Nové Zámky: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj |
|||
Linio 108:
'''Nové Zámky,''' [[hungare]] '''Érsekújvár,''' [[germane]] '''Neuhäus(e)l''' estas [[urbo]] en [[Slovakio]] en [[regiono Nitra]], en [[Distrikto Nové Zámky]], kies distriktejo estas. La [[loknomo]] signifas en ĉiuj lingvoj Novaj Kasteloj.
[[Dosiero:NZ1685.jpg|250px|thumb|left|Nové Zámky en 1685]]
[[
== Situo ==
La urbo situas sur [[ebenaĵo]], laŭ ambaŭ flankoj de [[Nitra (rivero)|Nitra]], laŭ ĉefvojo[[Budapeŝto]]-[[Vác]]-[[Prievidza]], laŭ [[fervojo]]j Budapeŝto-Vác-[[Bratislavo]] kaj [[Komárno]]-Prievidza. La ĉefurbo troviĝas 100 km.
== Historio ==
La urbo estis loĝata dum la [[neolitiko]], [[bronzepoko]] kaj [[ferepoko]]. Antaŭ la [[hungaroj]] [[avaroj]] kaj [[slavoj]] vivis tie. La unua mencio devenis el [[1183]] pri '''Nyárhíd''' (=somera [[ponto]]), kiu estis vilaĝo ĝis [[1691]], tiam aliĝis al la urbo.
Grava komerca vojo [[Budapeŝto|Buda]]-[[Prago]] trairis la vilaĝon, kaj estis tie ponto kaj doganejo. Estis alia vojo al [[Prievidza|Privigye]] kaj al la ceteraj minaj urboj. Pro la graveco la vilaĝo estis reĝa komunumo ĝis [[1245]], tiam [[reĝo]] [[Béla la 4-a]] donis ĝin al la [[kumanoj]]. Tiu nomada popolo kaŭzis problemojn, tial la reĝo reprenis la komunumon kaj donis al [[klostro]], iom poste ĝi apartenis al ĉef[[episkopo]] de [[Esztergom]]. Post apero de [[turkoj]] tutlande oni konstruis [[fortikaĵo]]jn, ankaŭ tie, kiu nomiĝis [[latine]] ''Castrum Novum'' (=nova fortikaĵo). Interne estis urbo kun ortangulaj stratoj. Ekstere estis heksagono kun 6 [[bastiono]]j. En [[1585]] katolika , post 10 jaroj kalvinana [[preĝejo]]j konstruiĝis. Longe estis tie kalvinana episkopo. [[Gabrielo Bethlen]] en [[1621]] okupis la fortikaĵon, sed poste laŭ pacokontrakto li retiriĝis. En [[1663]] la turkoj okupis ĝin kaj tenis dum 22 jarojn. Post la liberiĝo la fortikaĵo kaj la ĉirkaŭaĵo iĝis urbo. En [[1704]] armeo de [[Francisko Rákóczi la 2-a]] okupis la urbon kaj la fortikaĵon senbatale, en [[1708]] la [[Habsburgoj]] vane sieĝis ĝin, sed tio sukcesis en [[1710]].
Poste okazis paca periodo, la fortikaĵo malkonstruiĝis. La loĝantaro okupiĝis pri agrikulturo. Alvenis [[judoj]], [[serboj]], [[grekoj]], [[italoj]] kaj [[ciganoj]] okupiĝintaj pri komercado. En [[1764]] [[apoteko]], en [[1850]] fervojo, en [[1896]] [[hospitalo]], en [[1902]] [[poŝto]], en [[1904]] [[ŝuo]]fabriko
En [[1944]] la [[germanoj]] okupis [[Hungario]]n kaj komenciĝis deportado de [[judoj]]. Nové Zámky estis dum la dua mondmilito plej multe bombardata hungara urbo. En [[1947]] okazis loĝantarŝanĝo inter hungaroj kaj slovakoj, sed alvenis ankaŭ slovakoj el la pli nordaj regionoj. La urbo denove apartenis al Ĉeĥoslovakio inter [[1945]]-[[1993]], poste al Slovakio. En [[2001]] loĝis en la urbo
== Vidindaĵoj ==
* romkatolika [[paroĥo|paroĥa]] [[preĝejo]] omaĝe al [[Sankta Kruco]] ĉe la ĉefplaco el [[1572]], dum la turkoj ĝi estis [[minareto]], en [[1847]] rekonstruiĝis, la [[turo]] estas 129 m-ojn alta
* romkatolika preĝejo omaĝe al [[Sankta Francisko]] kun [[klostro]]
* baroka [[golgoto]] el [[1764]] kun [[kapelo]]
* kolono-[[monumento]] pri [[Sankta Triunuo]] el [[1749]] memore al [[pesto]] en [[1740]]
* [[sinagogo]]j el la 2 restis nur 1
* kapelo omaĝe al Sankta Triunuo en la tombejo jam ne ekzistanta
* kapelo omaĝe al [[Sankta Antonio]] el [[1913]]
* kapelo omaĝe al [[Dipatrino]] el la 18-a j.c.
* kapelo omaĝe al [[Sankta Anna]] el [[1762]] por germanoj
* restaĵoj de bastionoj
* novgotika luterana preĝejo el [[1905]]
* kalvinana preĝejo el [[1942]]
* monumento pri liberiĝo de turkoj el [[1935]]
* monumento pri Bernolák
* monumento de Gergely Czuczor el [[1966]]
* diversaj sportejoj
* termala banejo
== Famuloj ==
* en la tiama Érsekújvár naskiĝis:
** [[hungaroj|hungara]] [[aktoro]] [[Gyula Gózon]]
Linio 156:
** hungara [[operkantisto]] [[Krisztina Szeredy]]
== Ĝemelurboj ==
* {{flagicon|Hungario}} [[Fonyód]], [[Hungario]]
* {{flagicon|Hungario}} [[Tótkomlós]], [[Hungario]]
Linio 162:
{{Municipoj de Regiono Nitra|Distrikto Nové Zámky}}
[[Kategorio:Urboj de Slovakio]]▼
▲[[Kategorio:Urboj de Slovakio]]
| |||