Ortodoksismo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→‎Organizo: korekto
klarigoj
Linio 2:
[[Dosiero:Eastern-orthodoxy-world-by-country.png|thumb|250px|Distribuado de la ortodoksa kristana branĉaro en la mondo. Malhele: Plimulto kaj pli hele grava malplimulto (ĉ. 10%)]]
[[Dosiero:Rublevtrinität_ubt.gif|250px|thumb|La [[ikono]] de "La [[Triunuo]] de la [[Malnova Testamento]]", pentraĵo de [[Andrei Rubliov]], komence de la 15-a jc..]]
'''Ortodoksismo''' estas la tria plej granda branĉo de [[kristanismo]], havante 214 milionojn da anoj, precipe en la orienta [[Eŭropo]] kaj okcidenta [[Azio]]. (Du aliaj branĉoj, la [[katolikismo|katolika]] kaj la [[protestantismo|protestanta]], havas respektive 1027 kaj 316 milionojn). Ĝi estas la orienta, greka[[Bizanco|bizanca]] branĉo de kristanismo, kiu havas 11% de ĉiuj [[kristano]]j. Ĝi estas la ĉefa formo de kristanismo en [[Grekio]], [[Rusio]], [[Belarusio]], [[Ukrainio]], [[Rumanio]], [[Bulgario]], [[Serbio]], okcidenta [[Azio]], kaj iuj aliaj landoj. Oni nomas ĝin ankaŭ '''Bizanca Ortodoksismo''' por distingi ĝin de la [[Orienta Ortodoksismo]], de kiu ĝi apartiĝis post la [[Koncilio de Kalcedonio]] en 451.<ref>[https://www.oikoumene.org/es/church-families/orthodox-churches-eastern?set_language=es Monda Konsilio de Eklezioj, "Iglesias ortodoxas (bizantinas)", hispanlingve]</ref>
 
== Historio ==
La bizanca ortodoksismo kaj la katolikismo akceptas la doktrinon de la Koncilio de Kalcedonio. Por tiuj eklezioj, kiuj malkonsentas, la hodiaŭ ĝenerale akceptata nomo, laŭ la [[Monda Konsilio de Eklezioj]], estas [[Orientaj ortodoksaj eklezioj]], dum pasinttempe oni nomis ilin nekalcedoniaj, antaŭkalcedoniaj, antikalcedoniaj, monofizitaj, antikvaj orientaj, etaj orientaj.<ref name=MKE>Monda Konsilio de Eklezioj, [https://www.oikoumene.org/en/church-families/orthodox-churches-oriental angle], [https://www.oikoumene.org/fr/church-families/orthodox-churches-oriental?set_language=fr france], [https://www.oikoumene.org/de/church-families/orthodox-churches-oriental?set_language=de germane], [https://www.oikoumene.org/es/church-families/orthodox-churches-oriental?set_language=es hispane]</ref> [[angla lingvo|Angle]] kaj [[germana lingvo|germane]], oni uzas kiel nomo por la eklezioj pri kiuj traktas ĉi tiu artikolo sinonimo de "Orientaj ortodoksaj eklezioj",<ref>[https://www.oikoumene.org/en/church-families/orthodox-churches-eastern World Council of Churches, "Orthodox churches (Eastern)"] e [https://www.oikoumene.org/de/church-families/orthodox-churches-eastern?set_language=de Ökumenischer Rat der Kirchen, "Östlich-orthodoxe Kirchen"]</ref> sed en tiuj lingvoj, kiuj ne disponas de simila paro de sinonimoj, oni nomas ilin bizancaj ortodoksaj eklezioj<ref>[https://www.oikoumene.org/es/church-families/orthodox-churches-eastern?set_language=es Consejo Mundial de Iglesias, "Iglesias ortodoxas (bizantinas)"]</ref> aŭ kalcedoniaj ortodoksaj eklezioj,<ref>[https://www.oikoumene.org/fr/church-families/orthodox-churches-eastern Conseil œcuménique des Églises, "Églises orthodoxes (chalcédoniennes)"]</ref> rezervante la adjektivon "orienta" por tiuj eklezioj, kiuj ne akceptas la Koncilion de Kalcedonio.<ref name=MKE/>
La ortodoksa kaj [[katolikismo|katolika]] branĉoj estis unu [[eklezio]] ĝis la [[Granda Skismo]] de [[1054]]. Depost [[476]], kiam la Okcidenta [[Roma Imperio]] ĉesis ekzisti, la
 
okcidenta kaj orienta eklezioj grade kreskis aparten, ĝis [[1054]], kiam la
La bizance ortodoksa kaj [[katolikismo|katolika]] branĉoj restis unu [[eklezio]] ĝis la [[Granda Skismo]] de [[1054]]. Depost [[476]], kiam la Okcidenta [[Roma Imperio]] ĉesis ekzisti, la okcidenta kaj orienta partoj de la kalcedonia eklezio grade apartiĝis, ĝis [[1054]], kiam la orienta (ortodoksa) eklezio ne plu toleris la ĉiam pli kaj pli grandiĝantan pretendon de la [[papo]] (la [[episkopo]] de [[Romo]]) je supera aŭtoritato en la [[eklezio]]. LaĈi papotio fariĝisrestas trola baza malsamo inter la potencaortodoksismo kaj kulturela barbarakatolikismo: (''barbara''en ĉila tiekatolikismo signifula kion?).plejalta Kajaŭtoritato ĉiestas la papo, dum en la ortodoksismo similan aŭtoritaton posedas nur la ekumena [[koncilio]], ĉiu episkopo estas teorie egala al ĉiuj aliaj, sed tiuj, kiujn oni nomas [[patriarko]]jn, havas pli altan rangon ol tiuj, kiuj ne estas ĉefoj de grandaj eklezioj.
tio ja estas la kriza malsamo inter la ortodoksismo kaj la katolikismo: en la
katolikismo la plejalta aŭtoritato estas la papo, dum en la ortodoksismo similan aŭtoritaton posedas nur la ekumena [[koncilio]], ĉiu episkopo estas egala al ĉiuj aliaj.
 
== Doktrino ==