Kiel registrite je 16:06, 22 aŭg. 2014 redakti RG72 (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 161 480 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 20:52, 3 nov. 2015 redakti malfari KuBOT (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 112 941 redaktoj e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 6: == Evoluo de la nomo == <!--Rusinoj mem-nomiĝas kiel (''Rusín'', ''Rusnák'').--> Bazo de ĉi nomo estas de vorto ''Rus'' – ''Ruso'' kaj montras konekton kun oriento, tial ĉi nomo estis termino por signado de loĝanto de granda mezepoka ŝtato [[Kieva Regno]]. Malfruaj nomoj de ili, kiujn ili uzas por memsignado aŭ aliaj signadas per ili, montras ke ili havas konektojn kun [[Rusio\|Rusujo]] (ilia deveno) kaj ankaŭ, ke ili vivas en Karpataj Montoj. P.e: * Karpato-rusoj, * Karpataj ukrajinanoj, * Rusnáci * Rusinoj * Ungar-rusoj * Subkarpataj rusinoj Linio 21: Nomon rusinon jam uzis [[Alexander Duchnovič]] en sia [[poemo]] ''Donaco'' en 19-a jarcento (''Mi estis rusino....'') - ''Ja rusin buv, jesm i budu, ja rodivsja rusinom ... (trad: Mi ruteno estis, estas kaj estos, mi naskiĝis kiel ruteno'' ), kiu iĝis la nacia kredo. Ĉi [[termino]] estas enhavata en unua linio de nacia [[himno]] ('''''Podkarpatskiji Rusyny ostavte hlubokij son''''') (eo: Subkarpataj rusinoj lasu profundan sonĝon). Rutenoj en Pollando uzas nomon [[Lemkoj]], tio estis nova termino ĉar ĉi nomo ili komencis uzi nur dum komenco de 20-a jarcento. Antaŭ ili uzadis Rusyn - Ruteno. == Lingvo == {{ĉefartikolo\|Rusina lingvo}} Rutenoj parolas [[rusina lingvo\|rusine]]. Rusina lingvo estas kodifita de jaro [[1995]] (27.1.) en Slovakio, kaj ankaŭ estas unu de oficialaj lingvoj en Serbio – Vojvodino de komenco de 20-a jarcento. Iuj lingvistoj konsideras rusinan lingvon nur kiel [[dialekto]] de [[ukraina lingvo]]. Solaj rusinoj konsideras ĝin kiel memstara lingvo kun siaj apartaj konturoj. (Por ekzemplo: diferenco en vortoprovizo de ukrajina lingvo kaj rusina lingvo estas pli grava, kiel inter [[slovaka lingvo\|slovaka]] kaj [[ĉeĥa]] lingvo.) La rusina lingvo uzas [[cirila alfabeto\|cirilan alfabeton]]. Konsiderante ke, rusinoj ne havis sian propran ŝtaton kaj longatempe kodifikitan lingvon, ilia lingvo estis multe influita per naciaj lingvoj de ŝtatoj en kiu ili vivis precipe per slovaka, [[hungara lingvo\|hungara]] kaj [[pola lingvo\|pola]] vortoprovizo. Ĉi influoj kun nombraj malnov-slav-ekleziaj [[liturgio\|liturgiaj]] terminoj kaj dialektaj [[vorto]]j unikaj por rusinoj estas tio, kio diferencigas ilian parolatan lingvon de aliaj orientslavaj lingvoj p.e. de ukrajina lingvo. La plej okcidentaj rusinaj dialektoj en Slovakio en [[Distrikto Stará Ľubovňa]], preskaŭ flue trairas en lokaj slovakaj dialektoj, diferencante nur per [[gramatiko]] sed ne multe per [[vortprovizo]]. Simila situacio estas sur la orienta flanko de troviĝejo de rusina lingvo en Ukrainio. == Geografia situo == [[Dosiero:Teritorio de rutenoj.jpg\|right\|thumb\|350px\|Proksima mapo de teritorio, kie vivas rutenoj en Karpatoj en Centra Eŭropo]] Linio 59: === Teatroj === * [[Teatro de Alexander Duchnovič]], [[Prešov]], Slovakio, nura profesiula teatro en la mondo, kiu ludas rusine. * [[Teatro Ďaďa]], [[Ruskij Kerestur]] kaj [[Novi Sad]], Vojvodino, Serbio duon profesiula teatro. * amatora teatro de Asocio de Lemkoj en [[Legnica]], Pollando. === Muzeoj === En kelkaj muzeoj eksistas stabilaj [[ekspozicio]]j de rutena popola [[arto]], [[ikono]]j kaj [[pentraĵo]]j. La plej gravaj kaj la plej vastaj estas en [[Svidník]] kaj [[Uĵhorod]], specializitaj en muzeoj: [[Bardejov]] (ikonoj) - Slovakio, [[Medzilaborce]] (moderna