Urbain Le Verrier: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
StarDeg (diskuto | kontribuoj) |
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 16:
|Dosiero = Urbain Le Verrier
}} Li estis fakulo pri [[ĉiela mekaniko]].
== Biografio ==
=== Lernado ===
Post ok jaroj da lernado en la kolegio de Saint-Lô, li studis pri [[matematiko]] en la Reĝa Kolegio de [[Caen]] de [[1827]] al [[1830]], kaj poste en la [[liceo Louis-le-Grand]] en [[Parizo]]. En [[1831]] li aniĝis la
[[Politeknika Lernejo (francio)|Politeknikan Lernejon]].
=== Astronomio ===
En [[1833]], li fariĝis inĝeniero pri tabako kaj komencis labori en la [[Kemio|kemia]] laboratorio de [[Louis Joseph Gay-Lussac]].
En [[1938]] li petis postenon de repetitoro pri kemio en la Politeknika Lernejo, sed tiu posteno estis atribuata al [[Henri Victor Regnault]]. Anstataŭ, Le Verrier iĝis repetitoro pri « [[Geodezio]], [[astronomio]] kaj [[maŝino]]j », kie li fakiĝis pri ĉiela mekaniko. En [[1839]] li prezentis al la [[Franca Akademio de Sciencoj]] sian unuan memuaron pri la varioj de planedaj orbitoj. En ĉi-tiu memuaro estis unuafoje priskribita la [[algoritmo de Faddeev-Leverrier]].
En [[1844]], laŭ konsiloj de [[François Arago]], li entreprenis la kalkuladojn, kiuj kondukos al [[#La malkovro de Neptuno|la malkovro de Neptuno]]. Li iĝis ano de la sekcio pri astronomio de la Akademio de Sciencoj en [[1846]].
Linio 30:
En [[1854]] li estis nomumita direktoro de la [[Observatorio de Parizo]], postanto de François Arago. Sub lia direkto, estis establita katalogo de la 306 ĉefaj [[stelo]]j. Li entreprenis reorganizadon de la observatorio, kiu nesukcesos pro monmanko.
=== Meteologiisto ===
Kun la posteno de direktoro, li ricevas direktorecon de malgranda servo de [[meteologio]], scienco tiam ankoraŭ rudimenta, kiu dependis de la Observatorio de Parizo. La {{dato|14|novembro|1854}}, neantaŭvidita [[ŝtormo]] trairis [[Eŭropo]]n kaj pereigis 41 [[ŝipo]]jn en [[Nigra Maro]]. Le Verrier tiam establis reton de meteologiaj observejoj sur la franca teritorio, celante averti la maristojn pri la ŝtormoj. Tiu reto grupigis 24 observejojn, el kiuj 13 interligataj per [[telegrafo]]. En [[1865]], ĝi etendiĝos al 59 observejoj sur
la tutaĵo de Eŭropo. Estis la nasko de la moderna meteologio.
=== Politikisto ===
Samtempe, li aktivis politike. Li estis elektita [[parlamentano]] de la [[Departementoj de Francio|departemento]] [[Manche]] en [[1849]], iĝis [[Senato|senatano]] kaj ĝenerala inspektoro por la supera instruado pri sciencoj, kaj elektita [[Ĝenerala Konsilio (Francio)|ĝenerala konsilanto]] de la [[kantono Saint-Malo-de-la-Lande]] de [[1852]] al [[1870]]
En [[1853]] li estris la ''Komisionon Le Verrier'' kiu reformis la Politeknikan Lernejon, enkondukante en ĝi pli da aplikataj sciencoj.
Sed, en [[1870]], lia aŭtoritatismo ĉe la estrado de la Pariza Observatorio
== La malkovro de Neptuno ==
La [[planedo]] [[Urano (planedo)|Urano]], malkovrita de [[William Herschel]] en [[1781]], ne sekvis la [[orbito]]n antaŭvidita per la leĝo de la [[gravito]] de [[Isaac Newton]]. Laŭ konsiloj de [[François Arago]], Le Verrier kalkulis la fizikajn ecojn (maso, orbito, lokalizo) de la perturbanta korpo. Tiuj kalkuloj estos pravigitaj de la [[Germanio|germana]] astronomo [[Johann Gottfried Galle|Johann Galle]] kiu, la {{dato|23|septembro|1846}} observis [[Neptuno (planedo)|la novan astron]].
Linio 48:
Pli malfrue, Le Verrier provis klarigi la orbiton de [[Merkuro (planedo)|Merkuro]] per la ekzisto de hipoteza planedo [[Vulkano (planedo)|Vulkano]]. Tiu planedo neniam estos eltrovita, kaj estas nun rigardita kiel neekzistanta. Necesos atendi [[Albert Einstein]], kies [[ĝenerala relativeco]] kialigos la [[periastra precesio|precesion]] de la merkura orbito.
== Honoroj ==
Li ricevis:
* La [[Medalo Copley|Medalon Copley]] de la [[Reĝa Societo de Londono]] en [[1846]],
Linio 56:
Oni donis lian nomon al:
* La [[asteroido]] [[1997 Leverrier]],
* [[Planeda ringo]] ĉirkau [[Urano (planedo)|Urano]],
* Unu liceo de [[Saint-Lô]].
== Eksteraj ligiloj ==
{{
{{
{{
{{
[[Kategorio:Urano]]
| |||