Inuita lingvaro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
propono alinomi
aldonis klasifikon [el la rusa artikolo] kaj ŝanĝis vortumon, ĉar temas ne pri unu lingvo sed pri lingvaro
Linio 2:
[[Dosiero:Inuktitut dialect map.svg|thumb|250px|La dialektaro de la inuita lingvo]]
 
La '''inuita lingvolingvaro''' estas lingva grupo, parto de la [[Eskima lingvaro|eskima lingvobranĉo]] parolatade la [[Eskim-aleuta lingvaro|eskim-aleuta lingvofamilio]]. La inuitaj lingvoj estas parolataj en [[Gronlando]], [[Kanado]] ([[Nunavuto]] kaj, [[Nordokcidentaj Teritorioj]], [[Nunaviko]], [[Nunatsiavuto]] kaj [[Jukonio]]) kaj [[Alasko]]. DeEkzistas Gronlandokvin ĝisinuitaj Alaskolingvoj konsistigataj etendiĝasper kontinuo de dialektoj, sed tri versioj de lainuitaj inuitalingvoj havas apartajn kodojn laŭ [[ISO 639]]:
 
*la [[gronlanda lingvo]] (kal, kl) de [[Gronlando]]
 
*Inuktituto (iku, iu) de norda [[Kanado]]
 
*la [[inupiaka lingvo]] (ipk, ik) de [[Alasko]]
 
La Esperantaj vortoj ''anorako'', ''iglo'', ''kajako'' kaj ''nunatako'' devenas de la inuita lingvo.
 
Plej ofte oni skribas lainuitajn inuitanlingvojn per latinaj literoj, sed de la mezo de la [[19-a jarcento]] la inuktituta variaĵolingvo havas ankaŭ propran silaban skribon. Tiu silaba skribsistemo nun apartenas al la kulturo de tiuj popoloj, kiuj vidas en ĝi spuron de sia identeco.
 
== Klasifiko ==
De okcidento al oriento:
* '''alaska-inuita ([[Inupiaka lingvo|inupiaka]]) lingvaro''' ({{langi|ik|Inupiaq}}):
** [[Seward (duoninsulo)|sevarda]]-inuita lingvo ({{langi|ik|Qawiaraq}});
** nord-alaska inuita lingvo:
*** {{langi|ik|Uummarmiutun}} estas dialekto de alaskaj inuitoj, transloĝiĝintaj dum 1910-aj—1920-aj jaroj al la delto de la rivero [[Makenzio]], parto de la dialektaro {{langi|ikt|Inuvialuktun}};
* '''okcident-kanada inuita lingvo''' (okcidenta inuktituta lingvo):
** {{langi|iu|Siglitun}} estas malaperanta dialekto al la oriento de Makenzio;
** [[inuinaktuna lingvo]] ({{langi|iu|Inuinnaqtun}}), parolata sur [[Victoria-insulo]] kaj sur la alia bordo de la [[golfo de Amundsen]], enhavas ankaŭ la dialekton {{langi|ikt|Kangiryuarmiutun}}, inkludatan en la dialektaron {{langi|ikt|Inuvialuktun}};
** {{langi|iu|Natsilingmiutut}};
** {{langi|ikt|Kivallirmiutut}};
* '''orient-kanada inuita lingvo''' (orienta inuktituta lingvo):
** iglulika (ajvilika-bafina) dialektaro:
*** ajvilika dialekto ({{langi|iu|Aivilingmiutut}});
*** iglulika dialekto, parolata sur la duonlinsulo [[Melville (duononsulo)|Melville]] ([[Nunavuto]]);
*** nord-bafina dialekto, parolata en la nord-okcidento de [[Bafina insulo]] kaj sur pli nordaj insuloj;
** sud-bafina dialekto;
** kebekia dialekto ({{langi|iu|Nunavimmiutitut}}), parolata de ĉ. 11 mil homoj en [[Nunaviko]];
** labradora dialekto ({{langi|iu|Nunatsiavummiutut}}), parolata de ĉ. 550 homoj en [[Nunatsiavuto]] ([[Novlando kaj Labradoro]]);
* '''[[gronlanda lingvo]]''' (pli ol 50 mil parolantoj):
** okcident-gronlanda dialekto ({{langi|kl|Kalaallisut}});
** orient-gronlanda dialekto ({{langi|kl|Tunumiisut}});
** nord-gronlanda dialekto ({{langi|kl|Inuktun}}, aŭ {{langi|kl|avanersuarmiutut}}).
 
== Kanada silaba skribsistemo ==