Opero: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 46:
'''''[[La geedziĝo de Figaro]]''''' aŭ (en la itallingva origina versio) '''Le nozze di Figaro''' estas [[opero]] de [[Wolfgang Amadeus Mozart]] KV-492. La [[Itala lingvo|itala]] [[libreto]] devenas de Lorenzo da Ponte kaj baziĝas sur la [[komedio]] ''La Folle Journée ou le Mariage de Figaro'' ''(La freneza tago aŭ la geedziĝo de Figaro)'' de [[Pierre Augustin Caron de Beaumarchais]] el la jaro 1778. La [[unua prezentado]] okazis la 1-an de majo 1786 en la [[Vieno|viena]] ''Burg-teatro''. La operagado okazas je la kastelo de grafo Almaviva en Aguasfrescas en la proksimo de [[Sevilo]] ĉ. 1780.
 
'''''[[Rigoletto]]''''' estas [[opero]] triakta de [[Giuseppe Verdi]]. La itallingva [[libreto]] estis verkita de [[Francesco Maria Piave]] baze sur la teatraĵo ''[[Le roi s'amuse]]'' de [[Victor Hugo]]. Spite gravaj dekomencaj problemoj kun la aŭstriaj censoroj kiuj havis kontrolon super norditalaj teatroj en la epoko, la opero havis sukcesegan premieron ĉe [[La Fenice]] en [[Venecio]] la 11an de Marto 1851. Ĝi estis konsiderata de multaj kiel la unua opera majstroverko de la meza al fina etapo de la kariero de Verdi. Ties tragedia historio disvolviĝas ĉirkaŭ la malica Duko de Mantovo, lia ĝiba [[Bufono]] Rigoletto, kaj la bela filino de Rigoletto nome Gilda. La opera origina titolo, ''La maledizione'' (La malbeno), aludas al malbeno kontraŭ kaj la Duko kaj kontraŭ Rigoletto fare de kortegano kies filino estis seksallogita de la Duko danke al kuraĝigo fare de Rigoletto. La malbeno plenumiĝas kiam Gilda enamiĝas de la Duko kaj fine ofertas sian vivon por savi lin el murdistoj dungitaj de sia patro.
 
'''''[[La traviata]]''''', ''La falinta virino'')<ref>Taruskin, Chapter 11: Literally ''la virino kiu perdis la bonan vojon''</ref><ref name="Traviata in dictionary">Meadows, p. 582</ref> estas [[opero]] triakta de [[Giuseppe Verdi]] laŭ itallingva [[libreto]] fare de Francesco Maria Piave. Ĝi baziĝis sur ''La Kameliulino'' (1852), nome teatraĵo adaptita el la novelo de [[Alexandre Dumas (filo)]]. Tiu opero estis origine titolita ''Violetta'', laŭ la ĉefa rolulino. Ĝi estis unuafoje ludita la 6an de Marto 1853 ĉe la operejo [[La Fenice]] en [[Venecio]]. Piave kaj Verdi intencis sekvi al Dumas por havigi al la opero tiutempan fonon, sed la aŭtoritatoj ĉe La Fenice insistis, ke ĝi okazu en la pasinto, "ĉ. 1700". Nur je la 1880-aj jaroj la originaj intencoj de kaj komponisto kaj libretisto estis plenumitaj kaj oni faris "realismajn" produktoraĵojn.<ref>David Kimbell, en Holden 2001, p. 995.</ref>
 
 
'''''Il trovatore''''' (''La [[Trobadoro]]'') estas [[opero]] kvarakta de [[Giuseppe Verdi]] laŭ itallingva [[libreto]] verkita ĉefe de Salvadore Cammarano, baze sur la hispanlingva teatraĵo ''El trovador'' (1836) de [[Antonio García Gutiérrez]]. Ĝi estis la plej sukcesa teatraĵo de Gutiérrez, kiun la fakulo pri Verdi nome [[Julian Budden]] priskribas kiel "tre flua, kreska melodramo rimarkinde defia de la [[Aristotelo|aristotelaj unuecoj]], kun ĉia maniero de fantastaj kaj bizaraj eventoj."<ref>Budden, p. 59</ref>
 
== Vidu ankaŭ ==