Piediranto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 31 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q221488)
e Ne ekzistas la kategorion: homoj en transporto
Linio 1:
[[Image:Pedestrian_sign_night_fluorescent.jpg|thumbeta|rightdekstra|Tipa markigo de [[trotuaro]] por piedirantoj]]
'''Piediranto''' estas homo, kiu moviĝas per siaj propraj [[piedo]]j – kontraste al moviĝo per ajna [[veturilo]].
 
''Piedirado[[Piediro]]'' estaspriskribas la naturanaturajn movadomovojn de homoj, kieldum la ĝenerala termino ''[[piedirado]]'' inkluzivasinkludas la [[promenado]]n, [[marŝado]]n kaj la [[migrado]]n.
 
* ''Piediranto'' en [[juro|jura]] senco estas partoprenanto de la [[trafiko]], kiu ne uzas ajnan [[veturilo]]n. Juro tamen permesas al piediranto transporti ŝarĝojn per [[manĉaro]] aŭ [[ĉarumo]].
* Juro ne distingas inter [[paŝo|paŝanta]] kaj [[kurado|kuranta]] piediranto, dum en [[sporto]] oni ja distingas tiujn [[Sporto#ListoVidu de sportbranĉojankaŭ|disciplinobranĉo]]jn: [[atletaatletika marŝo]] kaj [[kuradsportokurado|kuraddisciplinokuradofako]]j .
 
== Piedirada kulturhistorio ==
===Antikveco: la militistaro ===
[[Piedirado]], nome ''marŝadomilita marŝo'', estis la plej komuna maniero moviĝi por la [[armeo]]j de la [[antikvo|antikvaj imperioj]], ĉar ne eblis ekipi ĉiun soldaton per ĉevalo. [[Infanterio|Marŝanta soldataro]] povis trapasi distancon ĝis 30 km tage.
 
===Romio: enurba trafiko ===
[[ImageDosiero:Pompeji-Streets.jpg|thumbeta|[[Pompejo]]: Trotuaroj kaj paŝoŝtono por transversi la straton kaze de pluvo aŭ koto]]
Stratoj taŭgis por ĉia trafiko, aparte por veturiloj. Por doni apartan spacon al piedirantoj jam la [[Romianoj]] instalis [[trotuaro]]jn kaj [[transversilo]]jn (vidu la bildon de [[Pompejo|strato en Pompejo]]).
 
===Baroko: nova inventaĵo - la promenado ===
Kiam en la [[industriiĝa epoko|burĝa-industria epoko]] estiĝis la [[hobio]] de [[promenado]] kaj [[lantvagado]]<!-- de:flanieren, Flaneur --> (promenado por vidi kaj esti vidata), la konflikto inter piedirantoj kaj veturantoj akriĝis, kiu estis ankaŭ konflikto inter ''supre'' (reganta klaso) kaj ''sube''.
[[ImageDosiero:Claude_Monet_008.jpg|thumbeta|[[Claude Monet]] ([[1873]]), pentraĵo: ''Boulevard des Capucines'', 1873en [[Parizo]]]]
 
===Franca revolucio: emancipiĝo de piedirantoj ===
Linio 27:
== La aktuala situacio==
=== Piedirantoj en nuna sociologio kaj urbanistiko ===
La rolo de piedirantoj en la sociologio de urboj estas neglektata en politiko, ĉar urboplanistoj kutime ne perceptas ilin kiel gravajn trafikantojn. La larĝaj trotuaroj el la [[industriiĝo|industriiĝa epoko]] devis cedi al parklokoj aŭ [[biciklovojo]]j.
 
=== Akcidentorisko por piedirantoj===
Linio 38:
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Kurado]]
* [[Migrado]], [[marŝado]], [[kurado]], …
* [[Marŝado]]
* [[Migrado]]
* [[Paŝo]]
* [[Promenado]]
* [[Promenologio]]
Linio 50 ⟶ 53:
{{en}}
* John J. Fruin: ''Pedestrian Planning and Design.'' Metropolitan Association of Urban Designers and Environmental Planners. 1971.
 
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{Wiktionary|Piedirado}}
{{Wiktionary|Piediranto}}
* [http://www.nach-rom-zu-fuss.de/vomgehen.html Vom Gehen: Journalistische Texte über das Zu-Fuß-Gehen]
 
== Notoj kaj fontoj ==
{{referencoj}}
<references />
 
 
{{DEFAULTSORT:Piedirado}}
[[Kategorio:Pieda transporto]]
[[Kategorio:Irado]]
[[Kategorio:Homoj en transporto]]