Kiel registrite je 01:56, 5 nov. 2015 redakti Kozyra (diskuto \| kontribuoj) 21 062 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 15:51, 9 nov. 2015 redakti malfari Sliwinski (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 65 207 redaktoj kompletigo laŭ pola vikipedio Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: [[Dosiero:Interior of the Zerrennerstrasse synagogue after its destruction on Kristallnacht-97573.jpg\|thumb\|maldekstra\|La interno de la detruita [[sinagogo]] dum la Kristala nokto en [[Pforzheim]]]] '''Kristallnacht''', konata ankaŭ kiel '''Reichskristallnacht''' aŭ '''La Nokto de Rompita Vitro''' aŭ en spegultraduko '''kristala nokto''', estis ~~grandskala~~ [[pogromo]] kontraŭ la [[Judismo\|judaj]] civitanoj tra la tuta [[Germanio]] dum la nokto de la [[9-a de novembro]] ĝis la [[10-a de novembro]], [[1938]]. [[Dosiero:Bundesarchiv Bild 146-1988-078-08, Herschel Feibel Grynszpan.jpg\|thumb\|200px\|[[Herschel Grynszpan]] ĵus arestita]] [[Dosiero:Bundesarchiv Bild 146-1979-046-23, Magdeburg, zerstörtes jüdisches Geschäft.jpg\|thumb\|220px\|maldekstra\|Detruita juda vendejo en [[Magdeburg]]]] [[Dosiero:Bundesarchiv Bild 146-1970-041-46, Berlin, Synagoge Fasanenstraße.jpg\|thumb\|220px\|dekstra\|Bruligita sinagogo en [[Munkeno]]]] [[Dosiero:Burning Synagoge Kristallnacht 1938.jpg\|thumb\|maldekstra\|Brulanta sinagogo dum la Kristala nokto en [[Siegen]].]] Je la [[7-a de novembro]], 1938, ''Ernst vom Rath'', sekretario de Germana Ambasadejo en [[Parizo]], estis mortpafita de [[Herschel Grynszpan]], juda germano kiu fuĝis el Germanio al [[Francio]]. La [[Nazio]]j uzis tion kiel pretekston por lanĉi pogromon kontraŭ la juda loĝantaro tra la lando.▼ ==Komenco== ~~Preskaŭ ĉiuj [[sinagogo]]j (juda preĝejo), multaj judaj tombejoj, pli ol 7000 judaj vendejoj kaj 29 grandvendejoj detruiĝis. Pli ol 30,000 judojn oni arestis kaj portis al [[koncentrejo]]j.~~ ▲Je la [[7-a de novembro]], 1938, ''Ernst vom Rath'', sekretario de Germana Ambasadejo en [[Parizo]], estis mortpafita de [[Herschel Grynszpan]], juda germano kiu fuĝis el Germanio al [[Francio]]. La [[~~Nazio~~nazio]]j uzis tion kiel pretekston por lanĉi pogromon kontraŭ la juda loĝantaro tra la lando. ==La pogromo== La evento nomiĝis Kristallnacht ([[Germana lingvo\|germanlingve]] por "kristala nokto") pro la multaj vendejaj fenestroj kiuj rompiĝis dum la nokto. Hodiaŭ en Germanio oni plejofte nomas ĝin '''Pogromnacht''' ("pogroma nokto"), ĉar la vorto "Kristallnacht" estas kreaĵo de la Nazioj.▼ Kvankam la kampanjo devus esti spontana partoprenis ĝin batalgrupoj de [[Sturmabteilung\|SA]] kaj eĉ membroj de [[SS (organizaĵo)\|SS]]. Rezulte: * oni [[murdo\|murdis]] 91 personojn de juda [[nacieco]] * bruligis aŭ detruis 267 (povas esti, laŭ novaj donitaĵoj, ke eĉ pli ol mil) [[sinagogo]]jn * oni detruis 171 [[domo]]jn * [[profana\|profanis]] preskaŭ ĉiujn [[juda tombejo\|judajn tombejojn]] * setligis en [[koncentrejo]]j ĉ. 20–30 mil judoj Oni detruis multe da [[artverko]]j de la juda kulturo. Tamen plimulto de germanoj restis pasiva, nur malmultaj aliĝis al ĉi tiu [[vandalismo]]. ▲La evento nomiĝis Kristallnacht ([[Germana lingvo\|germanlingve]] por "kristala nokto") pro la multaj vendejaj fenestroj kiuj rompiĝis dum la nokto. Hodiaŭ en Germanio oni plejofte nomas ĝin '''Pogromnacht''' ("pogroma nokto"), ĉar la vorto "Kristallnacht" estas kreaĵo de la ~~Nazioj~~nazioj. La Kristala nokto ekigis novan fazon de [[kontraŭjudismo\|kontraŭjudaj]] agoj de nazia registaro. Antaŭrimedojn por realigi la elmigradon kaj, fine, la ekstermadon de la juda popolo entrepenis la nazioj sen justa proceso. ==Memortago== De 1989 estas organizata Internacia batal-tago kontraŭ [[faŝismo]] kaj [[kontraŭjudismo]]. Pli frue estis Memortago pri la kristala nokto. == Vidu ankaŭ ==

Kristala nokto: Malsamoj inter versioj