Linio (geometrio): Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 51 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q161973)
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 3:
'''Kurbo''' - [[matematiko|matematika]] termino, unu el fundamentaj terminoj de matematikaj disciplinoj kiel [[geometrio]], [[diferenciala geometrio]], [[topologio]]. La termino estas uzata en ĉiutaga lingvo.
 
'''Linio''' (de lat. ''Linea'' - lina fadeno) estas unu el primaraj nocioj en [[Geometrio|geometrio]]. Difini ĝin estas nefacile kaj diversaj branĉoj traktas malsame, ekzemple:
 
== Intuiciaj postuloj ==
Linio 22:
* Komentantoj de [[Elementoj de Eŭklido|Eŭklido]] difinis ĝin kiel "''longo sen larĝo''" aŭ "''redukta ebeno''".
Sed ĉi tiuj difinoj ne estas difinoj en matematika senco.
* [[Kartezjusz]] difinis kurbon kiel aron da punktoj, kiuj verigas [[ekvacio]]n. Tia difino ne entenas ĉiujn eblecojn.
* [[Marie Ennemond Camille Jordan|Camille Jordan]] en [[XIX-a jarcento]] difinis kurbon kiel aron da punktoj <math>\left(\varphi(t), \psi(t)\right)</math>, kiam <math>\varphi</math> kaj <math>\psi</math> estas [[kontinua funkcio|kontinuaj funkcioj]], kaj <math>t</math> estas [[parametro]] el [[intervalo]] de [[reelaj nombroj]].
Alinome ''kurbo de Jordan'' estas bildo de intervalo (ekvivalente: [[segmento]]) en [[kontinua bildigo]].
Bedaŭrinde, ĉi tiu difino estas tro entenanta. En [[1890]] jaro [[Giuseppe Peano]] pruvis, ke laŭ ĉi tiu difino [[kvadrato]] kun [[enhavo]] estas ankaŭ kurbo ([[kurbo de Peano]]).
* Sekva difino difinas kurbon kiel [[kunaĵo]]n de fina kvanto de [[arko]]j, kiam nenia el du arkoj havas kunajn punktojn krom iliaj finoj. Sed ĉi tiu difino ne entenas kelkajn eblecojn. ekz:
*: <math>\left\{(x, y): y = \sin~\tfrac{2\pi}{x}, 0 < x \le 1\right\}</math> kun segmento <math>\left\{(x, y): x = 0, -1 \le y \le 1\right\}</math>.
* [[Georg Cantor]] en fino de [[XIX-a jarcento]] anoncis difino: ebena kurbo (en 2D spaco) estas tia [[kontinuumo]] en [[ebeno]], ke ne entenas ia ajn [[cirklo]]jn kun pozitiva radiuso.
* En [[20-a jarcento]], rusa matematikisto [[Pavel Urysohn]] difinis kurbon tiel, kiel komenco de artikolo. En [[2D spaco]] estas ekvivalenta al [[Georg Cantor|CantorCantora]]a difino.
 
== Generoj de kurboj ==
 
Oni povas difini kelkajn diferencajn generoj de kurboj kiam oni aldonas al difino de Jordan aldonatajn kondiĉojn al funkcioj <math>\varphi</math> kaj <math>\psi</math>. ekzemple:
* [[Regula arko]] por [[derivebla funkcio|deriveblaj funkcioj]]
* [[Rompita rekto]] por [[intervale lineara funkcio|intervale linearaj funkcioj]]
 
== Iuj kurboj ==
Linio 68:
== Eksteraj ligiloj ==
 
{{elEL}} [http://mathworld.wolfram.com/Curve.html Kurbo] je MathWorld
 
[[Kategorio:Kurboj]]