arto) – Slovakio, [[Nowy Sacz]] (ikonoj) - Pollando, Ruskij Kerestur (Rusinoj de Baĉka) - Vojvodino, [[Zyndranowa]] (Lemkoj). [[Dosiero:Skanzén HE.jpg\|left\|thumb\|350px\|Rigardo je skanseno en Humenne kun ligna preĝejo de vilaĝo [[Nová Sedlica]]]] [[Dosiero:Stará Lubovna 8.jpg\|right\|thumb\|350px\|Rigardo de kastelo je la skanseno kun rutena popola arkitekturo en urbo Stará ľubovňa]] Linio 70: == Gravaj rutenaj personoj en historio == === Sudo de Karpatoj === * [[Alexander Duchnovič]] – parokestro, poeto, verkisto, „vekiĝulo“, sociala helpanto; * [[Aleksander Pavlovič]] * [[Andy Warhol]] [[artisto]], gvidanta persono de [[poparto]] en Usono estis de rutena deveno. === Nordo de Karpatoj === Linio 89: --> == Rutenaj kongresoj == * [[1-a monda kongreso de rutenoj]], 22-23. 3. 1991 Medzilaborce, Slovakio * [[2-a monda kongreso de rutenoj]], 22-23. 5. 1993 [[Krynica]], Pollando * [[3-a monda kongreso de rutenoj]], 5. 1995 Ruskij Kerestur, Serbio * [[4-a monda kongreso de rutenoj]], majo 1997 [[Budapeŝto]], Hungario * [[5-a monda kongreso de rutenoj]], juno 1999 [[Uĵhorod]], Ukrajinio <!-- ==Vidu ankaŭ== --> == Eksteraj ligiloj == * {{elEL}} [http://www.rusyn.sk paĝaro de rutenoj en Slovakio] == Referencoj == Linio 104: * Chlebowski, Cezary (1983). ''Wachlarz: Writings on the Liberating Organization, a Division of the National Army <!-- Please fix my Polish translation! -->(Wachlarz: Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej : wrzesien 1941-marzec 1943)'', Instytut Wydawniczy Pax. ISBN 83-211-0419-3 * Dyrud, Keith P. (1992). ''The Quest for the Rusyn Soul: The Politics of Religion and Culture in Eastern Europe and in America, 1890-World War I'', Balch Institute Press. ISBN 0-944190-10-3 * ed. by Patricia Krafeik (1994). ''The Rusyns'', Eastern European Monographs. ISBN 0-88033-190-9 Magocsi, Paul Robert (1978). ''Shaping of a National Identity: Subcarpathian Rus', 1848-1948'', Harvard University Press. ISBN 0-674-80579-8 Magocsi, Paul Robert (1988). ''Carpatho-Rusyn Studies: An Annotated Bibliography (V. 1: Garland Reference Library of the Humanities)'', Garland Publishing. ISBN 0-8240-1214-3 * Magocsi, Paul Robert (1994). ''Our People: Carpatho-Rusyns and Their Descendants in North America'', Society of Multicultural Historical. ISBN 0-919045-66-9 * Magocsi, Paul Robert (1994). ''The Rusyns of Slovakia'', East European Monographs. ISBN 0-88033-278-6 * Magocsi, Paul Robert (1996). ''A New Slavic Nation is Born'', East European Monographs. ISBN 0-88033-331-6 * Magocsi, Paul Robert (1999). ''Carpatho-Rusyn Studies: An Annotated Bibliography, 1985-1994, Vol. 2'', Columbia University Press. ISBN 0-88033-420-7 Linio 113: * Magocsi, Paul Robert, Sandra Stotsky and Reed Ueda (2000). ''The Carpatho-Rusyn Americans (Immigrant Experience)'', Chelsea House Publications. ISBN 0-7910-6284-8 * Magocsi, Paul Robert (2002). ''Encyclopedia of Rusyn History and Culture'', University of Toronto Press. ISBN 0-8020-3566-3 * Magocsi, Paul Robert (2006). ''Carpatho-Rusyn Studies : An Annotated Bibliography Vol.3 1995-1999'', East European Monographs. ISBN 0-88033-531-9 * Mayer, Maria, translated by Janos Boris (1998). ''Rusyns of Hungary: Political and Social Developments, 1860-1910'', Eastern European Monographs. ISBN 0-88033-387-1 * Petrov, Aleksei (1998). ''Medieval Carpathian Rus': The Oldest Documentation about the Carpatho-Rusyn Church and Eparchy'', Eastern European Monographs. ISBN 0-88033-388-X * Rusinko, Elaine (2003). ''Straddling Borders: Literature and Identity in Subcarpathian Rus','' University of Toronto Press. ISBN 0-8020-3711-9 </div>

Rutenoj: Malsamoj inter versioj