Radisimetrio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
e plibonigadeto, anstataŭigis: |thumb| → |eta| (4), [[dosiero: → [[Dosiero: (4) per AWB
Linio 1:
[[dosieroDosiero:Fliese_Wilhelma.JPG|thumbeta|200px|oknombra turnsimetria [[kahelo]] en la Stugarta Zoologia-botanika Ĝardeno [[Wilhelma]]]]
<!--[[dosieroDosiero:PuSyFiguren.svg|thumbeta|200px|dunombre turnsimetriaj objektoj en 2D]]-->
[[dosieroDosiero:Chrysaora_jelly.jpg|thumbeta|200px|radisimetrio: [[meduzo|meduzaj]] simetriaksoj paralele al la bildebeno, simetrio tial apenaŭ videbla]]
[[dosieroDosiero:Orbicella annularis - calices.jpg|thumbeta|200px|radisimetrio: [[koralo|koralaj]] skeletoj; simetriakso vertikale al la bildebeno, la unuopaj skeletoj tial en la bildo radisimetriaj]]
 
La '''radisimetrio''' (aŭ '''rotacisimetrio''') estas formo de [[simetrio (geometrio)|simetrio]], ĉe kiu la [[rotacio]] aŭ speguliĝo de la objekto je certa angulo ĉirkaŭ [[rekto]] (rotaciakso aŭ simetriakso) rezultas, ke la objekto post speguliĝo aŭ rotacio kongruas kun si mem. Tiu akso iras tra la surfaca aŭ volumena [[gravitocentro]] de la objekto. Oni parolas de ''n''-nombra radia aŭ rotacisimetrio, se rotacio de la objekto je 360°/n kongruas kun si mem. Ekzemple [[Egallatera triangulo|egallateraj trianguloj]] estas trinombre radisimetriaj kaj posedas simetriakson vertikale al la triangula ebeno kiu kongruas post rotacio de 120° kaj 240° .
 
Kelkaj objektoj kongruas post ajna angulo kun si mem, ekzemple [[cirklo]], la [[globuso]], kaj la [[cilindro (geometrio)|cilindro]] aŭ la [[konuso (geometrio)|konuso]]. Tiun oni nomas [[rotacisimetrio]]. Se eblas rotacio je ajna angulo kaj ajna akso, tiel, ke la objekto ĉiam kongruas kun si mem, tiam oni nomas tion [[radisimetrio]].
 
Ĉe la dudimensia projektado (bildo aŭ desegno) la radisimetrio restas, se la simetria akso staras vertikale sur la projekcia ebeno, tio do nur dependas de la rigardangulo (vidu la bildojn de meduzo kaj korala skeleto).
Linio 15:
En biologio radisimetrio estas tri- aŭ plurnombra rotacisimetrio.
 
Radisimetriaj estas multaj [[kniduloj]] kaj la plej multaj [[ekinodermoj]] ([[pentasimetrio]]; kvinnombra). De la radisimetrio oni distingas la [[dusimetrio]]n (2 simetriaj ebenoj; [[ktenoforoj]]), kaj la [[dulatera simetrio|dulateran simetrion]] (unu simetria ebeno; [[duflankuloj]]).
 
En la [[botaniko]] radisimetrio estas relative ofte fenomono ĉe [[floro]]j. Jen kelkaj ekzemploj:
Linio 24:
Oni parolas pri [[aktinomorfa]]j floroj kontraŭe al [[dusimetrio|dusimetriaj]] floroj ([[korfloro]], [[brasikacoj]]), kiuj havas 2 simetriajn ebenojn, kaj pri [[zigomorfa]]j aŭ [[dorsiventra]]j floroj ([[orkido]]j, [[lamiacoj]]), kiuj nur havas unu simetrian ebenon.
 
[[Kategorio:geometrioGeometrio]]
[[Kategorio:morfologioMorfologio]]