. New Delhi: Anthem Press. pp. 9–10. ISBN 978-81-905835-5-8. Alirita la 29an de Januaro 2012.</ref><ref>{{cite news|url=http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2004/07/31/2003181147 |title=Calcutta's Chinatown facing extinction over new rule | newspaper=Taipei Times |location=Taipei, Taiwan|date=18a Aprilo 2011 |accessdate=25a Aprilo 2011}}</ref>

 

==Transporto==

==Eduksistemo==

* [[Satyajit Ray]]

 

==Sporto==

 

 

[[Dosiero:St Paul's Cathedral, Kolkata.jpg|eta|250px|dekstra|Katedralo de sankta Paŭlo en Kolkato]]

* [[Listo de milionurboj]]

 

{{referencoj|3}}

 

 

{{havenda artikolo|Kolkato}}

 

[[Kategorio:Kolkato| ]]

[[Kategorio:Urboj de Okcident-Bengalo]]

[[Kategorio:Milionurboj]]