Libelo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 22:
Korpo de libelo konsistas el kapo, torako kaj postaĵeto. La kapo de libelo havas du grandajn, okulfrapantajn okulojn, du malgrandajn antenojn kaj mordan buŝan aparaton. La okuloj konsistas el multaj unupartaj okuletoj.
 
La torako de libelo konsistas el tri segmentoj. El ĉiu segmento elkreskas unu paro de gamboj. La libelo havas du parojn de flugiloj, kiuj elkreskas el dua kaj tria torakaj segmentoj. Tiuj du torakaj segmentoj estas kunkresitaj. Ili tial formas tiel nomatan simtorakon. La simtorako staras rilate al la unua segmento oblikve. Tian pozicion de torakaj segmentoj oni trovas ĉe neniuj aliaj insektoj. Oblikva pozicio de simtorako kaŭzas, ke la flugiloj kompare al aliaj insektoj ne estas rekte super la gamboj.
 
Laŭ formoj de la flugiloj oni distingas tri subordojn de libeloj.
* Libeloj de subordo ''Zygoptera'' havas proksimume egalajn formojn de antaŭaj kaj malantaŭaj flugiloj.
* Libeloj de subordo ''Anisoptera'' havas malantaŭajn flugilojn pli larĝajn ol antaŭajn flugilojn.
* En Azio vivas nur du raraj specioj de libeloj de familio ''Epiophlebiidae'', membroj de relikta subordo ''Anisozygoptera''. La subordo ''Anisozygoptera'', kiu devenas el mezozoiko, havas karakterizaĵojn de subordoj ''Anisoptera'' kaj ''Zygoptera''.
Linio 44:
La larvo havas protektajn kaj defendajn ekipaĵon. Ĝi estas pasive protektataj per mimikroj. Ĝi estadas ofte surkreskitaj per akvaj algoj. Korpo de larvo havas ankaŭ dornojn, kiuj estas kapablaj ekzemple dolore piki buŝon de fiŝo. Se larvo estas endanĝerigataj, ĝi povas abrupte ŝpruci akvon el rektumo kaj moviĝi rapide kiel raketo.
 
Evoluo de libeloj estas longa kaj daŭras eĉ kvin jarojn. La libeloj povas havi eĉ dek kvin larvajn stadiojn. Lasta stadio senhaŭtiĝas sur firmtero. El larva haŭto elrampas blanka, nova imagino de libelo. Post kelkajn horojn ĝi kapablas flugi kaj predi pli malgrandajn flugantajn insektojn. Ankaŭ imaginoj de libeloj estas kanibaloj. Grandaj libeloj voregas malgrandajn libelojn.
 
Sekse maturaj libeloj povas kopuli. Masklo antaŭ kopulado devas meti siajn seksajn ĉelojn en falsajn seksajn organojn, kiuj estas sur la dua kaj tria segmentoj de postaĵeto. Se masklo trovus femalon, li kaptas ŝin per preniletoj inter ŝiaj kapo kaj torako. Libeloj tiel kreas kopulacian ĉeneton, tiel nomatan tandemon. La unua libelo de tandemo estas masklo, la dua estas femalo. La femalo arkigas ŝian postaĵeton, ke ĝi atingu falsajn seksajn organojn de masklo, kaj ensorbis masklajn seksajn ĉelojn.
Linio 70:
* ''Aeshnidae'' Noblaj libeloj
** ''Aeschna grandis'' granda blua libelo
** ''Anax imperator'' imperiestra libelo
** ''Brachytron pratense'' herbeja libelo
** ''Platycypha caligata'' ruĝabrusta libelo
Linio 117:
 
