Orientfrisa lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
forigis ekstran nulon
e korekto
Linio 19:
Post kiam ankaŭ en Germanio oficialiĝis la [[Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj]], la saterfrisa lingvo ekhavis apartan rajton je protekto kaj subteno. Proksimume 300 infanoj lernas la lingvon nedevige en infanĝardenoj kaj lernejoj. Ekde la jaro [[2004]] en la lingvo disvastiĝas radio-elsendoj en la regiona radiostacio ''Ems-Vechte-Welle''. Kaj kompreneble ekzistas (ankoraŭ relative malgranda) [[:stq:Haudsiede|vikipedia branĉo en la saterfrisa lingvo]].
 
Dum la saterfrisa lingvo restis viva, en la iom pli norda regiono [[Orientfrislando]] rekte sude de la [[Norda Maro]] la origina orientfrisa lingvo dum la [[mezepoko]] formortis kaj anstataŭigisanstataŭiĝis per regiona dialekto de la [[platgermana lingvo]].
 
[[Dosiero:Frislandoj.png|thumb|250px|<center>la teritorio de la frisaj lingvoj]]
Linio 25:
La orientfrisa lingvo estas branĉo de la [[frisa lingvo|frisa lingvaro]]. Aldone la [[okcidentfrisa lingvo]] estas parolata de pli ol 350 000 homoj en la nederlanda provinco [[Frislando]] kaj ĉe la okcidenta marbordo de [[Ŝlesvigo-Holstinio]] (aparte en la [[distrikto Norda Frislando]]) ekzistas la [[nordfrisa lingvo]] parolata ankoraŭ de pli-malpli 10 000 homoj. Regante unu el tiuj tri lingvoj, '''ne''' eblas kompreni la aliajn du.
 
Ĉiuj tri branĉoj de la frisa lingvaro devenas de la [[malnovfrisa lingvo]], sed dum pluraj jarcentoj pli kaj pli malsamiĝis. La lingvistike plej proksima plia lingvo estas la [[angla lingvo]] – '''ne''' la [[nederlanda]] aŭ alt[[germana]]. Historie tial oni foje grupigis la anglan kaj frisan lingvonlingvojn kaj nomis la grupon "anglofrisa lingvaro"; nun la angla kaj frisa kune kun la nederlanda kaj platgermana lingvoj foje grupiĝas sub la nomo "nordmarĝermana lingvaro" (altgermane ''nordseegermanische Sprachen''). La origine parencaj platgermana kaj nederlanda lingvoj tamen ekde pli ol 1200 jaroj evoluis tre dise de la frisa lingvaro kaj perdis multajn originajn lingvistikajn ecojn, kiuj konserviĝis en la tri frisaj lingvoj.<ref>komparu: Hans Frede Nielsen: ''Frisian and the Grouping of the Older Germanic Languages''. En: Horst H. Munske (eldoninto): ''Handbuch des Friesischen''. Tübingen: Niemeyer 2001</ref>
 
[[Dosiero:Orientfrislando mapo.jpg|thumb|200px|left|<center>mapo de Orientfrislando]]
Kiel limo inter la orientfrisa kaj [[okcidentfrisa lingvo]] konsideriĝas la rivereto [[Lauwers]] en la nuntempa [[Nederlando]]. Inter la jaroj [[1400]] kaj [[1550]] kaj en okcidenta kaj orienta Frislando la frisa lingvo kiel skriba lingvo anstataŭiĝas per la [[platgermana lingvo]]. Dum la okcidentfrisa lingvo tamen restas parolata, la orientfrisa lingvo ĝis la komenco de la 17-a jarcento preskaŭ ĉie formortas. Ĉirkaŭ la jaro 1700 en [[Orientfrislando]] nur malmultaj maljunuloj en la teritorio [[Harlingerland]] parolas la lingvon, kaj oriente de la rivero [[Weser]] la lingvo formortas ĝis la jaro 1720. Ĉirkaŭ la jaro 1800 la loĝantoj ĉirkaŭ la urbo [[Jever]] - centro de la germana "[[distrikto Friesland]]" – laŭ la germana lingvisto ''Heinrich Georg Ehrentraut'' tiom amplekse malaperis, ke la plej multaj lokuloj eĉ ne plu scias, ke la frisa lingvo antaŭe estis parolata de iliaj prauloj.
 
[[Dosiero:Karteostfriesischedialekte.GIF|150px|thumb|<center>historia teritoria disvastiĝo de la orientfrisaj dialektoj]]