Materiismo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Epicurus Massimo Inv197306.jpg|eta|[[Epikuro]] estas konsiderata praulo de [[Materiismo]].]]

 

 

En filozofio, la teorio de materialismo diras ke ĉiuj aĵoj estas kunmetitaj de [[materio]], kaj ke ĉiuj emerĝaj fenomenoj (inkluzive de konscio) estas la rezulto de materiaj trajtoj kaj interagoj. En aliaj vortoj, la teorio asertas ke nia realeco konsistas tute el fizika materio kiu estas la sola kialo de ĉiu ebla okazo, inkluzive de homa pensaro, sentaro, kaj agado. Materiismo estas tipe konsiderita kiel proksime rilatita al fizikismo; kvankam, al kelkaj filozofoj, materiismo estas fakte sinonima kun fizikismo.

Laŭ materiismo estas [[naturo]] sed ne [[supernaturo]]. [[Dio]] estas [[hipotezo]] nenecesa, kiel diris [[Voltaire]]. Eĉ [[vivo]] kaj [[menso]] estas nur tre kompleksaj fizikaj sistemoj. Sekve de tio, [[providenco]] kaj [[libervolo]] nur estas iluzio kaj la [[universo]] agas tute reguleme sed ankaŭ tute sencele. Notu bone: [[ateismo]] ne necese estas materialisma aŭ inverse. [[Budhismo]] estas ateisma sed ne materialisma, dum [[epikuranismo]] estas materialisma sed ne ateisma.

 

 

[[Dosiero:Marx color.jpg|eta|250px|[[Karl Marx]], pli moderna materiisto]]

Dum la [[19-a jarcento]], [[Karl Marx]] kaj [[Friedrich Engels]] etendis la koncepton de materiismo por ellabori ke materiisma koncepto de historio centrita sur la proksimume empiria mondo de homa aktiveco (praktiko, inkluzive de laboro) kaj la institucioj kreitaj, reproduktitaj, aŭ detruitaj per tiu agado (nome ''materiisma koncepto de historio''). Pli postaj marksistoj evoluigis la nocion de dialektika materiismo kiu karakterizis pli postan marksistajn filozofion kaj metodon.

 

[[Dosiero:thales.jpg|thumb|200px|right|Taleso de Mileto]]

[[Dosiero:Anaxagoras.png|thumb|200px|Anaksagoro]]

Malnovgrekaj filozofoj kiel [[Taleso]], [[Anaksagoro]] (ĉ. 500 a.K. - 428 a.K.), [[Epikuro]] kaj [[Demokrito]] anoncis pli postajn materiistojn. La latina poemo ''De Rerum Natura'' de [[Lukrecio]] (ĉ. 99 a.K. - ĉ. 55 a.K.) reflektas la mekanikisman filozofion de Demokrito kaj Epikuro. Laŭ tiu vido, ĉio kio ekzistas estas [[materio]] kaj malpleno, kaj ĉiu fenomenrezulto de malsamaj moviĝoj kaj konglomeraĵoj de bazomaterialaj partikloj nomiĝas "atomoj" (laŭlitere: "nedivideblaĵoj"). ''De Rerum Natura'' disponigas mekanikistajn klarigojn por fenomenoj kiaj ekzemple [[erozio]], vaporiĝo, [[vento]], kaj sono. Famaj principoj kiaj "nenio povas tuŝi korpon sed nur korpo" unue aperis en la verkoj de Lukrecio. Demokrito kaj Epikuro tamen ne tenis al monista ontologio ĝis ili apartigis la konceptojn de materio kaj spaco t.e. spacestaĵo kiel "alia speco" de estaĵo, indikante ke la difino de "materialismo" estas pli larĝa ol tiu antaŭfiksita amplekse por tiu ĉi artikolo.

 

[[Dosiero:Louis-Michel van Loo 001.jpg|thumb|200px|right|Portreto de [[Denis Diderot]] (1767)]]

 

[[Arthur Schopenhauer]] skribis tion " ... materiismo estas la filozofio de la subjekto kiu forgesas pensi pri li mem".<ref>''Die Welt als Wille und Vorstellung'', II, Ĉ. 1</ref> Li asertis ke atenta rigardo povas nur scii materialajn objektojn tra la mediacio de la cerbo kaj ĝia akurata organizo. Tio estas, la cerbo mem estas la "determinanto" de kiom materialaj objektoj estos travivitaj aŭ perceptitaj. "Ĉia celo, etendita, aktiva, kaj tial ĉia materialo, estas rigardita per materialismo kiel solida bazo por ĝiaj klarigoj kaj redukto al tiu (aparte se ĝi devus finfine rezultigi puŝon kaj kontraŭfrapon) kiu forlasas nenion por esti dezirita. Sed ĉio de tio estas io kion ricevas nur tre nerekte kaj kondiĉe, ke ĉeestas tial nur relative, ĉar ĝi pasis tra la maŝinaro kaj fabrikado de la cerbo, kaj tial eniris la formoj de tempo, spaco, kaj kaŭzeco, de virto de kiu ĝi estas unue prezentita kiel etendanta en spaco kaj funkciigado en tempo."<ref>''Die Welt als Wille und Vorstellung'', I, §7</ref>

La materiisto kaj ateisto [[Ludwig Feuerbach]] signalus novan turnon en materlismo tra lia libro ''Das Wesen des Christentums'' (La Esenco de Kristanismo), kiu disponigis humanisman konton de [[religio]] kiel la kontaktiĝema projekcio de la alena naturo de homo. La materiismo de Feuerbach poste peze influos super Karl Marx.

 

:[[Epikuro]] - [[Darvino]] - [[Demokrito]] - [[Dennett]] - [[Foucault]] - [[Freŭdo]] - [[Hobbes]] - [[Hume]] - [[Lenino]] - [[Lukrecio]] - [[Markso]] - [[Mao]] - [[Minksy]] - [[Burrhus Frederic Skinner|B.F. Skinner]] - [[E.O. Wilson]]

 

Kontraŭ la tezo de Feuerbach oni obĵetas ke la problemo de la ekzisto de Dio ne estas tiu de ĝia psikologia genezo en la homa menso kaj en la kulturo, nome la analizo pri la konstituiĝo de la religio, sed estas la objekta problemo de la fundamento, nome ĉu la realo havas en si aŭ ne la kaŭzon de sia ekzisto. (Laura Boccenti, Se c’è Dio, perché eziste il male?, Quaderni de Timone, p. 19).

 

:[[epikuranismo]] - [[komunismo]] - [[marksismo]] - [[moderna scienco]]

 

== Vidu ankaŭ ==

 

* [[Spiritualismo]]

* [[Pozitivismo]]

* [[Energinivelo]]

 

<references/>

 

* Buchner, L. (1920). [books.google.com/books?id=tw8OuwAACAAJ Force and Matter]. New York, Peter Eckler Publishing Co.

* Churchland, Paul (1981). ''[http://www.jstor.org/stable/2025900 Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes]''. The Philosophy of Science. Boyd, Richard; P. Gasper; J. D. Trout. Cambridge, Massachusetts, MIT Press.

* Owen J. Flanagan (1991). Science of the Mind 2e. MIT Press. ISBN 978-0-262-56056-6. [http://books.google.com/books?id=80HIwMz3bvwC] Konsultita la 19an de Decembro 2012.

* Fodor, J.A. (1974). Special Sciences, Synthese, Vol.28.

 

== Eksteraj ligiloj ==

 

{{havenda artikolo|Materialismo}}