Jupitero (dio): Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
{{TemasPri|romia dio|la samnoma planedo|[[Jupitero (planedo)]]}}
[[Dosiero:IngresJupiterAndThetis.jpg|right|thumb|215px|Jupitero en 1811-a pentraĵo de [[Jean Auguste Dominique Ingres]].]]
Jupitero estas romia similaĵo de [[grekio|grekia]] [[dio]] [[Zeŭso]]. Li estis la plej alta el dioj. Komence li estis ligata prefere kun elementoj. Estis mastro de ĉielo, tondroj kaj fulmoj, pli poste estis al li ankoraŭ aldonita rolo de protektanto de Romia imperio kaj leĝoj.
La Romianoj kredis, ke lia favorinklino estas signifa momanto en milito, ĉar li estas signita donacanto de venko, kaj tial ili strebis akiri lian favoradon.
Meze de septembro okazis solenoj honore de Jupitero, konsistanta el oferoj, solenaj procesiaj marŝadoj kaj ludoj en cirko. Kulto de Jupitero, kun kiu ofte koincidis diversaj kultoj de orientaj religioj, persistis ĝis tempo de frua kristanismo. La plej granda, plej malnova, plej impona kaj plej grava templo konsekrita al Jupitero kune kun lia edzino [[Junono]] kaj kun [[Minerva]] staris sur [[Kapitolo]]. Ĝi estas konservita nur en fragmentoj de fundamentoj de la Kapitola muzeo.
Al Jupitero la [[Romio|Romianoj]] dediĉis [[tago]]n de la [[semajno]], nomata ''[[ĵaŭdo]]''.▼
== Deveno ==
Lia birdo estis la [[aglo]], kaj lia besto estis la maskla [[bovo]]. Li donis sian nomon al la [[Jupitero (planedo)|planedo Jupitero]], la plej granda [[planedo]] de la [[sunsistemo]].▼
Jupitero estas origine hindoeŭropa diaĵo de ĉielo. La nomo ''Jupitero'' venis de la [[Hindeŭropa pralingvo|hindeŭropa]] ''Dʰ(e)h₁s ph₂tér''. La esprimo estas derivita de la radiko Djaus kaj havas paralelojn en nomoj [[Zeŭso]] pater (greka), [[Djaus Pitar]] (veda Ĉiela patro), [[Tiro]] (germ.) k.a.
Ĉe li estas trovebla atributo de la perdita mano. Dum liaj solenoj li estis prezentata per viro sur veturilo en kostumo kun kovrita dekstra antaŭbrako, same kiel ĉe germana [[Tiro]] kaj ĉe friza dio [[Sabazio]], kiu estis bildigata kun bronza dekstra mano ornamita per simboloj de boneco kaj afableco.
En [[vedoj]] lian funkcion rolis Djaus Pitar, origine la plej aĝa diaĵo. En multaj hindoeŭropeaj religioj li estis pli poste ombrigita de origine pli malaltaj diaĵoj (de [[Odino]] ĉe nordaj germanaj triboj, de [[Indro]] ĉe hindoj) aŭ li tenis sin la estran pozicion en triopo de la plej altaj diaĵoj (kelta Teŭtato, balta Dievs, romia Jupitero kaj greka Zeŭso). En la slava panteono li verŝajne aperis kiel Svarogo, bazo de kies nomo estas hindoeŭropa svar (lumo), kaj koheras ankaŭ kun [[Sanskrito|sanskrita]] esprimo svarga (ĉielo) kaj írana hvar (suno).
▲Lia birdo estis la [[aglo]], kaj lia besto estis la
==Vidu ankaŭ==
Linio 18 ⟶ 27:
{{projektoj|commons=Zeus}}
== Fonto ==
{{Tradukita|cs|Jupiter (mytologie)|11613491}}
[[Kategorio:Dioj pri justeco]]
[[Kategorio:Dioj pri vetero]]
Linio 24 ⟶ 38:
[[Kategorio:Roluloj de la Eneado]]
[[Kategorio:Romiaj dioj]]
▲[[Kategorio:Zeŭso]]
| |||