Usona Imperiismo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Pauchjo (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto Etikedoj: Poŝtelefona redakto Redakto de poŝaparata retejo |
e plibonigadeto, anstataŭigis: |thumb| → |eta| (2), [[Image: → [[Dosiero:, <references/> → {{referencoj}} per AWB |
||
Linio 1:
[[
'''Usona Imperio''' estas neformala termino, kiun oni uzis por kune priskribi la diversajn [[kolonio]]jn kaj [[teritorio]]jn kiuj estis aŭ posedataj aŭ regataj de la [[usona registaro]] surbaze de la ideo de la [[Imperio de Libereco]]. '''Usona Imperiismo''' estas la politika tendenco de [[Usono]] ekde ties unuaj jardekoj etendiĝi unue al [[Pacifiko]], poste al apudaj teritorioj kaj dum la tuta [[20a jarcento]] tutmonde jam ne per rekta konkero de teritorioj (kvankam foje eĉ tio) sed per klara etendo de siaj ekonomiaj, politikaj, militistaj, kaj socikulturaj influoj unue kaj poste ĝenerala hegemonio.
Linio 5:
'''Usona [[Imperiismo]]''' povas esti difinita kiel ekonomia, militista, kaj kultura influoj fare de [[Usono]] sur aliaj landoj. Tiaj influoj ofte rilatas al [[koloniismo|etendo]] en eksterlandaj teritorioj. Etendo grandskale estas ĉefa celo de [[imperio]], kies elstara ekzemplo estus la [[Brita Imperio]]. La koncepto de Usona Imperio estis unuafoje popularigita dum la prezidenteco de [[James K. Polk]]kiu kondukis Usonon al [[Meksika–Usona Milito]] de 1846, kaj la eventuala [[Konkero de Kalifornio|aligo de Kalifornio]] kaj de aliaj okcidentaj teritorioj pere de la [[Traktato de Guadalupe Hidalgo]] kaj la aĉeto de La Mesilla [mesIja].<ref name="lens">{{Cite book |last1=Lens|first1=Sidney|authorlink1=Sidney Lens|last2=Zinn|first2=Howard |title=The Forging of the American Empire|publisher=Pluto Press|location=London|year=2003|origyear=1971 |isbn=0-7453-2100-3 |url=http://books.google.com/books?id=qvLfIHqkOOAC}}</ref><ref>{{Cite journal |title=American Imperialism: The Worst Chapter in Almost Any Book |last=Field |first=James A., Jr. |journal=The American Historical Review |volume=83 |issue=3 |date=June 1978 |pages=644–668 |doi=10.2307/1861842 |jstor=1861842}}</ref>
'''Usona Imperiismo''' estas termino uzata por referenci al historia etendismo, invadoj kaj [[koloniismo]] kiuj formas parton de la historia kaj aktuala politika, kultura, militista kaj ekonomia influoj fare de [[Usono]] mondskale.<ref name="aleza">
La moderna koncepto de [[imperiismo]] estas la praktiko de dominado fare de lando kun pli forta ekonomia kaj komerca povo, por ampleksigi siajn influojn super malpli disvolvigintaj landoj.<ref>
La termino estas pridisputata, ĉar kelkaj opinias, ke ne estas [[imperiismo]],<ref name="rumsfeld">Bookman, Jay, [http://www.dailykos.net/archives/003167.html "Let's just say it's not an empire".]</ref><ref name="m.mann">Vidu por ekzemplo: Michael Mann (2005), ''Incoherent Empire''; Arthur Schlesinger Jr. (2005), "The American Empire? Not so fast", ''World Policy'', Volumeno XXII, No 1, Spring</ref> aliaj kiuj ja ekzistas, sed estas nemalica,<ref name="max-boot">[http://www.cfr.org/publication.html?id=5934 Max Boot, "American Imperialism? No Need to Run Away From the Label", USA Today]</ref><ref>
Doktrinoj sekvitaj (kaj foje proklamitaj de la propra usona registaro ekde ties komencoj) kiaj tiuj de la [[evidenta destino]],<ref name="doctrina-manifiesto">
==Historio==
Linio 43:
==En la ekstero==
[[Dosiero:Unified Combatant Commands map.png|
Usonaj trupoj multfoje invadis landojn. La [[Doktrino de Monroe]] ([[1823]]) avertis al eŭropaj imperioj, ke Usono konsideris sin la ĉefa potenco en [[Ameriko]] kaj ne toleros fremdajn influojn. Laŭ tiu, la [[Mezameriko|mezamerikaj]] regnoj estis neoficiale nomataj "[[banana respubliko|bananaj respublikoj]]", kie usonaj fruktofirmaoj kiaj ''[[United Fruit Company]]'' estis la vera potenco super la lokaj registaroj.
Linio 72:
==Notoj==
{{referencoj}}
==Bibliografio==
| |||