Oceano (mitologio): Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Pergamon Museum Berlin 2007034.jpg|thumb|'''OkeanoOceano''', dekstre, skvam-voste, dum la [[gigantomaĥio]], sur la Altaro de [[Pergamo]].]]

'''Okeano''' aŭ '''Oceano''' (el la [[antikva greka lingvo|greka]] Ὠκεανός ''Ōkeanós'' aŭ Ωγενος ''Ōgenos'' (rivero-oceano, de kiu devenas nia moderna vorto "[[oceano]]") kaj [[latina lingvo|latine]] ''Oceanus'' aŭ ''Ogenus'') estis [[helena mitologio|helena dio]] kiun la [[helenoj]] kaj poste la [[romianoj]] pripensas kiel grandega [[rivero]] ĉirkaŭiganta la mondon. Pli precize, ĝi estis la ekvatora mara fluo sur kiu la loĝata mondo (οἰκουμένη ''oikoumene'') flosis<ref> [http://www.metrum.org/mapping/cosmol.htm Livio Stecchini, ''Ancient Cosmology''], eseo kiu rilatas OkeanonOceanon al rivero Nilo (angle).</ref>, pro tio oni devas ankaŭ trapasi ĝin por atingi la [[Hadeso]]n, la subteran mondon.<ref> Homero, ''Odiseado'', 10.510.</ref>

== OkeanoOceano en la helena mitologio ==

Li komence simbolis ĉiujn marajn fluojn, inkluzive la maron [[Mediteraneo]] kaj [[Atlantiko|Atlantikan]] oceanon, la du plej grandaj akvaj masoj kiujn la helenoj konis. Tamen, kiam geografiaj scioj pli kaj pli divastiĝis, OkeanoOceano restis kiel simbolo de la nekonataj kaj timataj atlantikaj akvoj, dum "nova" dio, [[Pozidono]], komencis reprezenti Mediteraneon.

[[Dosiero:Oceanus IstArchMu764c.jpg|left|thumb|Skulptaĵo de '''OkeanoOceano''' el [[Efeso]], ([[2-a jarcento]]). Arkeologia Muzeo de [[Istanbulo]].]]

La partnero de OkeanoOceano estis lia fratino [[Tetiso (titanino)|Tetiso]], kaj el ilia unuiĝo devenis oceanaj [[nimfoj]] (la 3000 [[oceanidino]]j) kaj ĉiuj la [[oceanido|riveroj]], fontoj kaj lagoj de la mondo.<ref>La poeto [[Nono]] mencias «la Limnojn (''lagoj''), filinoj de OkeanoOceano» (''Dionizaj'' vi.352).</ref>, inter ili: [[Nilo]], [[Alfeo]], [[Eridano (mitologio)|Eridano]], [[Strimono]], [[Istro]], [[Faziso]], [[Aĥeloo]], [[Simoizo]], [[Skamandro #Skamandro, la oceanido|Skamandro]] k.a.

Dum la [[titanomaĥio]], OkeanoOceano (kune kun [[Prometeo]] kaj [[Temiso]]) ne aliĝis al siaj fratoj kontraŭ la olimpanoj. Li restis neŭtrale al la konflikto. Ankaŭ dum la ribelo de [[Krono (dio)|Krono]] kontraŭ sia patro, la dio de la maroj ne partoprenis la aferon. En sia [[Iliado]], [[Homero]] rakontas ke lia rilato kun la olimpanoj estis almenaŭ ĝentila, fakte, la edzino de [[Zeŭso]], la pova [[Hera]],'' «vojaĝis ĝis la fino de la fruktodona mondo por viziti OkeanonOceanon, Patro de la dioj, kaj Patrino Tetiso, kiuj vartis kaj instruadis min en ilia palaco, laŭ peto de [[Reo (mitologio)|Reo]]»''<ref>Homero, ''Iliado'' xiv.200 y 244.</ref>. Li ankaŭ montris sian mildan karakteron kiam li estis la nura titano kiu vizitis Prometeon dum lia turmentado.

Ankaŭ laŭ la ''Iliado'', la ŝildo de [[Aĥilo]], sur kiu [[Hefesto]] volis prezenti la tutan universon, montris la forton de OkeanoOceano, ĉirkaŭante la mondon. Oni interpretas ke kiam Homero asertas ke [[Odiseo]] aŭ [[Nestoro]] ''«promenis apud la bruinta maro, preĝante al dio kiu ĉirkaŭbrakas la teron kaj skuadas ĝin»'', iliaj preĝoj celis OkeanonOceanon, ne Pozidonon.

OkeanoOceano, kiel patro de multnombra idaro, ankaŭ reprezentis, laŭ la [[orfeismo]], la originon de la mondo, kaj ĝenerale la antikvan vivmanieron, minacita kaj venkita de [[Heraklo]]<ref>La [[Suido]] nomas OkeanonOceanon kaj Tetison gepatroj de la du [[Cerkopoj]], venkitaj de Heraklo.</ref>. Tiu heroo devigis [[Helio]]n pruntodoni al si la oran vazon sur kiu la suna dio transiris ĉiutage sur la maro, por atingi per ĝi la insulon de la [[Hesperidinoj]]. Kiam OkeanoOceano skuis la vazon, Heraklo minacis lin per sia arko kaj trankviligis la ondojn. Tiu vojaĝo estis tre ŝatata de la artistoj pri [[Atiko|atikaj]] ceramikaĵoj, kaj simbolas la alvenon de novaj tempoj kaj dioj.

