Niĝerio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Coat_of_Arms_of_Nigeria.svg estas anstataŭigita per Coat_of_arms_of_Nigeria.svg. CommonsDelinker: [[:commons:COM:FR|File renamed]
EfrinEfrin (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 57:
La [[Nok-popolo]] de centra Niĝerio produktis la plej fruajn [[Terakoto|terakotajn]] skulptaĵojn trovitajn en la lando.<ref name=archaeology>{{Cite book|last=Kleiner|first= Fred S.|author2=Christin J. Mamiya |title=Gardner's Art Through the Ages: Non-Western Perspectives|publisher=Cengage Learning|edition=13, revised|year=2009|page=194| url=http://books.google.com/?id=TlVeŭIgjwQC&dq=Nok+terracotta+earliest|isbn=0-495-57367-1}}</ref> La Nok-civilizo prosperis inter 500 a.K. kaj 200 p.K.<ref>{{cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/nok/hd_nok.htm |title=Nok Terracottas (500 B.C.–200 A.D.) &#124; Thematic Essay &#124; Heilbrunn Timeline of Art History &#124; The Metropolitan Museum of Art |publisher=Metmuseum.org |date=2014-06-02 |accessdate=2014-07-16}}</ref> En la norda regiono, [[Kano]] kaj [[Kacina]] havas registritan historion datantan al proksimume 999 p.K. [[Haŭsaj]] regnoj kaj la [[Kanem-Bornu Imperio]] prosperis kiel komercejoj inter Norda kaj [[Okcidenta Afriko]].
 
Komence de la [[19-a jarcento]], [[Usman dan Fodio]] direktis sukcesan [[ĝihado]]n kaj kreis kaj gvidis la centraligitan [[Fulana Imperio|Fulanan Imperion]] (ankaŭ konatan kiel la [[Sokoto KalifujoKaliflando]]). La teritorio kontrolita fare de la rezulta ŝtato inkludis grandan parton da nuntempa norda kaj centra Niĝerio; ĝi daŭris ĝis la disrompo (1903) de la Imperio en diversajn eŭropajn koloniojn.
<!--[[File:Intricate bronze ceremonial pot, 9th century, Igbo-Ukwu, Nigeria.jpg|upright|thumb|Malsimpla bronza ceremonia poto el [[Vaksoperda gisado|vaksoperdita potfarado]], kun vitro kaj karneliaj semoperloj. Datita el [[9-a jarcento]]. Elfosite ĉe Igbo-Ukwu, nuntempa Niĝerio.]]-->
 
Linio 68:
Tradicie, homoj kaptitaj en milito estis faritaj [[sklavo]]j fare de la konkerintoj. Kutime, la kaptitoj estis prenitaj reen al la teritorio de la konkerintoj kiel [[punlaboro]]; post tempo, ili foje estis senkulturigitaj kaj absorbitaj en la socion de la konkerintoj. Kiam eŭropanoj eniris la komercon, ili transportis sklavojn kiel posedaĵo plejparte al [[Ameriko]] por labori kiel devigataj laboristoj. Eŭropana postulo por sklavoj produktis pli grandan [[merkato]]n por sklavoj ol ekzistis antaŭe. Multaj membroj de niĝeriaj etnoj estis transportitaj kiel kaptitaj sklavoj al Ameriko, kaj iliaj posteuloj konsistas el parto de la afrika [[diasporo]].
 
[[Sklaveco en Afriko|Sklaveco]] ekzistis ankaŭ en la teritorioj konsistante el nuntempa Niĝerio.<ref>{{cite web|title=Slavery – Historical survey – Slave societies|work=Encyclopædia Britannica's Guide to Black History|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|year=2011|url=http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157|accessdate=28 May 2011}}</ref> Ĝia amplekso estis plej larĝa ĉe la fino de la [[19-a jarcento]]. Ŝanĝiĝado iĝis ĝin laŭleĝa nerefutebla (transatlantika sklavkomerco estis malpermesita fare de [[Britio]] en [[1807]]) kaj ekonomia imperativo (deziro al politika kaj socia stabileco) gvidis la plej multajn eŭropajn potencojn por apogi ĝeneraligitan kultivadon de agrikulturaj produktoj, kiel ekzemple la [[palmo]], por uzado en eŭropa industrio. Laŭ la ''Encyclopedia of African History'' (Enciklopedio de afrika historio), "estas laŭtakse ke de la 1890-aj jaroj la plej granda sklava loĝantaro de la mondo, proksimume 2 milionoj da homoj, estis koncentrita en la teritorioj de la [[Sokoto KalifujoKaliflando]]. La uzado de sklavlaboro estis ampleksa, precipe en [[agrikulturo]]."<ref>Kevin Shillington (2005). ''[[Encyclopedia of African History]]''. Michigan University Press. p. 1401. ISBN 1-57958-455-1</ref>
 
===Kolonio===