== Libroj ==
* Manfred Hertzog: (Libeloj kaj iliaj vivaj spacoj en [[kantono]] [[Turgovio]]), ([[Svisujo]]) '''Libellen und ihre Lebensräume im Thurgau.''' ISBN 978-3-033-02736-7, ekde 20-a decembro 2010, propra eldonejo.
* (Libroj de germana vikipedio):
* J. d'Aguilar, J.-L. Dommanget: ''Guide des Libellules d'Europe et d'Afrique du nord''. ''Delachaŭ et Niestlé'', Lausanne 1998. ISBN 2-603-01119-7 (Libeloj en Eŭropo kaj norda afriko)
* R.R. Askew: ''The Dragonflies of Europe''. Harley Books, Colchester 1988 (2. Auflage 2004). ISBN 0-946589-10-0 (Libeloj en Eŭropo)
* H. Bellmann: ''Libellen beobachten – bestimmen''. Naturbuch, Augsburg 1993. ISBN 3-89489440-40522522-8 (observi kaj difini libelojn)
* T. Brockhaus, U. Fischer: ''Die Libellenfauna Sachsens''. ''Natur & Text, Rangsdorf'' 2005. ISBN 978-39810058063-9810058-0-6 (Libeloj-faŭno de [[Saksio]]), [[Germanujo]]
* P.S. Corbet: ''Dragonflies: Behaviour and Ecology of Odonata''. Harley Books, Colchester 1999. ISBN 0-946589-64-X (Libeloj: konduto kaj ekologio de odonatoj)
* P.S. Corbet, S. Brooks: ''Dragonflies.'' Collins New Naturalist Library 106. Harper-Collins, [[Londono]] [[2008]]. ISBN 978-0-00-715169-1 (Libeloj)
* K.-D. B. Dijkstra: ''Field Guide to the Dragonflies of Britain and Europe''. British Wildlife Publishing, Gillingham 2006. ISBN 0-9531399489531399-4-8 (Kampa gvidlibro pri libeloj de [[Britio]] kaj [[Eŭropo]])
* D. Hilfert-Rüppell, G. Rüppell: ''Juwelenschwingen / Gossamer Wings''. Splendens-Verlag, Cremlingen 2007. ISBN 3000203893 (Juveloj-ŝvingoj /'' Gossamer'' flugiloj)
* G. Jurzitza: ''Der Kosmos-Libellenführer''. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2000. ISBN 3-440-08402-7 (La kosmos-libeloj-gvidlibro)
* K. Kuhn, K. Burbach: ''Libellen in Bayern''. Eugen Ulmer, Stuttgart 1998. ISBN 3-8001-3495-0 (Libeloj en [[Bavario]]), [[Germanujo]]
* A. Lehmann, J.H. Nüß: ''Libellen - Bestimmungsschlüssel für Nordeuropa, Mitteleuropa und Frankreich'', [http://naturbeobachtung.wordpress.com Deutscher Jugendbund für Naturbeobachtung ], Hamburg 1998. ISBN 3-923376-15-4 Libeloj - difina ĉifra libro pri norda [[Eŭropo]], media [[Eŭropo]] kaj [[Francujo]])
* R. Raab, A. Chovanec, J. Pennerstorfer: ''Libellen Österreichs''. Springer, Wien/New York 2006. ISBN 3-211-28926-7 (Libeloj de [[Austrio]])
* J. Silsby: ''Dragonflies of the World''. Smithsonian, Washington 2001. ISBN 1-56056098-98959959-9 (Libeloj de la [[mondo]])
* K. Sternberg, R. Buchwald: ''Die Libellen Baden-Württembergs''. 2 Bde. Eugen Ulmer, Stuttgart 1999 (Bd. 1), 2000 (Bd. 2). ISBN 3-8001-3508-6, ISBN 3-8001-3514-0 La libeloj de [[Baden-Virtembergo]], [[Germanujo]]
 
 
== Eksteraj ligiloj ==
* {{el}} http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=101593
{{el}} {{Retarkivo|2006|http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic{{=}}TSN&search_value{{=}}101593 ITIS report}} <!-- en:ITIS 101593 fr:ITIS 101593-->
{{el}} http://www.ausgabe.natur-lexikon.com/libellen.php <!-- nl:Libellen op Natur-Lexikon nl->eo:Libelo _op_ _Natur_-_Lexikon_ de:Libellen im Natur-Lexikon de->eo:Libelo _im_ Naturo-_Lexikon_ -->
 
[[Kategorio:Insektoj]]
 
{{LigoElstara|de}}
{{LigoElstara|sv}}