Kiel ''protogenos'', aŭ ''baza dio'', OkeanoOceano okupiĝis ankaŭ pri la movoj de la astroj, kiuj leviĝis aŭ malleviĝis el Oceana akvo dum iliaj vojoj. Tiamaniere li similas al [[Ofiono]], la [[orfeismo|orfea]] titano kiu regis sur la ĉielo ĝis kiam [[Ĥrono (dio)|Krono]] detronigis sin. La pelasgoj kredis ke OkeanoOceano, kaj la ceteraj titanoj, estis kreitaj de [[Eŭrinomo]]. Li kaj sia edzino Tetiso rilatis al la planedo [[Venuso]], laŭ tiu rakonto.

== OkeanoOceano en Kosmografio ==

En la helena kosmografio OkeanoOceano rolas same kiel en ĝia mitologio. Kartografoj daŭre prezentis la ekvatoran ĉirkaŭantan fluon same kiel ĝi aperis en la fama ŝildo de Aĥilo. Tamen, [[Herodoto]] estis skeptika pri la ekzisto de tiu rivero, kaj li rifuzis ke degelado generis la ĉiujaran superbordiĝon de la Nilo. Laŭ lia trakukisto kaj interpretisto [[Livio Stecchini]], Herodoto ne sukcesis solvi la enigmon pri iu ekvatora Nilo, tial kial tiatempaj geografiistoj ankoraŭ ne sufiĉe konis Subsaharan [[Afriko]]n. Malgraŭ tio, kaj Homero<ref>Homero, ''[[Odiseado]],'' XII.1.</ref> kaj [[Heziodo]]<ref>Heziodo, ''[[Teogonio]]'', v.242. 959.</ref> rakontas pri ''Okeanos Potamos'', tio estas, la oceana akva fluo.

[[Dosiero:Lightmatter trevifountain.jpg|thumb|Skulptaĵo de '''OkeanoOceano''' ĉe la [[Fontano de Trevi]] ([[Romo]]).]]

[[Apolonio el Rodiso]] nomas la malaltan [[Danubo]]n ''Keras Okeanoio'', (tio estas ''Golfo de OkeanoOceano'')<ref>Apolonio de Rodiso, ''Pri Argonaŭtiko'' (IV.282).</ref>, kaj la vorto ''Accion'' (Oceano) estis uzata de la 4-a jarcentaj gaŭloj por nomi grandajn lagojn<ref>[[Rufus Avienus]], ''Ora Maritima'', menciita de Mullerus ĉe ''Ptolemaei Geographia'', Eld. Didot, p.235).</ref>. Krome, [[Hekateo]] el Abdero asertis ke tiu Oceano de la [[Hiperboreoj]] estis nek la [[Arkta Oceano]] nek la [[Atlantika Oceano|Okcidenta Oceano]], sed tiu kiu troviĝis norde de la helene loĝata mondo, kiun Herodoto nomis ''«la plej mirinda el ĉiuj maroj»''<ref>Herodoto, Libro IV, 85.</ref>, [[Pomponio Mela]]<ref>Pomponio Mela, Libro I.c.19.</ref> kaj [[Dionizo Periegetes]]<ref>Dionizo Periegetes, ''Orbis Descriptio'', v.165.</ref> «''senlima maro''» kaj poste, sur mezepokaj mapoj, «''Mare majus''».

Oni diris ke ĉe la fino de la rivero OkeanoOceano troviĝis la sankta insulo [[Albo]] (ankaŭ Leuke aŭ Pytho Nisi, ''Insulo de la Serpentoj''), sakrala laŭ la [[pelasgo]]j kaj dediĉiita poste al dio [[Apolono]], tial kial ĝi estas la unua lando kiun la suno lumigis ĉiutage. Hekateo el Abdero mencias ke tiu insulo troviĝis ĉe la lando de [[hiperboreoj]], meze de la rivero OkeanoOceano (nuntempe, unu el la elfluoj de Danubo nomiĝas [[Chilia]]). Laŭ versio de la legendo, tie troviĝis la monteto kie Aĥilo estis entombita. Antikvaj romiaj popolaj kantoj rakontis ankaŭ pri «blanka monaĥejo sur blanka insulo, kun naŭ monaĥoj, naŭ kantistoj kaj naŭ altaroj, konata kiel la Blanka Maro, meze de la [[Nigra Maro]]»<ref>[[Nicolae Densusianu]], ''Dacia Preistorica'', 1913.</ref>.

{{EL}}{{en}} [http://www.maicar.com/GML/Oceanus.html OkeanoOceano ĉe Greek Mythology Link]

{{EL}}{{en}} [http://www.theoi.com/Titan/TitanOkeanos.html OkeanoOceano ĉe Theoi.com]