Forta nuklea forto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e korektis sintakson (Kontrolu Vikipedion)
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 8:
La esprimo "forta interago" estas nun preferata inter fizikistoj. La antaŭan esprimon "forta nuklea forto" motivis la fakto, ke ĝi efikas interne de [[atoma nukleo|atomaj nukleoj]] (vidu [[#Atomaj nukleoj|malsupre]]).
 
Male al la [[Kampo (elektro)|elektra]] kaj [[gravito|gravita fortofortoj]]j la forta nuklea forto ne sekvas la leĝon de la inversa radiusa kvadrato; ĝi efikas nur je tre malgranda distanco. Tie ĝi havas jenajn rilatumojn al la aliaj fundamentaj fortoj<ref>Greiner, W. kaj Müller, B.: "Gauge Theory of Weak Interaction (Band 13)". Springer, 2000, p. 2.</ref>:
* 100-oble tiom forta kiom la elektra forto
* 10<sup>15</sup>-oble tiom forta kiom la [[malforta nuklea forto]]
Linio 15:
[[Dosiero:Neutron_QCD_Animation.gif|eta|Ekzemplo: Gluonoj kuntenas la kvarkojn en neŭtrono]]
== Historio ==
La ekziston de la forta nuklea forto konjektis [[Enrico Fermi]] en la [[1930-aj jaroj]], kiam li laboris pri la [[malforta nuklea forto|malforta interago]].<ref>{{Citaĵo el la reto | url=http://www-news.uchicago.edu/fermi/Group19/enricofermi/teoriafermi.htm| titolo = La teoria di Fermi | alirdato = 2012-12-01 | aŭtoro = | dato = 2003-04-23 | formato = HTML | eldonisto = Universitato de Chicago | lingvo = it}}</ref> [[Hideki Yukawa]] postulis, ke la interagon efikas nova partiklo, la [[piono|π-mezono]]. En [[1964]] [[Murray Gell-Mann]] kaj [[George Zweig]] proponis, ke [[mezono]]j kaj [[bariono]]j konsistas el kvarkoj; en 1965 sekvis la enkonduko de nova partikla eco, nomata "koloro". En 1968/9 eksperimentoj ĉe la esplorejo SLAC ([[Stanford Linear Accelerator]]) trovis pruvojn pri la fakta ekzisto de kvarkoj.
 
== Atomaj nukleoj ==
Linio 25:
La kialo, ke la elektra kaj la forta interagoj rilatas tiom malsame laŭ distanco ''d'', estas, ke la elektra forto havas [[Kulomba leĝo|kulomban potencialon]], en kiu la forto malkreskas laŭ 1/''d'²; la forta interago havas Yukawa-potencialon, kies konduto estas pli komplika, sed kiu koncentras la forton al mallongaj distancoj.
 
La gluonoj, kiuj peras la interagon interne de la nukleonoj, ne ekzistas ekstere. La interagon inter la nukleonoj en nukleo peras la [[piono|π-mezono]],
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 37:
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{elEL}} http://physnet.org/modules/pdf_modules/m280.pdf J. R. Christman: The Strong Interaction ({{en}})
{{elEL}} http://www.physnet.org/modules/pdf_modules.html projekto ''physnet'' ({{en}})