Neneca lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e + Ŝablono
e Etaj ŝanĝoj
Linio 21:
|vikipedio=
}}
La '''neneca lingvo''' estas la lingvo parolata de la [[nenecoj]]''.'' Apartenas al la [[samojeda lingvaro]] kaj sia nombro de parolantoj estas de proksimume 30 000 personoj distribuitaj en vasta teritorio komprenita inter la[[ Kola duoninsulo]] kaj la rivero [[Jenisejo|Jeniseo]], ĉe la rusa arkta marbordo.
 
Tradicie ĝi dividiĝas je du dialektoj: la "neneca de la [[tundro]]" kaj la "neneca de la arbaro"; tamen, pro la nekompreneblo inter ambaŭ, antaŭ nelonge pliiĝis la tendenco diferenci ĉi tiujn du variojn kiel du malsamajn lingvojn. De la du, estas la neneca de tundro kiu havas la plej grandan nombron da parolantoj.
 
== Historio ==
La nenecoj alvenis al ilia aktuala teritorio dum la unua jarmilo de nia erao. Tiuj de la eŭropa parto estis en intima kontakto kun la [[Komiio|komioj]] kaj, poste, kun la [[rusoj]]; dum tiuj de la siberia parto, kun la [[ĥantoj]], [[mansoj]], [[:en:SamoyedicSamojeda peoplesgrupo|samojedoj]] kaj aliaj etnoj, kiuj certe lasis  lingvajn pruntojn al ĉi tiu lingvo. Iuj nenecoj translokiĝis al la duoninsulo de Kola dum la 19a jarcento, de kie ili estis elloĝigitaj kaŭze de la atomaj provoj en la sovetia erao.
 
Nuntempe, post la kolektivigo, la transloĝigo de multaj [[tribo]]<nowiki/>j kaj la aktiva disvolviĝo de la petrola kaj gasa industrio en iliaj teritorioj  la tradiciaj moroj de la nenecoj estas minacataj. Tamen, la lingvo ankoraŭ ĝuas relativan bonan uzon, ĉefe inter la nenecoj kiuj vivas en la [[tundro]].
Linio 34:
 
== Fonologio ==
La neneca havas silaban strukturon KV(K); en aliaj vortoj, silabo povas enhavi komencan '''k'''onsonanton, mezan '''v'''okalon kaj alternativan finan '''k'''onsonanton. Ekzemploj estas: '''''ya''''' (“tero”), '''''wada''''' (“vorto”) kaj '''''ŋarka''''' (“granda”). Vokalo ''schwa'' aŭ mallonga, kelkfoje, povas aperi anstataŭ fina konsonanto. Teorie en ĉi tiu lingvo ne estas vortoj kiuj komencas porper [[vokalo]]; praktike, ĉi tio kelkfoje okazas en la okcidentaj dialektoj, aparte pro la perdo de la ŋ komenca. Ekzemple, '''''arka''''' “granda” (en la okcidenta lingvo) por '''''ŋarka''''' (en la orienta lingvo kaj norma centrala lingvo).
 
Malgraŭ tio, la silaba strukturo estas sufiĉe kohera en ĉiuj dialektoj: ne ekzistas [[Diftongo|diftongoj]], nek konsonantaj grupoj finaj aŭ komencaj kaj ne ekzistas interaj grupoj de pli ol du konsonantoj.
Linio 59:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | æ
|}
Kelkaj dialektoj anstataŭas la ''æ'' kunper ''e''.
 
=== Konsonantoj ===
Linio 115:
 
== Skribo ==
En la neneca lingvo oni skribas kunper la [[cirila alfabeto]], kiu enkorpigas la literojn {{Ŝablono:Unicode|Ӈ}}, ' y ".
{| class="" style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а